Ý nghĩa và bài học rút ra từ truyện thầy bói xem voi

Published on: March 01, 2021
Last updated: August 18, 2025 Xem trên toàn màn hình

Recommended for you

26 Jul 2024 "Khổ tận cam lai" - Làm thế nào để chuyển hóa từ khổ thành sướng? 2083
01 Oct 2024 "Tâm sinh tướng" là gì? 1294
12 Nov 2024 "Nhân tình thế thái" là gì? "Thời thế" là gì? 1145
18 Dec 2024 Những Câu Thành Ngữ Khuyến Khích Tư Duy Ngược 803
15 Apr 2023 Nghịch lý từ câu chuyện “một chén gạo dưỡng ơn, một đấu gạo gây thù” 526
03 Nov 2022 Bài học từ chuyện hai viên gạch xấu xí 493
01 Sep 2022 Thiên kiến xác nhận (Confirmation Bias) có phải là một dạng bảo thủ? 483
09 Aug 2022 Hiệu ứng “rắn hổ mang” (Cobra effect): Khi giải pháp trở thành vấn đề, tưởng vui lại hóa xui 410
12 Apr 2023 Phương pháp 6 chiếc mũ tư duy là gì? Vận dụng trong điều hành cuộc họp hiệu quả 399
10 Sep 2024 Cây dừa giữa giông bão: Bình tĩnh sống giữa trạng thái “VUCA” 399
18 Jul 2020 Lợi ích cận biên (Marginal Utility) là gì? Qui luật lợi ích cận biên giảm dần 396
04 Oct 2023 Authority bias (Thiên kiến uy quyền) là gì? 389
12 Jun 2022 Marcus Aurelius: Hạnh phúc phụ thuộc vào chất lượng của những suy nghĩ 369
01 Apr 2023 Bí quyết đàm phán tạo ra giá trị từ câu chuyện Chia Cam 358
04 Sep 2020 IQ, EQ hay LQ quan trọng nhất trong thời đại 4.0? 357
07 Aug 2019 Câu chuyện thanh gỗ ngắn và bài học kinh doanh cho Doanh nghiệp 342
12 Feb 2025 Thành Công Không Chỉ Dựa Vào Chăm Chỉ, Trí Thông Minh Hay Tiền Bạc – Mà Cần "Căn Cơ" 334
22 May 2022 Tư duy ngoài hộp (Thinking out of box) là gì? Tại sao quan trọng với sự phát triển của doanh nghiệp? 313
01 Aug 2022 Đỉnh cao ứng xử của kẻ trí tuệ: Nhìn thấu không nói, biết người không bình, hiểu lý không tranh 303
01 Aug 2024 Infomercial - Chiến thuật "cô đọng" điều gì đó trong đầu người dùng 303
08 Dec 2023 Giải mã bí mật của trò chơi vô hạn và hữu hạn 299
11 Sep 2024 Mindset, skillset, toolset là gì? 296
08 Dec 2023 Hiệu ứng Barnum là gì? Hiệu ứng Barnum tốt hay xấu? 287
13 Feb 2025 Căn Cơ Là Gì? Yếu Tố Quyết Định Thành Bại Trong Cuộc Sống 263
04 May 2024 Hiệu ứng FOMO trong phát triển phần mềm 244
23 Jun 2024 Người trí tuệ không tranh cãi ĐÚNG/SAI 193
01 Dec 2023 Tư duy ngược - Chuyện số 1: Nơi nguy hiểm nhất là nơi an toàn nhất 188
02 Oct 2023 Ngôi Chùa Trăm Năm và Viên Gạch Vỡ: Bài Học Thấm Thía Về Lỗi Nhỏ Trong Bức Tranh Lớn 187
01 Sep 2023 Định luật Goodhart và định luật Campbell - Nghịch lý về thành tích 181
03 Sep 2020 Hiệu ứng rắn hổ mang, Luật Goodhart, Campbell & Chuyện thi cử 179
11 Sep 2022 Từ truyện “Thầy bói xem voi” tới quản trị bằng Tư Duy Hệ Thống 177
10 Sep 2024 Tại sao những thứ chúng ta muốn lại ít khi có được? 171
09 Jan 2025 10 Nghịch Lý Cuộc Sống Từ Phim Upstream (nghịch hành nhân sinh): Đối Mặt Rủi Ro Trong Thời Đại VUCA 150
01 Jan 2025 Phương Pháp Shadow Work: Chìa Khóa Chữa Lành Và Phát Triển Bản Thân 146
15 Mar 2024 Tê liệt vì suy nghĩ quá nhiều (Analysis Paralysis) là gì? 142
16 Feb 2024 Nghịch lý của sự hoàn hảo: AI có thể quá tốt để sử dụng? 135
11 Sep 2020 Nghịch lý kinh doanh tại Mỹ: Chăm sóc khách hàng không tốt, nhưng công ty lại lãi lớn 128
05 Dec 2022 Hỏi 5 lần (5 WHYs) – Kỹ thuật "đào" tận gốc cốt lõi vấn đề 123
21 Mar 2024 12 triết lý sống tối giản bạn nên biết 119
02 Aug 2024 Tổng hợp các câu nói động lực - chất xúc tác cho sự phát triển bản thân 102
02 May 2024 Những trích dẫn hàng đầu của Albert Einstein để truyền cảm hứng và động lực 91
09 Apr 2025 10 bẫy thao túng bạn có thể chưa biết 90
09 Dec 2024 10 nghịch lý quản trị khiến tổ chức mãi loay hoay 86
28 Feb 2025 “Học giỏi” hay “giỏi học”? 68
07 Feb 2025 Buyer’s remorse: Sự hối hận của người mua sau khi chốt đơn mua hàng 59
19 Jul 2023 3 cấp độ của thất bại và bí quyết "cái khó ló cái khôn" 52
01 May 2025 Vì Sao Các Cửa Hàng Trung Quốc Không Vội Vã Phục Vụ Khách Hàng? 46
02 May 2025 Vì sao học giỏi mà vẫn nghèo, học dốt lại thành đạt trong cuộc sống? 41
06 Dec 2025 Sức mạnh của phương pháp 30-for-30: Bạn đã bao giờ cam kết 30 ngày liên tục cho một mục tiêu? 22
17 Apr 2025 "False dilemma" là gì? 14
16 Aug 2025 Hoài nghi khoa học với 20 thuật ngữ bi quan về hiệu quả của Scrum 5
18 Aug 2025 Vì sao các tổ chức quốc tế không công bố lý do cụ thể khi xử phạt? 2

Truyện Thầy bói xem voi có năm nhân vật chính là năm thầy bói - năm người bị mù. Cả năm người đều chưa biết một tí gì về con voi và cũng đều muốn biết về con voi. Ý muốn ấy là tốt. Nhưng mọi sự đáng nói bắt đầu từ cách các thầy thực hiện ý muốn. Cả năm thầy bói đều cố thực hiện ý muốn theo cách của mình: dùng tay để sờ voi (chỉ có thể dùng tay để “nhận thức” vì các thầy đều mù mỗi thầy lại chỉ sờ một bộ phận của con voi mà thôi (vòi, ngà, tai, chân, đuôi). Thế rồi căn cứ vào “kinh nghiệm xúc giác” riêng lẻ về từng phần con voi đó, khi ngồi trao đổi với nhau, từng thầy phán hình thù toàn bộ con voi là như thế.

Thầy bói xem voi là câu chuyện dân gian Việt Nam thuộc thể loại ngụ ngôn châm biếm ở Việt Nam và trở thành câu thành ngữ tương tự. Nguồn gốc của câu chuyện này từ những câu chuyện ngụ ngôn về Con voi và những kẻ mù (Blind men and an elephant) bắt nguồn từ tiểu lục địa Ấn Độ cổ đại, từ đó nó đã được truyền bá rộng rãi. Đó là câu chuyện về một nhóm người mù chưa từng gặp voi bao giờ và họ đã tìm hiểu và hình dung ra con voi bằng cách chạm vào nó. Mỗi người mù cảm nhận thấy một bộ phận khác nhau của cơ thể voi, nhưng chỉ một bộ phận riêng lẻ. Sau đó, họ mô tả con voi dựa trên kinh nghiệm hạn hẹp của họ và mô tả của họ về con voi khác nhau. Trong một số phiên bản, họ nghi ngờ rằng người kia không trung thực và họ ra tay đánh nhau.

Cách “nhận thức” con voi thì như vậy. Cách phán đoán về toàn bộ con voi của các thầy cũng đều “thúivị” đáng nói. Thầy nào cũng dùng lối phủ định ý kiến người khác để khăng khăng khẳng định ý kiến của mình là đúng: “Không phải...” , “Đâu có...” , “Ai bảo...”, “Các thầy nói không đúng cả. Chính nó…”.

Bức tranh vẽ tường thầy bói xem voi ở Thái Lan

Đó thật là một sự phủ định người khác rất hàm hồ và còn là một sự tự khẳng định mình cũng hàm hồ không kém. Cả hai sự hàm hồ ấy đều là hai mặt biểu hiện của một thái độ chủ quan sai lầm. Tuy nội dung ý kiến khác nhau, nhưng tất cả năm thầy bói đều chung một sai lầm: sai lầm trong cách xem voi. Đó là cách xem voi - cách nhận thức thế giới hết sức phiến diện: tưởng cái bộ phận là cái toàn thể. Truyện không chế giễu sự khiếm khuyết thể chất mà chế giễu sự khiếm khuyết về nhận thức.

Sơ đồ tư duy (mind-map) cho câu chuyện thầy bói xem voi

Ý nghĩa truyện Thầy bói xem voi:

Nghĩa đen: nghĩa hẹp của truyện chỉ phê phán cách xem voi phiến diện của năm thầy bói và phê phán thái độ chủ quan của các thầy khi rút ra nhận thức về toàn bộ con voi từ sự chỉ biết một bộ phận con voi.

Nghĩa bóng: thông qua cái nghĩa đen - nghĩa hẹp ấy, truyện còn nhắn gửi cho người nghe một bài học triết lí sâu sắc: cần tránh thái độ chủ quan, phiến diện trong việc tìm hiểu thế giới xung quanh; muốn hiểu đúng bản chất các hiện tượng cần phải xem xét toàn diện.

Muốn hiểu đúng bản chất các hiện tượng cần phải xem xét toàn diện.

Do ý nghĩa khái quát của cái nghĩa bóng - nghĩa rộng ấy mà từ truyện này đã ra đời câu thành ngữ phổ biến trong dân gian: “Thầy bói xem voi”. Truyện có yếu tố gây cười nhưng không phải truyện cười mà chỉ là một truyện ngụ ngôn có sử dụng tiếng cười như một trong những biện pháp nghệ thuật.

Câu chuyện ngụ ngôn châm biếm con người có xu hướng khẳng định sự thật tuyệt đối dựa trên kinh nghiệm chủ quan và hạn chế của họ khi họ phớt lờ những kinh nghiệm chủ quan của người khác mà có thể đúng như nhau trong từng phần riêng lẻ. Do đó, khi xem xét bất cứ điều gì cũng cần phải có cái nhìn bao quát, toàn diện để đánh giá được đúng đối tượng, sự việc. Truyện cũng nhắc nhở rằng khi xem xét sự vật, hiện tượng thì phải nhìn nhận tổng quan, biện chứng, cái nhìn đa diện, nhiều chiều tránh cái nhìn phiến diện, một chiều dẫn đến nhận thức sai lầm, thiên lệch. Trong câu chuyện này, phiên bản Việt Nam tập trung châm biếm những ông thầy bói nói mò, vốn đại diện cho thói mê tín dị đoan trong tập tục, lề thói của người Việt.

Nguồn: truyencotich.fun

A A A A

[{"displaySettingInfo":"[{\"isFullLayout\":false,\"layoutWidthRatio\":\"\",\"showBlogMetadata\":true,\"showAds\":true,\"showQuickNoticeBar\":true,\"includeSuggestedAndRelatedBlogs\":true,\"enableLazyLoad\":true,\"quoteStyle\":\"1\",\"bigHeadingFontStyle\":\"1\",\"postPictureFrameStyle\":\"1\",\"isFaqLayout\":false,\"isIncludedCaption\":false,\"faqLayoutTheme\":\"1\",\"isSliderLayout\":false}]"},{"articleSourceInfo":"[{\"sourceName\":\"\",\"sourceValue\":\"\"}]"},{"privacyInfo":"[{\"isOutsideVietnam\":false}]"},{"tocInfo":"[{\"isEnabledTOC\":true,\"isAutoNumbering\":false,\"isShowKeyHeadingWithIcon\":false}]"},{"termSettingInfo":"[{\"showTermsOnPage\":true,\"displaySequentialTermNumber\":true}]"}]

Nguồn

{content}