Học bằng cảm xúc giúp kích hoạt dopamine tích cực, tạo “good vibe” và ghi nhớ kiến thức sâu hơn, lâu bền hơn.

Có thể cải thiện kết quả học tập nhờ xử lý tốt cảm xúc?

Published on: August 19, 2025
Last updated: August 19, 2025 Xem trên toàn màn hình

Recommended for you

11 Feb 2024 Càng đọc càng thấm: 10 suy ngẫm sâu sắc từ nhà tâm lý học Carl Jung 2204
04 Sep 2021 Tào lao là gì? Các bí quyết để tránh tào lao trong giao tiếp 1753
01 Oct 2024 "Tâm sinh tướng" là gì? 1627
28 Apr 2023 Mô hình Why, How, What là gì? 1203
04 Aug 2021 Đừng sợ đi chậm, chỉ sợ đứng yên 1156
07 Aug 2024 Kỷ nguyên VUCA và TUNA – Cơ hội phát triển và chuyển đổi mạnh mẽ nhờ cuộc cách mạng 4.0 1075
16 Mar 2022 [INFOGRAPHIC] 32 Thiên kiến nhận thức làm sai lệch quyết định của bạn (Phần I) 961
01 Aug 2022 20 bài học kinh nghiệm rút ra từ Tam Quốc Diễn Nghĩa 842
10 Sep 2023 Định luật Murphy giải thích tại sao chúng ta luôn gặp xui xẻo vào những lúc tưởng thuận lợi 727
29 Jul 2020 Câu chuyện mài chiếc rìu trước khi chặt cây: Bài học từ tổng thống vĩ đại nhất của nước Mỹ - Abraham Lincoln 667
15 Aug 2024 Kỹ năng thuyết trình với kỹ năng ABC (Accuracy, Brevity, Clarity) 629
04 Mar 2023 Top 5 bài kiểm tra tính cách nổi tiếng trong phỏng vấn việc làm tại Nhật Bản 629
24 Mar 2021 Hiệu ứng Dunning-Kruger – Ảo tưởng sức mạnh về năng lực của bản thân 625
01 Oct 2021 Sự Tự Điều Chỉnh (Self-Regulation) Là Gì? Tại Sao Nó Quan Trọng? 601
29 Sep 2022 Từ chuyện người ăn xin và chiếc cần câu cá, điều gì là quan trọng nhất: Kiến thức, kỹ năng hay thái độ với cuộc sống 599
12 Jul 2023 Vì sao ngày càng nhiều dự án phần mềm thất bại? 502
04 Sep 2022 Hiệu ứng cánh bướm là gì? Ý nghĩa và tác động của hiệu ứng cánh bướm 496
10 Sep 2024 Cây dừa giữa giông bão: Bình tĩnh sống giữa trạng thái “VUCA” 490
19 Dec 2023 Hồi tưởng lạc quan (Rosy retrospection): Khi những quá khứ tươi đẹp có thể đe dọa đến tương lai của bạn 465
23 Apr 2023 Không để lỡ tàu khi bước vào cách mạng công nghiệp 4.0 với bài kiểm tra SPI trong tuyển dụng tại Nhật Bản 455
12 Feb 2025 Thành Công Không Chỉ Dựa Vào Chăm Chỉ, Trí Thông Minh Hay Tiền Bạc – Mà Cần "Căn Cơ" 454
01 May 2022 Có thể xác định vị trí địa lý của địa chỉ IP với độ chính xác đến từng địa chỉ con phố? 447
12 Jun 2022 Marcus Aurelius: Hạnh phúc phụ thuộc vào chất lượng của những suy nghĩ 432
16 Mar 2022 [INFOGRAPHIC] 32 thiên kiến nhận thức làm sai lệch quyết định của bạn (Phần II) 394
11 Oct 2024 "Kham Nhẫn" Trong Kinh Doanh: Sức Mạnh Của Sự Kiên Nhẫn 382
10 Jul 2021 Chuyên gia chia sẻ các nguyên tắc tư duy sáng tạo hệ thống với tên gọi Systematic Inventive Thinking (SIT) 379
13 Feb 2025 Căn Cơ Là Gì? Yếu Tố Quyết Định Thành Bại Trong Cuộc Sống 379
14 Sep 2024 11 Cơ Chế Tâm Lý Che Giấu Cần Nhận Diện Để Hiểu Bản Thân và Người Khác 379
08 Nov 2022 16 phong cách làm việc của người Nhật Bản mà Việt Nam cần học hỏi 356
22 Jan 2025 Khi ngư dân không thể ra khơi, họ sửa lưới 286
20 Dec 2022 Bài học quản lý nhân sự từ một trận chung kết bóng đá 268
08 Mar 2022 Những truyện cười "giải nhiệt" viết về dân IT 260
11 Sep 2022 Sức mạnh của lời khen 259
02 Oct 2023 OCEAN: Mô hình 5 tính cách Big Five 241
01 Aug 2023 Kỹ năng thời VUCA: Tận mắt thấy tai nghe chưa chắc đã đúng 233
04 Sep 2023 Giải mã nhóm tính cách (ISTP - Nhà kỹ thuật) 231
07 Jan 2025 Phân biệt Proxy, HMA và VPN 229
02 May 2024 Những trích dẫn hàng đầu của Albert Einstein để truyền cảm hứng và động lực 183
12 Jul 2021 Để chuyển đổi số, cần “bẻ gãy” (disrupt) trong tư duy 171
01 Jan 2025 Phương Pháp Shadow Work: Chìa Khóa Chữa Lành Và Phát Triển Bản Thân 171
15 Sep 2020 Hai câu chuyện về dòng nước - Ao tù hay suối nguồn tươi trẻ? 156
01 Aug 2022 Bí quyết số 1 cho doanh nghiệp 4.0 với 10 chiến lược phát triển năng lực nhân sự CNTT 135
01 Aug 2024 Kỹ năng thời VUCA: Người khôn ngoan thường không tranh cãi vô ích 128
01 Nov 2024 Đừng Chỉ Làm Việc, Hãy Trưởng Thành: Bốn Bài Học Từ Thiền Nhật Bản 120
29 Dec 2024 Phí Phạm Không Phải Lúc Nào Cũng Xấu – Đây Là Lý Do Tại Sao! 69
22 Sep 2024 Hội chứng Zeigarnik – Tại sao những công việc dở dang "đọng" lại trong trí nhớ lâu hơn các công việc đã hoàn thành? 69
01 Jul 2020 8 Thiên Kiến Nhận Thức Mà Người Quản Lý Dự Án Cần Cảnh Giác 43
16 Apr 2025 Phương pháp Ghi Nhớ Chủ Động (Active Recall) là gì? Ưu điểm và nhược điểm? 29
02 Oct 2024 Lời sấm của Tào Tháo: "Đảo ngược lời khuyên của vợ, thành công ắt đến" 18

Học bằng cảm xúc: Kích hoạt dopamine và tạo "good vibe for growth"

Cảm xúc là thứ chi phối gần như mọi hành vi của chúng ta – và chuyện học hành cũng không nằm ngoài quy luật đó.

Mỗi ngày, trẻ tiếp xúc với một núi thông tin: toán, văn, lịch sử, tiếng Anh, thậm chí cả chuyện lớp trưởng hôm nay quên mang thước. Nhưng não bộ không thể hoạt động như ổ cứng máy tính để lưu hết mọi thứ. Nó buộc phải chọn lọc — giữ lại cái cần, bỏ bớt cái không quan trọng.

Người chịu trách nhiệm cho “công việc chọn lọc” này chính là hồi hải mã (hippocampus) – nơi lưu giữ trí nhớ dài hạn. Nhưng hippocampus không làm việc một mình, mà có một cộng sự cực kỳ “máu mặt”: hạch hạnh nhân (amygdala) – trung tâm xử lý cảm xúc.

Mỗi khi tiếp nhận thông tin, amygdala sẽ “dán nhãn cảm xúc” ngay:

“Ồ, chuyện vui nè!”
“Nguy hiểm quá, phải nhớ ngay!”
“Wow, thú vị đó!”
Hoặc… “Chán òm, chẳng đáng nhớ.”

Cảm xúc càng mạnh, ký ức càng sâu. Đó là lý do tại sao con có thể quên sạch bài toán buổi sáng, nhưng lại nhớ như in chuyện hôm qua bị cô mắng vì quên làm bài.

Cảm xúc càng mạnh, ký ức càng quan trọng và càng được khắc sâu vào bộ nhớ.

Dopamine – “phần thưởng” tự nhiên của não bộ

Ở đây, dopamine đóng vai trò rất quan trọng. Khi trẻ trải qua một trải nghiệm tích cực, dopamine sẽ được giải phóng, tạo cảm giác vui vẻ, hứng khởi và đánh dấu ký ức đó như một thứ đáng để lưu giữ. Ngược lại, nếu học tập chỉ toàn áp lực và căng thẳng, não sẽ gắn với cảm xúc tiêu cực, khiến việc nhớ lâu trở thành “gánh nặng”.

Nói cách khác: dopamine tích cực chính là chất xúc tác để học tập trở thành hành trình khám phá thay vì nhiệm vụ khổ sai.

Cơ chế này có từ tổ tiên săn bắt hái lượm

Từ xa xưa, tổ tiên chúng ta cần nhớ nhanh những thứ liên quan đến sự sống còn: nơi có quả ngọt thì vui sướng (dopamine tăng vọt), chỗ có thú dữ thì sợ hãi (amygdala bật cảnh báo). Bộ não vì thế tiến hóa để ưu tiên lưu giữ ký ức gắn với cảm xúc mạnh.

Ngày nay, trẻ em không phải né hổ vồ, nhưng bộ não vẫn vận hành y hệt: bài học nào gắn với cảm xúc tích cực sẽ được chuyển thành trí nhớ bền vững.

Làm sao để tạo “good vibe for growth” trong học tập?

1. Kể chuyện đời thực

Đừng chỉ nói “Định luật Newton: F = ma”. Hãy kể chuyện quả táo rơi vào đầu Newton, và ông tự hỏi: “Vì sao quả táo rơi xuống mà mặt trăng lại không?” Câu chuyện làm não bật dopamine tò mò.

2. Biến bài học thành trò chơi

Khi học đi kèm niềm vui, não tiết dopamine → ký ức học tập in sâu tự nhiên. Trong thời đại số và AI, hãy tham gia học tuy vất vả nhưng vẫn "chill" nhờ mô hình "gamification" (game hóa các hoạt động buồn chán).

3. Tạo yếu tố bất ngờ

Não thích những cú "twist". Một câu hỏi mở, một màn khám phá bất ngờ sẽ khiến trẻ “wow” và nhớ lâu.

4. Nuôi dưỡng trí tưởng tượng

Cho con đọc sách giấy, vẽ mindmap, đặt câu hỏi ngược lại thay vì chỉ xem video hoạt hình. Tưởng tượng + dopamine = trí nhớ sáng tạo.

5. Tăng tính tương tác

Khi con được phản hồi, được chủ động bày tỏ, não bật chế độ tập trung mạnh. Trải nghiệm tích cực tạo nên “good vibe for growth” – học trong niềm vui, lớn lên cùng sự tự tin.

Học bằng cảm xúc khác với học theo cảm hứng như thế nào?

Điều quan trọng: học bằng cảm xúc không có nghĩa là chỉ học khi thích. Vai trò của cha mẹ và thầy cô là “lập trình cảm xúc” – khơi dậy tò mò, nuôi dưỡng niềm vui chinh phục, khích lệ sự đồng cảm, và cuối cùng để trẻ tự hào vì đã vượt qua thử thách.

Như Martin Lindstrom – chuyên gia nghiên cứu hành vi tiêu dùng – từng nói:

“Mọi quyết định của con người, kể cả việc học, đều ít nhiều bị chi phối bởi cảm xúc mà chúng ta không luôn nhận thức được rõ ràng.”

Và khi ta biết cách tạo ra dopamine tích cực cùng “good vibe for growth”, việc học sẽ không chỉ là ghi nhớ kiến thức, mà còn trở thành hành trình nuôi dưỡng trí tuệ, cảm xúc và sự trưởng thành toàn diện.

Kết luận

Trí nhớ không phải là “ổ cứng” lưu hết mọi thứ. Não bộ phải chọn lọc thông tin quan trọng.
Quá trình chọn lọc này do hippocampus (hồi hải mã) đảm nhiệm.
Nhưng hippocampus không làm việc một mình — nó chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ amygdala (hạch hạnh nhân), trung tâm xử lý cảm xúc.
Chính cảm xúc quyết định ký ức nào được ghi sâu hơn.

Hồi hải mã (hippocampus) và hạch hạnh nhân (amygdala)

Khi tiếp nhận thông tin, amygdala “đánh giá cảm xúc”: thú vị, nguy hiểm, vui vẻ, buồn chán…
Thông tin gắn với cảm xúc mạnh → được hippocampus lưu trữ ưu tiên.
Thông tin nhạt nhòa, không cảm xúc → dễ bị lãng quên.

Ứng dụng trong học tập

Muốn trẻ học hiệu quả, phải gắn cảm xúc với bài học: kể chuyện, trò chơi, bất ngờ, tưởng tượng, tương tác.
Đây không phải “học theo cảm hứng tùy tiện” mà là thiết kế cảm xúc để nuôi dưỡng trí tò mò, sự hứng thú, niềm vui chinh phục.

A A A A

[{"displaySettingInfo":"[{\"isFullLayout\":false,\"layoutWidthRatio\":\"\",\"showBlogMetadata\":true,\"showAds\":true,\"showQuickNoticeBar\":true,\"includeSuggestedAndRelatedBlogs\":true,\"enableLazyLoad\":true,\"quoteStyle\":\"1\",\"bigHeadingFontStyle\":\"1\",\"postPictureFrameStyle\":\"2\",\"isFaqLayout\":false,\"isIncludedCaption\":false,\"faqLayoutTheme\":\"1\",\"isSliderLayout\":false}]"},{"articleSourceInfo":"[{\"sourceName\":\"\",\"sourceValue\":\"\"}]"},{"privacyInfo":"[{\"isOutsideVietnam\":false}]"},{"tocInfo":"[{\"isEnabledTOC\":true,\"isAutoNumbering\":false,\"isShowKeyHeadingWithIcon\":false}]"},{"bannerInfo":"[{\"isBannerBrightnessAdjust\":false,\"bannerBrightnessLevel\":\"\",\"isRandomBannerDisplay\":true}]"},{"termSettingInfo":"[{\"showTermsOnPage\":true,\"displaySequentialTermNumber\":true}]"}]

Nguồn

{content}