Ảo tưởng về sự lựa chọn – Bài học từ Silo
Published on: August 26, 2025
Last updated: August 26, 2025 Xem trên toàn màn hình
Last updated: August 26, 2025 Xem trên toàn màn hình
Recommended for you
- 11 Feb 2024
Càng đọc càng thấm: 10 suy ngẫm sâu sắc từ nhà tâm lý học Carl Jung 2008 - 04 Sep 2021 Tào lao là gì? Các bí quyết để tránh tào lao trong giao tiếp 1530
- 04 Aug 2021 Đừng sợ đi chậm, chỉ sợ đứng yên 996
- 28 Apr 2023 Mô hình Why, How, What là gì? 982
- 07 Aug 2024 Kỷ nguyên VUCA và TUNA – Cơ hội phát triển và chuyển đổi mạnh mẽ nhờ cuộc cách mạng 4.0 877
- 16 Mar 2022 [INFOGRAPHIC] 32 Thiên kiến nhận thức làm sai lệch quyết định của bạn (Phần I) 821
- 15 Aug 2024 Kỹ năng thuyết trình với kỹ năng ABC (Accuracy, Brevity, Clarity) 583
- 24 Mar 2021 Hiệu ứng Dunning-Kruger – Ảo tưởng sức mạnh về năng lực của bản thân 524
- 15 Feb 2021 Ứng dụng thuyết ngũ hành trong quản lý 523
- 29 Sep 2022 Từ chuyện người ăn xin và chiếc cần câu cá, điều gì là quan trọng nhất: Kiến thức, kỹ năng hay thái độ với cuộc sống 487
- 01 Oct 2021 Sự Tự Điều Chỉnh (Self-Regulation) Là Gì? Tại Sao Nó Quan Trọng? 481
- 29 Jul 2020 Câu chuyện mài chiếc rìu trước khi chặt cây: Bài học từ tổng thống vĩ đại nhất của nước Mỹ - Abraham Lincoln 471
- 04 Sep 2022 Hiệu ứng cánh bướm là gì? Ý nghĩa và tác động của hiệu ứng cánh bướm 394
- 16 Mar 2022 [INFOGRAPHIC] 32 thiên kiến nhận thức làm sai lệch quyết định của bạn (Phần II) 389
- 19 Dec 2023 Hồi tưởng lạc quan (Rosy retrospection): Khi những quá khứ tươi đẹp có thể đe dọa đến tương lai của bạn 380
- 11 Oct 2024 "Kham Nhẫn" Trong Kinh Doanh: Sức Mạnh Của Sự Kiên Nhẫn 341
- 10 Jul 2021 Chuyên gia chia sẻ các nguyên tắc tư duy sáng tạo hệ thống với tên gọi Systematic Inventive Thinking (SIT) 334
- 08 Nov 2022 16 phong cách làm việc của người Nhật Bản mà Việt Nam cần học hỏi 329
- 14 Sep 2024 11 Cơ Chế Tâm Lý Che Giấu Cần Nhận Diện Để Hiểu Bản Thân và Người Khác 307
- 01 Jan 2022 Luật chơi trong quản lý doanh nghiệp 301
- 19 Dec 2024 Quy Tắc Hai Chiếc Pizza của Jeff Bezos: Bí Quyết Họp Hành Tinh Gọn và Hiệu Quả 288
- 11 Sep 2022 Sức mạnh của lời khen 241
- 22 Jan 2025 Khi ngư dân không thể ra khơi, họ sửa lưới 239
- 01 Jun 2021 5 "điểm chết" trong teamwork 200
- 11 Feb 2020 MBWA - phong cách quản lý hiệu quả bằng cách đi vòng vòng 198
- 02 Oct 2023 OCEAN: Mô hình 5 tính cách Big Five 196
- 20 Apr 2019 Bạn có phân biệt được các mô hình thuê ngoài Staffing và Outsourcing? 179
- 04 May 2019 Muốn thành công, người làm kinh doanh cần ghi nhớ 20 nguyên tắc này 142
- 15 Sep 2020 Hai câu chuyện về dòng nước - Ao tù hay suối nguồn tươi trẻ? 130
- 11 Jun 2019 Cờ vua, cờ tướng và 7 bài học về tư duy quản trị 125
- 10 Aug 2020 Bạn có biết quy tắc thất bại nhanh: Fail early, fail often, fail cheap, but always fail forward 90
- 01 Nov 2024 Đừng Chỉ Làm Việc, Hãy Trưởng Thành: Bốn Bài Học Từ Thiền Nhật Bản 63
- 22 Sep 2024 Hội chứng Zeigarnik – Tại sao những công việc dở dang "đọng" lại trong trí nhớ lâu hơn các công việc đã hoàn thành? 61
- 11 Mar 2025 Thiên hướng Hành động (Bias for Action) và Thiên hướng Quy trình (Bias for Process) tác động tiêu cực tới "đổi mới và sáng tạo" như thế nào? 49
- 01 Jul 2020 8 Thiên Kiến Nhận Thức Mà Người Quản Lý Dự Án Cần Cảnh Giác 38
- 02 Apr 2025 Anti-Hiring Là Gì? Tại sao các doanh nhân tinh gọn lại nói “KHÔNG” với tuyển dụng? 34
- 03 Jul 2025 20 "NGHỊCH LÝ" NHƯNG "THUẬN LÝ" TRONG CUỘC SỐNG 30
- 16 Apr 2025 Lãnh đạo linh hoạt: Hành động (Bias for Action) hay không hành động (Non-Action)? 25
- 06 Dec 2025 Sức mạnh của phương pháp 30-for-30: Bạn đã bao giờ cam kết 30 ngày liên tục cho một mục tiêu? 24
- 15 Aug 2025 Dự án phần mềm bị trì hoãn và vấn đề "akrasia" 11
Silo kể về một xã hội bị giam trong hầm ngầm khổng lồ, nơi con người tưởng rằng mình có tự do: chọn nghề, chọn bạn đời, chọn cuộc sống thường ngày. Nhưng thực chất, mọi lựa chọn đều đã được sắp đặt để duy trì trật tự.
Điều này nghe có vẻ xa vời, nhưng trong thế giới hiện đại, chúng ta cũng đang sống trong những “hệ thống” – công ty, luật lệ, chuẩn mực xã hội, mô hình kinh tế – vốn định hình và giới hạn lựa chọn của ta mà đôi khi ta không nhận ra.
Hai kiểu người: NGƯỜI ĐI TÌM THỬ THÁCH MỚI và NGƯỜI DUY TRÌ HỆ THỐNG ĐÃ CÓ
- Juliette (người thách thức): Không chấp nhận mọi thứ như nó vốn có. Cô đặt câu hỏi, vượt qua giới hạn, và tìm thấy sự thật ẩn giấu.
- Bernard (người duy trì hệ thống): Còn gọi là người duy trì hiện trạng (maintaining the status quo). Tin rằng duy trì trật tự quan trọng hơn tự do. Ông gắn chặt với quy tắc cứng nhắc, trở thành “người canh cổng” mà chính ông cũng không nhận ra.
Trong thực tế, cũng có hai kiểu người như vậy:
- Một số người dám chất vấn, để thúc đẩy tiến bộ.
- Một số khác tin rằng “quá nhiều tự do sẽ gây hỗn loạn”, nên họ duy trì cái khung sẵn có.
Cách định hình lại ranh giới lựa chọn
Phân biệt giới hạn thật và giới hạn giả
- Giới hạn thật: Luật vật lý, điều kiện tài chính, sức khỏe.
- Giới hạn giả: Những quy ước xã hội hoặc niềm tin được dạy từ trước.
→Hãy tự hỏi: “Đây có thật sự là giới hạn không thể thay đổi, hay chỉ là một niềm tin?”
Mở rộng trong hệ thống, thay vì phá bỏ ngay
- Không nhất thiết phải bỏ việc, có thể đổi vai trò để giành quyền chủ động hơn.
- Học luật chơi trước, rồi dần mở rộng ranh giới. →Thay đổi bền vững thường đến từ việc “làm chủ trong hệ thống” chứ không phải đập phá nó.
Luôn tìm “lựa chọn thứ ba”
- Nhiều khi ta bị đặt vào thế nhị phân (nhị nguyên): hoặc A hoặc B.
- Thực tế, thường có phương án C — sáng tạo hơn, ít ai để ý đến. → Đặt câu hỏi mới, nhìn ngoài khuôn khổ (thinking outside the box), sẽ giúp ta tìm được lối đi khác.
Làm chủ lựa chọn thật sự
Bạn không thể phá bỏ mọi ranh giới, nhưng có thể:
- Rà soát lại quyết định: Ai thực sự hưởng lợi từ lựa chọn của mình?
- Mở rộng tri thức: Càng biết nhiều, càng có nhiều lựa chọn.
- Kiên nhẫn: Có quyết định cần thời gian mới chín muồi.
- Linh hoạt: Tạm thời bị giới hạn, nhưng có thể xây dựng tương lai rộng mở hơn.
Như câu nói nổi tiếng: “Learn the rules, break the rules, make up new rules, break the new rules” (Marvin Bell).
Học luật chơi, rồi dám phá luật, đặt ra luật mới, và tiếp tục phá vỡ những luật mới đó — chính là cách con người mở rộng không gian lựa chọn của mình. Thông minh không phải là chống lại mọi thứ, mà là biết lúc nào nên tuân theo, lúc nào nên bứt phá, và lúc nào nên sáng tạo ra một con đường hoàn toàn khác.
Học luật chơi, rồi dám phá luật, đặt ra luật mới, và tiếp tục phá vỡ những luật mới đó — chính là cách con người mở rộng không gian lựa chọn của mình. Thông minh không phải là chống lại mọi thứ, mà là biết lúc nào nên tuân theo, lúc nào nên bứt phá, và lúc nào nên sáng tạo ra một con đường hoàn toàn khác.
Kết luận
Bài học từ Silo nhắc chúng ta: nguy hiểm nhất không phải là có ít lựa chọn, mà là tin rằng không thể mở rộng thêm.
Quyền tự do thật sự không nằm ở chỗ thoát khỏi hệ thống, mà ở việc hiểu hệ thống đủ sâu để xoay chuyển nó theo cách của mình (business pivot).
[{"displaySettingInfo":"[{\"isFullLayout\":false,\"layoutWidthRatio\":\"\",\"showBlogMetadata\":true,\"showAds\":true,\"showQuickNoticeBar\":true,\"includeSuggestedAndRelatedBlogs\":true,\"enableLazyLoad\":true,\"quoteStyle\":\"1\",\"bigHeadingFontStyle\":\"1\",\"postPictureFrameStyle\":\"2\",\"isFaqLayout\":false,\"isIncludedCaption\":false,\"faqLayoutTheme\":\"1\",\"isSliderLayout\":false}]"},{"articleSourceInfo":"[{\"sourceName\":\"\",\"sourceValue\":\"\"}]"},{"privacyInfo":"[{\"isOutsideVietnam\":false}]"},{"tocInfo":"[{\"isEnabledTOC\":true,\"isAutoNumbering\":false,\"isShowKeyHeadingWithIcon\":false}]"},{"bannerInfo":"[{\"isBannerBrightnessAdjust\":false,\"bannerBrightnessLevel\":\"\",\"isRandomBannerDisplay\":true}]"},{"termSettingInfo":"[{\"showTermsOnPage\":true,\"displaySequentialTermNumber\":true}]"}]
Nguồn
{content}
Khám phá thêm các chủ đề sau
Đọc thêm: Hướng dẫn hợp tác viết bài (guest blogging)
Các chủ đề được quan tâm nhiều nhất
CHIA SẺ BÀI VIẾT
