Từ truyện “Thầy bói xem voi” tới quản trị bằng Tư Duy Hệ Thống
Last updated: October 23, 2025 Xem trên toàn màn hình
Recommended for you
- 04 Mar 2020
Kinh nghiệm lập dự toán chi phí dự án phần mềm theo phương pháp Man-Month 2533 - 26 Jul 2024 "Khổ tận cam lai" - Làm thế nào để chuyển hóa từ khổ thành sướng? 2421
- 04 Sep 2021 Tào lao là gì? Các bí quyết để tránh tào lao trong giao tiếp 1794
- 12 Nov 2024 "Nhân tình thế thái" là gì? "Thời thế" là gì? 1612
- 28 Apr 2023 Mô hình Why, How, What là gì? 1255
- 04 Aug 2021 Đừng sợ đi chậm, chỉ sợ đứng yên 1192
- 07 Aug 2024 Kỷ nguyên VUCA và TUNA – Cơ hội phát triển và chuyển đổi mạnh mẽ nhờ cuộc cách mạng 4.0 1120
- 16 Mar 2022 [INFOGRAPHIC] 32 Thiên kiến nhận thức làm sai lệch quyết định của bạn (Phần I) 995
- 01 Jul 2023 Phương pháp Shuhari - Làm sao học ít hiểu nhiều? 938
- 11 May 2021 Khác nhau giữa Padding và Buffer trong quản lý rủi ro dự án 815
- 01 Aug 2022 "Sponsored Content" là gì? Khác nhau giữa Sponsored Content và Native Advertising? 782
- 10 Sep 2022 Mô hình vòng lặp nhân quả là gì? 767
- 10 Sep 2023 Định luật Murphy giải thích tại sao chúng ta luôn gặp xui xẻo vào những lúc tưởng thuận lợi 744
- 29 Jul 2020 Câu chuyện mài chiếc rìu trước khi chặt cây: Bài học từ tổng thống vĩ đại nhất của nước Mỹ - Abraham Lincoln 690
- 01 Feb 2022 Thách thức với doanh nghiệp chuyển đổi số trong thời đại VUCA 680
- 15 Aug 2024 Kỹ năng thuyết trình với kỹ năng ABC (Accuracy, Brevity, Clarity) 648
- 24 Mar 2021 Hiệu ứng Dunning-Kruger – Ảo tưởng sức mạnh về năng lực của bản thân 639
- 29 Sep 2022 Từ chuyện người ăn xin và chiếc cần câu cá, điều gì là quan trọng nhất: Kiến thức, kỹ năng hay thái độ với cuộc sống 633
- 15 Feb 2021 Ứng dụng thuyết ngũ hành trong quản lý 604
- 01 Sep 2022 Thiên kiến xác nhận (Confirmation Bias) có phải là một dạng bảo thủ? 603
- 04 Mar 2019 Quản trị Team là gì? Team và Group khác nhau như thế nào? 567
- 15 Apr 2020 Phần mềm BPM là gì? So sánh với ERP và các phần mềm Workflows 540
- 01 Mar 2021 Ý nghĩa và bài học rút ra từ truyện thầy bói xem voi 532
- 04 Jul 2022 Steve Jobs đến với Đạo phật như thế nào? 522
- 04 Oct 2023 Authority bias (Thiên kiến uy quyền) là gì? 511
- 01 Apr 2023 Bí quyết đàm phán tạo ra giá trị từ câu chuyện Chia Cam 502
- 12 Apr 2023 Phương pháp 6 chiếc mũ tư duy là gì? Vận dụng trong điều hành cuộc họp hiệu quả 498
- 03 Oct 2021 Khác biệt giữa thiết kế phần mềm và thiết kế công trình xây dựng 497
- 01 Jan 2024 Tổng hợp 25 quy luật quan trọng trong quản lý dự án 486
- 04 Sep 2020 IQ, EQ hay LQ quan trọng nhất trong thời đại 4.0? 474
- 14 Aug 2022 Khác biệt giữa tiêu chí hoàn thành DOD (Definition of Done) với tiêu chí nghiệm thu (Acceptance Criteria) 472
- 03 Feb 2020 Sản phẩm OEM và ODM là gì? 446
- 11 Sep 2024 Mindset, skillset, toolset là gì? 410
- 11 Oct 2024 "Kham Nhẫn" Trong Kinh Doanh: Sức Mạnh Của Sự Kiên Nhẫn 402
- 16 Mar 2022 [INFOGRAPHIC] 32 thiên kiến nhận thức làm sai lệch quyết định của bạn (Phần II) 397
- 10 Jul 2021 Chuyên gia chia sẻ các nguyên tắc tư duy sáng tạo hệ thống với tên gọi Systematic Inventive Thinking (SIT) 396
- 07 Aug 2019 Câu chuyện thanh gỗ ngắn và bài học kinh doanh cho Doanh nghiệp 390
- 23 Jun 2024 Người trí tuệ không tranh cãi ĐÚNG/SAI 384
- 04 Jan 2023 Đánh giá nhân sự theo chuẩn người Nhật 376
- 08 Nov 2022 16 phong cách làm việc của người Nhật Bản mà Việt Nam cần học hỏi 365
- 08 Dec 2023 Giải mã bí mật của trò chơi vô hạn và hữu hạn 363
- 12 May 2021 Các yêu cầu thay đổi (Change Requests) - nỗi ám ảnh của team dự án phần mềm 360
- 08 Dec 2023 Hiệu ứng Barnum là gì? Hiệu ứng Barnum tốt hay xấu? 355
- 01 Aug 2022 Đỉnh cao ứng xử của kẻ trí tuệ: Nhìn thấu không nói, biết người không bình, hiểu lý không tranh 346
- 01 Aug 2021 Hiện tượng Gold plating (mạ vàng) là gì? Tại sao có ảnh hưởng quyết định đến chất lượng dự án? 341
- 08 Mar 2021 PMO là gì? Vai trò của PMO trong quản trị doanh nghiệp? 339
- 01 Aug 2024 Infomercial - Chiến thuật "cô đọng" điều gì đó trong đầu người dùng 336
- 04 May 2024 Hiệu ứng FOMO trong phát triển phần mềm 307
- 22 Jan 2025 Khi ngư dân không thể ra khơi, họ sửa lưới 296
- 11 Sep 2022 Sức mạnh của lời khen 263
- 18 Mar 2018 Dịch vụ Hosting cho Website là gì? Các lời khuyên chọn Hosting tốt nhất 232
- 08 Aug 2023 Mất kiểm soát phạm vi dự án (Scope Creep) và hiệu ứng quả cầu tuyết (snowball) 221
- 01 Sep 2020 Co-founder là gì? Vai trò của các Co-Founder khi lập nghiệp. 220
- 17 Aug 2020 Mục tiêu dự án là gì? Làm thế nào để xác định mục tiêu? 219
- 13 Apr 2021 Ví sao thuê nhân sự bên ngoài (staffing outsourcing) là xu hướng mới trong thời đại 4.0? 211
- 12 Jan 2024 Tư duy hệ thống trong Quản Lý Dự Án diễn ra như thế nào? 210
- 14 May 2024 Chiến lược răng lược là gì? Làm thế nào để tận dụng chiến lược răng lược trong kinh doanh? 207
- 24 Apr 2025 Chính sách sở hữu đất đai của Trung Quốc: Động lực thúc đẩy người dân làm việc chăm chỉ và hiệu quả 202
- 08 Mar 2022 Mô hình nguồn mở hoạt động ra sao? 193
- 01 May 2023 [Tư vấn CNTT] Quản lý ngân sách CNTT cho doanh nghiệp 167
- 15 Sep 2020 Hai câu chuyện về dòng nước - Ao tù hay suối nguồn tươi trẻ? 164
- 08 Mar 2020 Vì sao doanh nghiệp cần phải tạo Web bán hàng? 160
- 05 Dec 2022 Hỏi 5 lần (5 WHYs) – Kỹ thuật "đào" tận gốc cốt lõi vấn đề 155
- 01 Apr 2022 Chi phí nhà thầu phụ chiếm bao nhiêu phần trăm gói thầu? 152
- 19 Aug 2020 Lift & Shift - Phương pháp tối ưu dịch chuyển hệ thống phần mềm qua đám mây 147
- 25 Apr 2018 Bảo hộ bản quyền phần mềm dưới khía cạnh sở hữu trí tuệ như thế nào? 141
- 17 Feb 2018 Hệ luỵ khi sử dụng Web Hosting từ nhà cung cấp kém chất lượng 139
- 21 Mar 2024 12 triết lý sống tối giản bạn nên biết 127
- 09 Feb 2021 Tầm nhìn là gì? Tí dụ minh họa cụ thể về tầm nhìn 124
- 02 Aug 2024 Tổng hợp các câu nói động lực - chất xúc tác cho sự phát triển bản thân 116
- 09 Apr 2025 10 bẫy thao túng bạn có thể chưa biết 108
- 07 Feb 2025 Buyer’s remorse: Sự hối hận của người mua sau khi chốt đơn mua hàng 84
- 17 Apr 2025 "False dilemma" là gì? 62
- 03 Jul 2025 “Đo ni đóng giày” trong xã hội hiện đại: Xu hướng hay ngược hướng? 50
- 08 Sep 2025 Tâm Lý Phản Kháng (Reactance): Vì Sao Càng Cấm, Người Ta Càng Muốn Làm? 40
- 19 Sep 2025 Agile vs. Ego: Làm Gì Khi Một Thành Viên Trong Nhóm Nổi Loạn 36
- 19 Sep 2025 Agile vs. Ego: Làm Gì Khi Một Thành Viên Trong Nhóm Nổi Loạn 36
- 13 Aug 2025 OODA và PDCA: Mô hình nào tốt hơn? 34
- 04 May 2025 Bí quyết nói tiếng Anh lưu loát không cần giỏi 4 kỹ năng văn vở 25
- 31 Jul 2025 Quản lý sản phẩm và đội ngữ kỹ thuật: Liệu có thực sự HÒA HỢP? 22
Qua nhiều năm đúc kết, tư duy hệ thống ngày càng trở nên cần thiết hơn bởi ai trong chúng ta đều dần bị áp lực bởi nhiều thứ phức tạp trong công việc lẫn cuộc sống.
Nhiều công ty phải lâm vào cảnh bế tắc, sụp đổ dù đang có nhân viên giỏi, sản phẩm tốt vì lãnh đạo thiếu sự kết nối các yếu tố quan trọng với nhau trong doanh nghiệp.
Khả năng tư duy hệ thống có thực sự là yếu tố quyết định đến sự thành bại của công ty.
Vậy tư duy hệ thống là gì? Hiểu sao cho đúng? Chúng ta cùng tìm hiểu qua bài viết sau nhé.
Từ câu chuyện thầy bói xem voi…
Truyện ngụ ngôn kể rằng: Ngày xưa, có sáu thầy bói mù sống trong một ngôi làng. Thầy nào cũng phàn nàn không biết hình thù con voi nó như thế nào. Chợt nghe người ta nói có voi đi qua, các thầy bói quyết định: ”Dù không nhìn thấy, nhưng chúng ta hãy đi sờ nó vậy”. Cả sáu người đi tới nơi con voi đang đứng. Từng người trong số họ sờ vào con voi:
- “Tưởng sao, con voi là cái cột nhà”, người đầu tiên sờ vào chân voi nói.
- “Ồ không, nó là sợi dây thừng ấy mà”, người thứ hai sờ vào đuôi nói.
- “Cũng không phải. Nó là một con trăn”, người thứ ba sờ vòi nói.
- “Nó là một chiếc quạt nan to”, người thứ tư sờ tai nói.
- “Nó là một bức tường vĩ đại”, người thứ năm sờ bụng nói.
- “Nó là một cái ống đặc”, người thứ sáu sờ ngà voi kết luận.
Lý do các thầy bói mù cảm nhận con voi khác nhau là bởi mỗi người trong số họ sờ vào một phần khác nhau của con voi. Nói cách khác mỗi thầy bói đã có một phần sự thật. Con voi đã có tất cả đặc điểm mà mỗi thầy bói mù mô tả, nhưng hoàn toàn không phải thứ họ mô tả trừ khi chúng gộp tất cả những câu trả lời của họ lại.
… Đến tư duy hệ thống
Tư duy hệ thống là cách hiểu thực tế nhấn mạnh tới mối quan hệ giữa các phần của hệ thống, thay vì chỉ bản thân các bộ phận. Tư duy hệ thống cung cấp một viễn cảnh mới mạnh mẽ, một ngôn ngữ riêng và một tập các công cụ có thể dùng để đề cập tới những vấn đề hóc búa nhất trong cuộc sống và công việc thường ngày.
Mỗi thành viên trong cùng một tổ chức sẽ theo đuổi những góc nhìn khác nhau khi họ chưa chạm tới toàn bộ sự thật của hệ thống. Nhiều khi những bất đồng không hề là sự bất đồng, mà đơn thuần chỉ là việc các cá nhân nhìn nhận sự việc ở mỗi khía cạnh khác nhau của cùng một hệ thống. Nói cách khác: những thành phần riêng rẽ tạo nên hệ thống không thể tạo ra được hành vi chung của toàn bộ hệ thống.
Các đặc điểm của tư duy hệ thống
| Tư duy hệ thống như một viễn cảnh: Biến cố, hình mẫu, hay hệ thống? Tư duy hệ thống là một viễn cảnh vì nó giúp chúng ta thấy các biến cố và hình mẫu trong cuộc một cách rõ ràng và đáp ứng lại chúng theo cách mang tính đòn bẩy cao. Nói cách khác là chúng ta thường chỉ tập trung giải quyết vấn đề thay vì tìm hiểu nguyên nhân và cách phòng tránh. |
| Tư duy hệ thống như một ngôn ngữ đặc biệt Tư duy hệ thống có đặc điểm như vậy vì nó giúp ta trao đổi với mọi người về hệ thống xung quanh và chính bản thân mình. Nó nhấn mạnh vào cái toàn thể hơn là các bộ phận, và nhấn mạnh vào vai trò của mối tương hỗ. Bên cạnh đó, nó nhấn mạnh tới vòng phản hồi (chẳng hạn, A dẫn tới B, rồi dẫn tới C, rồi dẫn trở lại A) thay vì mối quan hệ nhân quả tuyến tính (A dẫn tới B, rồi dẫn tới C, rồi dẫn tới D… cứ thế mãi). Tư duy hệ thống chứa thuật ngữ đặc biệt mô tả hành vi hệ thống, như tiến trình củng cố (luồng phản hồi sinh ra sự tăng trưởng hàm mũ hay sự co lại) và tiến trình cân bằng (luồng phản hồi điều khiển thay đổi và giúp cho bệ thống duy trì tính ổn định) |
| Tư duy hệ thống như một tập các công cụ Lĩnh vực tư duy hệ thống đã tạo ra số lượng lớn các công cụ để cho bạn mô tả về mặt đồ họa hiểu biết của bạn về cấu trúc và hành vi của hệ thống, trao đổi với người khác, xây dựng và điều khiển hệ thống. Những công cụ này bao gồm cả chu trình nhân quả, đồ thị hành vi theo thời gian, biểu đồ kho và luồng, và nguyên mẫu hệ thống. |
Đọc thêm: Mô hình vòng lặp nhân quả (Causal Loop Diagram - CLD) là gì?
Tư duy hệ thống giúp chúng ta tìm ra cốt lõi của vấn đề từ đó hạn chế những sự việc tương tự trong tương lai. Đòn bẩy thực sự trong hầu hết các tình huống nằm ở việc hiểu được sự phức tạp ở động cơ chứ không phải ở chi tiết.
Kết luận
Tư duy hệ thống có giá trị lớn vì cung cấp bức tranh chính xác hơn về thực tế, tận dụng những nguyên liệu tự nhiên của hệ thống để đạt tới kết quả mong muốn. Bên cạnh đó, cách tư duy mới này rèn luyện chúng ta khả năng nhìn nhận vấn đề và giải pháp bằng góc nhìn rộng và lâu dài; chúng ta nên nhìn toàn bộ rừng cây thay vì chỉ nhìn từng cái cây.
Tư duy hệ thống chính là nền tảng để xây dựng chiến lược, giúp các nhà lãnh đạo mở rộng tầm nhìn, tổ chức và phát triển những chính sách và phương pháp quản trị hiệu quả.
Mỗi một vấn đề hay mỗi một tổ chức/doanh nghiệp đều đang nằm trong một “hệ thống”, vì vậy cần phải đặt nó trong hệ thống để xem xét mọi khía cạnh tác động. Có như vậy mới giải quyết được tận gốc rễ của vấn đề và tránh được những rủi ro không đáng có. Tư duy mới là thách thức không nhỏ đối với các nhà quản trị trong thời đại VUCA/TUNA với nhiều diễn biến khó lường trong thế kỷ 21.
Theo: Viện Nghiên cứu Phát triển Lãnh đạo Chiến lược (SLEADER)
Khám phá thêm các chủ đề sau
Đọc thêm: Hướng dẫn hợp tác viết bài (guest blogging)
Các chủ đề được quan tâm nhiều nhất
CHIA SẺ BÀI VIẾT
Link copied!
Mới cập nhật