Học cách người xưa đối diện với thị phi và chuyển hóa thị phi
Last updated: August 18, 2025 Xem trên toàn màn hình
Recommended for you
- 26 Jul 2024
"Khổ tận cam lai" - Làm thế nào để chuyển hóa từ khổ thành sướng? 2389 - 01 Oct 2024 "Tâm sinh tướng" là gì? 1658
- 12 Nov 2024 "Nhân tình thế thái" là gì? "Thời thế" là gì? 1571
- 01 Sep 2022 Thiên kiến xác nhận (Confirmation Bias) có phải là một dạng bảo thủ? 586
- 04 Oct 2023 Authority bias (Thiên kiến uy quyền) là gì? 494
- 12 Feb 2025 Thành Công Không Chỉ Dựa Vào Chăm Chỉ, Trí Thông Minh Hay Tiền Bạc – Mà Cần "Căn Cơ" 467
- 04 Sep 2020 IQ, EQ hay LQ quan trọng nhất trong thời đại 4.0? 463
- 13 Feb 2025 Căn Cơ Là Gì? Yếu Tố Quyết Định Thành Bại Trong Cuộc Sống 391
- 08 Dec 2023 Giải mã bí mật của trò chơi vô hạn và hữu hạn 358
- 08 Dec 2023 Hiệu ứng Barnum là gì? Hiệu ứng Barnum tốt hay xấu? 350
- 01 Aug 2022 Đỉnh cao ứng xử của kẻ trí tuệ: Nhìn thấu không nói, biết người không bình, hiểu lý không tranh 337
- 01 Aug 2024 Infomercial - Chiến thuật "cô đọng" điều gì đó trong đầu người dùng 329
- 04 May 2024 Hiệu ứng FOMO trong phát triển phần mềm 293
- 02 May 2024 Những trích dẫn hàng đầu của Albert Einstein để truyền cảm hứng và động lực 189
- 01 Jan 2025 Phương Pháp Shadow Work: Chìa Khóa Chữa Lành Và Phát Triển Bản Thân 173
- 01 Nov 2024 Đừng Chỉ Làm Việc, Hãy Trưởng Thành: Bốn Bài Học Từ Thiền Nhật Bản 125
- 21 Mar 2024 12 triết lý sống tối giản bạn nên biết 122
- 02 Aug 2024 Tổng hợp các câu nói động lực - chất xúc tác cho sự phát triển bản thân 110
- 09 Apr 2025 10 bẫy thao túng bạn có thể chưa biết 106
- 01 Jun 2025 Người thông minh nhìn thấu 4 điều này, nhưng không bao giờ nói thấu 100
- 07 Feb 2025 Buyer’s remorse: Sự hối hận của người mua sau khi chốt đơn mua hàng 74
- 29 Dec 2024 Phí Phạm Không Phải Lúc Nào Cũng Xấu – Đây Là Lý Do Tại Sao! 71
- 14 Jun 2025 Khi Thượng Đế muốn triệt ai, trước tiên ngài sẽ biến họ thành anh hùng 40
- 06 Dec 2025 Sức mạnh của phương pháp 30-for-30: Bạn đã bao giờ cam kết 30 ngày liên tục cho một mục tiêu? 34
- 05 Sep 2025 “Lời Khuyên”: Thuận lý thì ít, nghịch lý thì nhiều. Suy nghĩ không giống nhau thì không nên khuyên nhau. 22
Thị phi là gì? Nguồn gốc của thị phi?
Từ “thị phi” (是非) có gốc từ Hán Việt, gồm hai chữ:
Thị = đúng, phi = sai, và bàn tán quanh chuyện đúng-sai. Ghép lại, “thị phi” (是非) nghĩa gốc là đúng – sai, dùng để chỉ sự phân biệt phải trái. Trong tiếng Anh, "thị phi" không có từ cố định, nhưng được diễn giải theo nhiều cách khác nhau.
Theo thời gian, trong văn hóa và ngôn ngữ Việt – Hoa, từ “thị phi” được dùng với nghĩa bóng:
- Chuyện bàn tán, lời đồn, chuyện đúng sai hư thực trong xã hội.
- Những lời phê bình, khen chê, thị luận về một người hoặc một việc.
Ví dụ:
- “Ở đời tránh sao khỏi thị phi” → nghĩa là không thể tránh khỏi những lời bàn tán, khen chê của thiên hạ.
- “Thị phi chi ngôn” → những lời nói khen chê, tranh cãi đúng sai.
Trong Phật giáo, “thị phi” còn được nhắc đến nhiều, thường với hàm ý khuyên con người đừng chấp trước vào lời khen – chê, đúng – sai của thế gian, vì chúng dễ làm tâm trí rối loạn.
Học cách người xưa đối diện với thị phi
Trong cõi đời, ai đã biết nghe tiếng người thì ít nhiều đều một lần vướng vào thị phi. Ngay cả Đức Phật khi còn tại thế cũng không tránh khỏi những lời vu cáo, mắng nhiếc.
Người khôn ngoan thấy thị phi thì bước qua nhẹ nhàng, coi như gió thoảng. Người dại dột lại ôm lấy, biến nó thành gánh nặng đeo trên cổ.
Dưới đây là hai câu chuyện xưa và bài học để chúng ta đối diện với thị phi một cách tỉnh táo.
Câu chuyện 1: Vua Đường Thái Tông và Hứa Kính Tôn
Một ngày nhàn hạ, vua Đường Thái Tông hỏi vị cận thần Hứa Kính Tôn:
“Trẫm thấy khanh không phải người tầm thường, sao lại có nhiều tiếng chê ghét?”
Hứa Kính Tôn đáp:
“Mưa xuân rơi như dầu, nông dân mừng vì ruộng được tưới, kẻ bộ hành lại ghét vì đường trơn.
Trăng thu sáng như gương, thi nhân vui, nhưng đạo chích ghét vì khó ẩn mình.
Trời đất vốn vô tư mà vẫn bị người trách hận, huống chi hạ thần đâu thể vẹn toàn.
Thị phi giống nọc độc rắn rết, bén hơn gươm đao, giết người không thấy máu. Vua nghe thị phi, quan bị hại; cha mẹ nghe thị phi, con bị bỏ; vợ chồng nghe thị phi, gia đình tan.”
Bài học rút ra:
Thị phi vốn là góc nhìn chủ quan, thay đổi tùy lợi ích mỗi người. Không ai có thể làm vừa lòng tất cả. Hãy bình tâm trước lời khen chê, đừng vội tin nghe kẻ đưa chuyện kẻo gây họa cho mình và cho người khác.
Câu chuyện 2: Đức Phật và kẻ mắng chửi
Khi đi giáo hóa ở vùng của Bà La Môn giáo, Đức Phật bị một nhóm tu sĩ mắng chửi thậm tệ. Ngài vẫn thản nhiên đi tiếp.
Họ tức giận hỏi:
– “Không.”
“Vậy sao không nghe tôi chửi?”
– “Nếu ông tặng quà mà tôi không nhận, quà thuộc về ai?”
“Về tôi.”
– “Vậy ông chửi ta mà ta không nhận, thì lời chửi ấy quay về ông.”
Lời ác chỉ làm ta tổn thương khi ta chấp nhận nó. Nếu không nhận, nó sẽ trở lại với người nói. An lạc nằm ở sự buông bỏ, không dính mắc.
- Life is a realm of right and wrong. (Literal and most direct)
- Life is a world of gossip and controversy. (Focuses on the "thị phi" aspect of gossip and conflict)
- Life is full of judgment and drama. (Captures the emotional and social conflict often associated with the phrase)
Cách chuyển hóa thị phi
- Nhận diện – Thị phi thường bắt đầu từ cảm xúc chủ quan, định kiến hoặc sự thiếu hiểu biết. Chỉ cần nhận ra điều đó, bạn đã tách mình khỏi vòng xoáy.
- Giữ tâm tĩnh – Đừng phản ứng ngay lập tức. Khoảng dừng ngắn giúp bạn không bị cuốn vào cơn sóng cảm xúc.
- Chọn lọc thông tin – Nghe nhưng không tin vội. Kiểm chứng trước khi phán xét.
- Chuyển hóa thành bài học – Thay vì tức giận, hãy hỏi: “Điều này giúp mình hiểu gì về bản thân và người khác?”
- Giữ miệng lành – Tránh “khẩu nghiệp”, vì lời mình nói ra cũng có thể trở thành thị phi cho người khác.
- Giữ việc, bỏ người – Nếu phải xử lý mâu thuẫn, tập trung vào vấn đề, không công kích cá nhân.
- Nuôi dưỡng thiện tâm – Khi tâm đủ lớn, thị phi sẽ nhỏ lại.
Giữ tâm nơi loạn,
Giữ lời nơi thị phi - ấy là trí tuệ sinh tồn
TIGO Media
Khám phá thêm các chủ đề sau
Đọc thêm: Hướng dẫn hợp tác viết bài (guest blogging)
Các chủ đề được quan tâm nhiều nhất
CHIA SẺ BÀI VIẾT
Mới cập nhật