"Kiến thức lướt" là một cách nói phổ biến gần đây trong tiếng Việt, đặc biệt trên mạng xã hội, để chỉ kiến thức nông, nắm bắt sơ sài, thiếu chiều sâu, thường được thu thập qua việc lướt mạng, xem video ngắn, đọc tiêu đề hoặc tóm tắt, chứ không phải qua việc nghiên cứu bài bản, đọc tài liệu đầy đủ hay học tập nghiêm túc.

"Kiến thức lướt" cũng thường gán cho những nhà đầu tư không chuyên với rất ít kiến thức, có nguồn tiền rảnh rỗi nên tranh thủ "lướt sóng" trong đầu tư là việc mua và bán các loại tài sản (như cổ phiếu, bất động sản, vàng,...) trong một khoảng thời gian ngắn, thường là trong ngày, vài ngày hoặc vài tuần, để kiếm lợi nhuận từ sự biến động giá.  Đa số các nhà đầu tư lướt sóng kiếm lợi nhuận không đáng kể, thậm chí chỉ cốc cafe hoặc không lãi đồng nào. Đơn giản là "giá trị lớn nhất" mà họ thu được chính là "kiến thức thực tế" về thị trường, về thương trường khốc liệt.... Những kiến thức này không bao giờ được dạy ở nhà trường cho đến khi chúng ta "lướt" ra "trường đời" để trải nghiệm thực tế và "thẩm thấu" kiến thức sâu hơn.

• Nhanh – gọn – dễ hiểu, nhưng thiếu hệ thống.
• Thường đến từ các nguồn như TikTok, YouTube Shorts, Facebook Reels, infographic, hay các bài viết kiểu "5 điều bạn chưa biết về…".
• Hoặc dạng listicle hấp dẫn, dễ SEO và được ưu tiên hiển thị trên Google.
• Dễ tạo cảm giác hiểu biết, nhưng thực chất là hiểu chưa tới nơi tới chốn. Hậu quả là làm gì cũng "không tới"!.
• Dễ gây ngộ nhận, đặc biệt trong các lĩnh vực phức tạp như tài chính, tâm lý, sức khỏe, triết học.

Ví dụ:

• Một người xem clip 60 giây về "Chiến lược đầu tư của Warren Buffett" và cho rằng mình hiểu hết triết lý đầu tư của ông – đó là "kiến thức lướt".
• Đọc một bài post về "Tư duy tích cực" rồi đi chia sẻ lại như chuyên gia – cũng là "kiến thức lướt".

• Dễ bị dẫn dắt bởi thông tin sai lệch.
• Thiếu nền tảng, dẫn đến sai lầm khi áp dụng vào thực tế.
• Có thể tự tin ảo, nhưng lại yếu trong tranh luận hay khi cần giải quyết vấn đề thực sự.
• Kiến Thức Lướt có thể hủy hoại tư duy của bạn, thậm chí gây "thối não" (brainrot).

"Kiến thức lướt" giống như đọc lướt tiêu đề sách mà tưởng đã đọc hết cả quyển. Trong thời đại thông tin ngập tràn như hiện nay, việc nhận biết và vượt qua "kiến thức lướt" là kỹ năng quan trọng để học sâu – hiểu đúng – và áp dụng hiệu quả.

Châu Anh
TIGO Media