Nếu bạn từng học một ngôn ngữ thứ hai, có lẽ bạn sẽ đồng ý rằng: càng học, bạn càng nhận ra còn rất nhiều điều phải học. Quá trình đó có thể gây nản lòng, giống như một cuộn chỉ cứ lăn dài trước mặt bạn. Nhưng dù đôi khi con đường có vẻ vô tận, thành quả thì rất xứng đáng. Càng nắm vững nhiều kỹ năng ngôn ngữ — từ vựng, ngữ pháp, tiếng lóng — thì giao tiếp càng phong phú.

Việc học cách giao tiếp với các mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs) như ChatGPT cũng không khác gì. Giao tiếp có thể đơn giản hoặc phức tạp tùy theo cách bạn chọn. Có một vài “mẹo” để cải thiện prompt (câu lệnh), nhưng cuối cùng thì: luyện tập vẫn là cách học hiệu quả nhất. Như chính ChatGPT từng trả lời khi được hỏi về tài nguyên tốt nhất để học cách viết prompt:

“Cách học hiệu quả nhất là thực hành. Thường xuyên sử dụng và điều chỉnh prompt sẽ giúp bạn hiểu rõ điều gì hiệu quả trong từng ngữ cảnh khác nhau.”

Với các nhà lãnh đạo, hiểu cách sử dụng LLM giống như có thêm một “bộ não phụ trợ” trong đội ngũ — mà không cần tăng thêm lương bổng. Điều này đặc biệt hữu ích khi bạn đang trong giai đoạn khó khăn và không có đủ nguồn lực để thuê thêm người. Thay vào đó, bạn có thể sử dụng ChatGPT và các LLM khác để tăng hiệu suất, năng suất và khả năng sáng tạo.

Prompt Engineering là gì?

Nói đơn giản, prompt engineering là nghệ thuật và khoa học tạo ra các đầu vào cho mô hình ngôn ngữ, nhằm thu được các đầu ra như mong muốn. Nó bao gồm việc tạo lập, điều chỉnh và tối ưu hóa prompt để đạt được câu trả lời chính xác, phù hợp và hữu ích hơn từ hệ thống AI như ChatGPT.

Cách tạo prompt hiệu quả cho ChatGPT

Khi mới bắt đầu dùng ChatGPT, bạn có thể tự hỏi: mình phải nói chuyện với nó thế nào? Ra lệnh? Hỏi lịch sự? Có nên nói “please” và “thank you”? Thành thật mà nói, điều đó không ảnh hưởng nhiều. Bạn có thể dùng giọng thân mật hay trang trọng đều được — kết quả sẽ tương đương nhau. (Tất nhiên bạn có thể yêu cầu nó dùng giọng văn cụ thể — phần dưới sẽ nói thêm về điều này.) Điều quan trọng nhất là: rõ ràng và cụ thể với yêu cầu của mình.

Ví dụ, nếu bạn hỏi ChatGPT một prompt chuẩn, nó có thể đưa ra:

“Hãy mô tả quá trình quang hợp, tập trung vào vai trò của diệp lục, nước và ánh sáng mặt trời. Giải thích như thể bạn đang dạy cho học sinh lớp 5, và trình bày theo từng bước một.”

Hãy cùng phân tích vì sao prompt này hiệu quả:

1. Rõ ràng (Clarity)

Sự rõ ràng là yếu tố đầu tiên để viết prompt mạnh mẽ. Nếu bạn chỉ hỏi: “Quang hợp là gì?” thì quá chung chung. Nhưng nếu bạn chỉ rõ rằng bạn muốn mô tả quá trình, tập trung vào một số yếu tố nhất định, thì yêu cầu sẽ trở nên cực kỳ rõ ràng. Bạn cũng có thể thêm chi tiết nếu cần, ví dụ:

“Hãy mô tả quá trình quang hợp trong vài câu…”

Giống như khi bạn làm việc với một trợ lý thật ngoài đời, bạn cần giao tiếp rõ ràng để nhận được phản hồi chính xác.

2. Ngữ cảnh (Context)

Một trong những điểm mạnh của ChatGPT là nó có thể “đóng vai” theo yêu cầu. Bạn có thể bảo nó: “Bạn đang là một biên tập viên tương tác” hoặc “Tôi muốn bạn đóng vai Giám đốc Marketing...” rồi yêu cầu nó trả lời theo góc nhìn của chuyên gia đó.

Bạn cũng có thể chỉ định đối tượng người đọc của câu trả lời. Điều này rất hữu ích nếu bạn cần tạo nội dung theo phong cách cụ thể hoặc đơn giản hóa thông tin phức tạp. Ví dụ:

“Hãy tưởng tượng bạn đang viết nội dung quảng cáo cho một tạp chí kinh doanh quốc gia,” hoặc như ví dụ trên: “Giải thích như thể bạn đang dạy học sinh lớp 5.”

Nếu bạn muốn tóm lược nội dung cho người không chuyên, bạn có thể dùng prompt mẫu từ OpenAI:

“Tóm tắt nội dung được cung cấp sao cho học sinh lớp 2 cũng hiểu được.”

Sau đó, bạn chỉ cần dán nội dung cần tóm tắt vào. Với các công việc lặp lại không thể giao cho nhân viên, ChatGPT là công cụ vô cùng hữu ích.

3. Định dạng (Format)

Nếu bạn từng nhận được email dài như giáo trình trong khi chỉ cần một cuộc gọi ngắn để rõ ràng, thì bạn hiểu tầm quan trọng của định dạng phản hồi. Để tăng hiệu quả khi dùng ChatGPT, hãy chỉ rõ định dạng mong muốn. Ví dụ trên đã ghi rõ: “trình bày theo từng bước một.”

Phản hồi của ChatGPT không chỉ giới hạn ở văn bản. Nếu bạn muốn bảng tính, hình ảnh, hay thậm chí mô tả bằng emoji, bạn có thể dùng prompt phù hợp. Ví dụ:

“Bạn sẽ được cung cấp một đoạn văn bản. Nhiệm vụ của bạn là chuyển nó thành biểu tượng cảm xúc. Không dùng chữ thường. Cố gắng chỉ dùng emoji.”

Hãy chọn định dạng phù hợp nhất với nhu cầu của bạn. Và nhớ rằng: nếu phản hồi đầu tiên chưa đạt yêu cầu, bạn có thể chỉnh sửa và tiếp tục đưa prompt bổ sung để cải thiện.

Lời kết

ChatGPT có thể hỗ trợ doanh nhân theo nhiều cách. Bạn có thể nhờ nó chuẩn bị cho buổi gặp gỡ khách hàng bằng các câu hỏi kiểu Socratic. Bạn có thể yêu cầu nó nghĩ tên sản phẩm mới. Nhờ nó viết hoặc chỉnh sửa email. Hoặc giao các việc hành chính như lên lịch, quản lý thời gian. Bạn thậm chí có thể yêu cầu ChatGPT nhập vai, ví dụ một AI trợ lý với phong cách hài hước khô khan, bằng prompt của OpenAI:

“Bạn là Marv, một chatbot trả lời miễn cưỡng với phong cách mỉa mai. Hãy trả lời một cách châm biếm.”

Câu nói nổi tiếng của nhà tâm lý học ngôn ngữ người Canada, Frank Smith, từng nói:

“Một ngôn ngữ đặt bạn vào một hành lang suốt đời. Hai ngôn ngữ mở ra mọi cánh cửa trên đường đi.”