Kỷ nguyên VUCA và TUNA – Cơ hội phát triển và chuyển đổi mạnh mẽ nhờ cuộc cách mạng 4.0

Recommended for you

Thời đại VUCA là gì?

Như chúng ta được biết, VUCA là một thuật ngữ đã xuất hiện từ đầu những thập kỷ 90s nhằm mô tả về đặc tính của một thế giới (hậu Chiến tranh lạnh đa phương) luôn biến động không ngừng. Khái niệm về VUCA được mô tả với 04 đặc tính chính bao gồm:

V – Volatility (Sự biến động)
U – Uncertainty (Sự bất định, không chắc chắn)
C – Complexity (Sự phức tạp)
A – Ambiguity (Sự mơ hồ)

Khái niệm ‘Kỷ nguyên VUCA’ dần được ứng dụng và xuất hiện trên hầu hết các nền tảng nghiên cứu về chiến lược kinh doanh, chiến lược quản trị, kỹ năng lãnh đạo, chiến lược tự động hóa, phát triển của các doanh nghiệp cũng như xu hướng phát triển, nâng cấp các hệ thống quản trị doanh nghiệp đặc thù tương ứng.

Kỹ năng giải quyết vấn đề thời đại VUCA: Thay vì chăm chăm vào giải quyết thách thức, hãy biến thách thức thành điểm khác biệt trong dịch vụ, sản phẩm của bạn.

Chúng ta có thể xem VUCA là một cơ hội để chuyển bại thành thắng, hóa rủi thành may. Trong đó các yếu tố: vision (Tầm nhìn), understanding (sự thấu hiểu), clarity (sự minh bạch), and agility (sự linh hoạt) không loại trừ lẫn nhau. Đúng hơn, đó là các yếu tố đan xen giúp các nhà quản lý trở thành nhà lãnh đạo mạnh mẽ hơn trong thời đại đầy biến động. Các nhà lãnh đạo VUCA phải có tầm nhìn xa để biết họ sẽ đi đâu nhưng cũng phải linh hoạt về cách họ đến đó. Họ phải tự nhận thức được điểm mạnh của mình và điểm yếu, từ đó dễ dàng thích nghi, sẵn sàng thay đổi. Cuối cùng, họ là mẫu lành đạo hợp tác và là người giao tiếp xuất sắc để phát triển trong một môi trường VUCA phức tạp. Cuối cùng, người đãnh đạo VUCA phải có khả năng học nhanh bởi vì sự thay đổi là liên tục.

Điều quan trọng nhất là phải kiên định với tầm nhìn của mình nhưng linh hoạt trong chi tiết. (The most important thing is to be stubborn on your vision but flexible on details - Jeff Bezos).

Như vậy VUCA đã chuyển một trạng thái mới với tầm nhìn mới, nhận thức mở rộng, bức tranh rõ ràng hơn và uyển chuyển hơn. Một hình thức chuyển trạng thái xoay quanh "Tâm bất biến giữa dòng đời vạn biến".

Thời đại TUNA là gì?

Ngày nay, khái niệm VUCA đang dần chuyển hóa một cách âm thầm sang một biến thể mới, mà các nhà lãnh đạo hay gọi là “TUNA”.

TUNA là viết tắt của Turbulent, Uncertain, Novel và Ambiguous.

T – Turbulence (Sự đa chiều và hỗn loạn)
U – Uncertainty (Sự bất định, không chắc chắn)
N – Novel hoặc "Novel change" (Sự khác lạ, không lường trước được)
A – Ambiguity (Sự mơ hồ, khó xác định)

Chúng ta hiểu TUNA theo nghĩa: Môi trường bên ngoài thay đổi nhanh chóng và khó lường, khiến các nhà lãnh đạo ngày càng "ngơ ngác" trước thời cuộc. Một điều dễ nhận thấy lằ: "What worked yesterday won’t work tomorrow". Tạm dịch: Những gì hiệu quả ngày hôm qua sẽ không hiệu quả vào ngày mai. Hoặc như theo Heraclitus - triết gia Hy Lạp cách đây 2500 năm - đã từng nói: Không ai tắm 2 lần trên cùng một dòng sông (You don't step into the same river twice).

"Mối nguy lớn nhất trong thời đại hỗn loạn (turbulence) này không phải là sự hỗn loạn mà là hành động với tư duy của ngày hôm qua." - Peter Drucker

TUNA được xem là một nâng cấp của VUCA dựa trên hàng loạt những thay đổi không lường trước được về tình hình thế giới, đặc biệt là sau đại dịch Covid-19. Những biến động không chỉ riêng về kinh tế, mà còn là an ninh quốc gia, chiến tranh kéo dài tại Ukraine, những cuộc xung đột ở khu vực Trung Đông giữa Israel - Hamas, thay đổi về chiến lược hợp tác kinh tế giữa các quốc gia và các khu vực.

Điều này cũng giúp chúng ta nhận thức rõ rằng chúng ta đang sống trong một thế giới mà sự kết nối giữa các quốc gia thay đổi không ngừng, môi trường doanh nghiệp và thị trường kinh doanh cũng mang tính bất khả định khi mà phải đối mặt với quá nhiều sự kiện chung không lường trước của cả thế giới và khu vực.

Không phải vốn tạo ra tăng trưởng kinh tế. Mà là con người. Và không phải lợi ích cá nhân thúc đẩy lợi ích công cộng. Mà là sự có đi có lại. Không phải sự cạnh tranh tạo ra sự thịnh vượng của chúng ta. Mà phải là sự hợp tác. (It isn't capital that creates economic growth. It is people. And it isn't self-interest that promotes the public goods. It is reciprocity. It isn't competition that produces our prosperity. It is cooperation.)

Với riêng VUCA được xem là một kỷ nguyên thúc đẩy những nhà lãnh đạo doanh nghiệp phải luôn trong trạng thái sẵn sàng đón đầu và thay đổi để thích ứng, thì hiện tại với khái niệm TUNA, đòi hỏi các nhà lãnh đạo phải giữ vững được tâm thế bình tĩnh, cân nhắc kĩ càng và quyết đoán trong việc ra quyết định cũng như linh động hơn trong việc xây dựng chiến lược để tối ưu hóa sự thích ứng khi mà có quá nhiều sự thay đổi về thị trường, về nền kinh tế diễn ra cùng lúc.

Từ bức tranh tổng thể trên, câu hỏi đặt ra cho các nhà lãnh đạo và các doanh nghiệp tại Việt Nam hiện nay: Liệu chúng ta có nên tiếp tục giữ nguyên cách thức hoạch định chiến lược cho doanh nghiệp như từ trước tới nay hay chúng ta nên đột phá bằng việc nâng cấp với các công nghệ có thể hỗ trợ doanh nghiệp hoạch định chiến lược thức thời, nhanh chóng và dễ thích ứng với sự hỗn loạn và đa chiều của nền kinh tế?

Đối với kỷ nguyên TUNA, một lời khuyên dành cho các nhà lãnh đạo đó là: hãy đẩy mạnh những giá trị cốt lõi mà doanh nghiệp đang làm tốt. Đồng thời, hãy lược bỏ tư duy cũ và đầu tư vào việc cải tiến phương thức hoạch định chiến lược đi kèm việc nâng cấp các nền tảng công nghệ lập kế hoạch ngân sách (như Quản lý Hiệu suất Doanh nghiệp - Enterprise Performance Management/EPM) để thích nghi và phát triển trong thời kỳ quá nhiều sự hỗn loạn và thay đổi liên tục.

Làm thật tốt, tinh gọn, cải tiến và đẩy mạnh các nền tảng cốt lõi để khẳng định giá trị doanh nghiệp và linh động hơn về hoạch định chiến lược là những chìa khóa mấu chốt để doanh nghiệp chúng ta xuyên qua một kỷ nguyên TUNA với trạng thái bền vững, thích ứng nhanh và trường thịnh.

Đọc thêm: Kỹ năng thời VUCA - Tận mắt thấy tai nghe chưa chắc đã đúng