Zanshin: Học nghệ thuật chú ý và tập trung từ một cung thủ Samurai huyền thoại
Last updated: September 25, 2025 Xem trên toàn màn hình
Recommended for you
- 08 Nov 2023
Chủ nghĩa tam hiện (3 GEN) là gì? 1335 - 10 Sep 2023 Định luật Murphy giải thích tại sao chúng ta luôn gặp xui xẻo vào những lúc tưởng thuận lợi 739
- 04 Mar 2023 Top 5 bài kiểm tra tính cách nổi tiếng trong phỏng vấn việc làm tại Nhật Bản 646
- 01 Mar 2021 Ý nghĩa và bài học rút ra từ truyện thầy bói xem voi 525
- 10 Sep 2024 Cây dừa giữa giông bão: Bình tĩnh sống giữa trạng thái “VUCA” 512
- 01 Apr 2023 Bí quyết đàm phán tạo ra giá trị từ câu chuyện Chia Cam 500
- 12 Apr 2023 Phương pháp 6 chiếc mũ tư duy là gì? Vận dụng trong điều hành cuộc họp hiệu quả 491
- 23 Apr 2023 Không để lỡ tàu khi bước vào cách mạng công nghiệp 4.0 với bài kiểm tra SPI trong tuyển dụng tại Nhật Bản 465
- 12 Jun 2022 Marcus Aurelius: Hạnh phúc phụ thuộc vào chất lượng của những suy nghĩ 441
- 11 Sep 2024 Mindset, skillset, toolset là gì? 402
- 07 Aug 2019 Câu chuyện thanh gỗ ngắn và bài học kinh doanh cho Doanh nghiệp 385
- 23 Jun 2024 Người trí tuệ không tranh cãi ĐÚNG/SAI 379
- 02 Oct 2020 Case Study: "Quay trục chiến lược" (pivot startup) với cấu trúc khởi nghiệp kim tự tháp 347
- 16 Nov 2021 Từ câu chuyện thích ăn cá tươi của người Nhật và ứng dụng trong chuyển đổi số doanh nghiệp 327
- 02 Oct 2022 Tổng hợp 12 bước "bẻ ghi" (pivot business) giúp doanh nghiệp tăng trưởng 274
- 08 Oct 2024 Những bài học từ Jensen Huang - CEO của NVIDIA 258
- 01 Aug 2023 Kỹ năng thời VUCA: Tận mắt thấy tai nghe chưa chắc đã đúng 241
- 04 Sep 2023 "Shark" Bình tạo ra tâm điểm cõi mạng với những lời khuyên "xanh chín" cho startup 226
- 04 Sep 2022 “Phép màu 7 phút”: Bạn học được gì từ nghệ thuật dọn dẹp tàu đỉnh cao của người Nhật? 224
- 11 Sep 2022 Từ truyện “Thầy bói xem voi” tới quản trị bằng Tư Duy Hệ Thống 210
- 10 Jul 2023 Kỹ thuật YOKOTENKAI là gì? Ứng dụng trong quy trình nâng cao chất lượng quản trị doanh nghiệp 158
- 05 Dec 2022 Hỏi 5 lần (5 WHYs) – Kỹ thuật "đào" tận gốc cốt lõi vấn đề 152
- 01 Aug 2024 Kỹ năng thời VUCA: Người khôn ngoan thường không tranh cãi vô ích 132
- 03 Feb 2024 Biểu đồ Ishikawa (sơ đồ xương cá) ứng dụng thế nào trong Quản Lý Dự Án Phần Mềm? 111
- 29 Dec 2024 Phí Phạm Không Phải Lúc Nào Cũng Xấu – Đây Là Lý Do Tại Sao! 72
- 05 Jun 2025 Bài Học Cá Chình Người Nhật Dạy Con Từ Nhỏ – Sống Khỏe Là Nhờ Vận Động 67
- 16 Aug 2024 Bạn biết bao nhiêu phương pháp học thông minh? 65
- 17 Feb 2024 Khí Phách Cuối Cùng Của Nhà Vua – Và Bài Học Về Quy Luật Cuộc Sống 61
- 08 Sep 2025 Tâm Lý Phản Kháng (Reactance): Vì Sao Càng Cấm, Người Ta Càng Muốn Làm? 38
- 19 Sep 2025 Agile vs. Ego: Làm Gì Khi Một Thành Viên Trong Nhóm Nổi Loạn 33
- 16 Apr 2025 Phương pháp Ghi Nhớ Chủ Động (Active Recall) là gì? Ưu điểm và nhược điểm? 30
Vào thập niên 1920, một giáo sư người Đức tên là Eugen Herrigel đã chuyển đến Nhật Bản. Ông đến để giảng dạy triết học tại một trường đại học cách Tokyo vài giờ về phía đông bắc, ở thành phố Sendai.
Để hiểu sâu hơn về văn hóa Nhật Bản, Herrigel bắt đầu tập Kyudo – môn võ đạo bắn cung của Nhật. Thầy của ông là một cung thủ huyền thoại tên Awa Kenzo. Kenzo tin rằng người mới học phải nắm vững các nguyên tắc cơ bản trước khi bắn vào mục tiêu thật, và ông áp dụng phương pháp này đến mức cực đoan. Trong suốt bốn năm đầu, Herrigel chỉ được phép bắn vào một bó rơm cách mình hơn hai mét.
Khi Herrigel than phiền vì tiến độ quá chậm, thầy Kenzo đáp: “Con đường đi đến mục tiêu không thể đo đếm! Tuần, tháng hay năm thì có gì quan trọng đâu?”
Cuối cùng, khi được phép bắn xa hơn, kết quả của Herrigel rất tệ. Mũi tên bay chệch hướng, khiến ông ngày càng chán nản. Trong một buổi tập khiêm nhường nhất, Herrigel cho rằng vấn đề của mình là do ngắm không chuẩn.
Kenzo nhìn học trò và nói rằng: không phải việc ngắm, mà cách tiếp cận nhiệm vụ mới quyết định kết quả. Bực bội với câu trả lời đó, Herrigel buột miệng: “Vậy thì thầy phải có thể bắn trúng ngay cả khi bịt mắt chứ!”
Kenzo ngừng lại giây lát rồi nói: “Tối nay, hãy đến gặp ta.”
Bắn cung trong bóng tối
Khi đêm xuống, hai người quay lại sân tập. Kenzo bước đến chỗ bắn quen thuộc, lúc này mục tiêu bị che khuất trong màn đêm. Vị bậc thầy cung đạo làm đúng nghi thức thường lệ: vào tư thế, kéo căng dây cung, rồi thả mũi tên lao vào bóng tối.
Sau này Herrigel nhớ lại: “Tôi biết từ âm thanh rằng mũi tên đã trúng đích.”
Ngay lập tức, Kenzo lắp một mũi tên thứ hai và bắn tiếp.
Herrigel chạy vội qua sân để kiểm tra. Trong cuốn Zen in the Art of Archery, ông viết:
“Khi bật đèn lên, tôi kinh ngạc thấy mũi tên đầu tiên cắm đúng giữa tâm đen, còn mũi tên thứ hai thì chẻ đôi đuôi mũi tên trước, xuyên qua thân nó rồi ghim ngay cạnh.”
Kenzo đã bắn trúng hai phát bullseye (bia bắn) liên tiếp mà không hề nhìn thấy mục tiêu.
Mọi thứ đều là “ngắm”
Các bậc thầy cung đạo thường dạy rằng: “Mọi thứ đều là ngắm.”
Cách đặt chân, cách cầm cung, nhịp thở khi buông dây – tất cả đều quyết định kết quả cuối cùng.
Trong trường hợp của Kenzo, ông đã chú tâm tuyệt đối vào toàn bộ quá trình dẫn đến một phát bắn chính xác, đến mức có thể tái hiện nó mà không cần nhìn thấy mục tiêu bên ngoài. Trạng thái toàn diện này của thân và tâm trong mối liên hệ với mục tiêu được gọi là zanshin.
Zanshin là một thuật ngữ quen thuộc trong võ đạo Nhật Bản, chỉ trạng thái tỉnh thức thư giãn. Dịch sát, zanshin nghĩa là “tâm không còn sót lại”, tức là tâm hoàn toàn tập trung vào hành động, hướng trọn vào nhiệm vụ trước mắt. Đó là sự nhận thức không gián đoạn về thân, tâm và môi trường, nhưng không hề căng thẳng – một sự cảnh giác tự nhiên.
Trong thực tế, zanshin còn mang ý nghĩa sâu xa hơn: sống một cách có chủ đích, hành động với mục tiêu rõ ràng, thay vì buông xuôi trước những gì tình cờ ập đến.
Kẻ thù của sự tiến bộ
Có một câu tục ngữ Nhật nổi tiếng: “Thắng trận rồi, hãy siết chặt mũ giáp.”
Nói cách khác, trận chiến không kết thúc khi ta thắng. Nó chỉ kết thúc khi ta buông lơi, mất đi sự tận tâm và ngừng chú ý. Đây cũng chính là zanshin: sống trong tỉnh thức dù mục tiêu đã đạt hay chưa.
Triết lý này có thể áp dụng vào nhiều lĩnh vực:
- Viết lách: Trận chiến không kết thúc khi bạn xuất bản một cuốn sách, mà khi bạn tự cho mình là sản phẩm hoàn chỉnh, mất đi sự cảnh giác để tiếp tục rèn nghề.
- Thể hình: Trận chiến không kết thúc khi bạn đạt kỷ lục cá nhân, mà khi bạn lơ là, bỏ tập hoặc mất cân bằng và tập quá sức.
- Khởi nghiệp: Trận chiến không kết thúc khi bạn chốt một hợp đồng lớn, mà khi bạn trở nên kiêu ngạo và tự mãn.
Kẻ thù của sự tiến bộ không phải thất bại, cũng không phải thành công. Kẻ thù chính là sự nhàm chán, mệt mỏi và thiếu tập trung. Kẻ thù là việc từ bỏ quá trình – bởi quá trình mới là tất cả.
Nghệ thuật Zanshin trong đời sống hàng ngày
“Mỗi hoạt động và tình huống đều phải được tiếp cận với cùng sự chân thành, cùng cường độ và cùng mức độ tỉnh thức như khi cầm cung và tên trong tay.”
— Kenneth Kushner, One Arrow, One Life
Chúng ta đang sống trong một thế giới ám ảnh bởi kết quả. Giống như Herrigel, ta thường đặt quá nhiều trọng tâm vào việc mũi tên có trúng đích hay không. Nhưng nếu ta dồn trọn sự tập trung, chân thành và nỗ lực vào quá trình – vào việc đặt chân thế nào, cầm cung ra sao, thở như thế nào khi buông dây – thì trúng hồng tâm chỉ là hệ quả tự nhiên.
Điều quan trọng không phải là lo lắng về việc trúng đích, mà là yêu lấy sự lặp lại nhàm chán của công việc, trân trọng từng phần nhỏ của quá trình. Điều quan trọng là mang theo khoảnh khắc zanshin ấy – khoảnh khắc tập trung và nhận thức trọn vẹn – vào mọi khía cạnh của đời sống.
Không phải mục tiêu mới là điều cốt yếu.
Không phải vạch đích mới là điều cốt yếu.
Điều cốt yếu là cách ta tiếp cận mục tiêu.
Mọi thứ đều là ngắm - Zanshin.
Khám phá thêm các chủ đề sau
Đọc thêm: Hướng dẫn hợp tác viết bài (guest blogging)
Các chủ đề được quan tâm nhiều nhất
CHIA SẺ BÀI VIẾT
Link copied!
Mới cập nhật