Khi startup chết vì co-founders: bài học triệu đô từ hai chữ “BẠN THÂN”
Last updated: November 18, 2025 Xem trên toàn màn hình
Recommended for you
- 01 Aug 2022
20 bài học kinh nghiệm rút ra từ Tam Quốc Diễn Nghĩa 863 - 12 Jul 2023 Vì sao ngày càng nhiều dự án phần mềm thất bại? 512
- 20 Dec 2022 Bài học quản lý nhân sự từ một trận chung kết bóng đá 274
- 13 Apr 2024 Bài học từ con cua trong cái xô: Vì sao bạn luôn bị lực kéo vô hình kéo ngược trở lại? 187
- 12 Jul 2021 Để chuyển đổi số, cần “bẻ gãy” (disrupt) trong tư duy 177
- 01 Aug 2022 Bí quyết số 1 cho doanh nghiệp 4.0 với 10 chiến lược phát triển năng lực nhân sự CNTT 141
- 30 Aug 2024 Suy ngẫm: 30 nguyên tắc xử thế trong quan hệ xã hội 128
- 11 Mar 2024 30 câu hỏi về triết lý sống sách vở không dạy 125
- 28 Feb 2025 “Học giỏi” hay “giỏi học”? 125
- 01 Sep 2024 Cảnh giới cao nhất trong kinh doanh là gì? 116
- 09 Dec 2024 10 nghịch lý quản trị khiến tổ chức mãi loay hoay 110
- 10 Aug 2020 Bạn có biết quy tắc thất bại nhanh: Fail early, fail often, fail cheap, but always fail forward 102
- 19 Jul 2023 3 cấp độ của thất bại và bí quyết "cái khó ló cái khôn" 78
- 02 May 2025 Vì sao học giỏi mà vẫn nghèo, học dốt lại thành đạt trong cuộc sống? 57
- 11 Mar 2025 Thiên hướng Hành động (Bias for Action) và Thiên hướng Quy trình (Bias for Process) tác động tiêu cực tới "đổi mới và sáng tạo" như thế nào? 56
- 16 Apr 2025 Lãnh đạo linh hoạt: Hành động (Bias for Action) hay không hành động (Non-Action)? 34
- 15 Aug 2025 Dự án phần mềm bị trì hoãn và vấn đề "akrasia" 32
- 16 Aug 2025 Hoài nghi khoa học với 20 thuật ngữ bi quan về hiệu quả của Scrum 26
- 11 Nov 2025 [Giải mã startup] Vesting là gì? Cliff là gì? 3
Hầu hết startup không chết vì thị trường quá nhỏ. Không chết vì đối thủ quá mạnh. Mà chết trên bàn họp, chết ngay trong chính cuộc chiến nội bộ với những người mà ta tin nhất.
Và bi kịch lớn nhất lại đến từ chỗ… quá tin vào bạn thân.
Tôi đã từng nghĩ giống rất nhiều người trẻ: làm ăn mà có bạn thân thì quá tuyệt. Chỉ khi mất đi cả công ty triệu đô và mất luôn bốn mối quan hệ thân thiết nhất đời mình, tôi mới hiểu: co-founders không phải là những người mình chơi hợp — mà là những người hợp để cùng xây.
Đây là câu chuyện thật. Và tôi hy vọng nó giúp các bạn startup tránh một cái hố cực sâu.
1. Âm vốn nhưng vẫn khởi nghiệp – và mọi thứ bùng nổ
Năm 1992, tôi khởi nghiệp lần 2 khi vừa tròn 30 tuổi.
Khởi nghiệp lần đầu thất bại, tôi còn âm vốn, phải vay nóng với lãi suất “cắt cổ”, lao vào tự xoay mọi thứ: tìm hàng từ Việt Nam, nhập khẩu sang Ba Lan, làm việc 16 tiếng/ngày.
Sau 4 năm, mọi thứ đổi đời:
- Trả hết nợ
- Mua nhà, mua xe
- Tài sản vượt 1 triệu USD
- Doanh số chạm mốc 10 triệu USD/năm
- Được tham dự các buổi chiêu đãi của lãnh đạo cấp cao Ba Lan
35 tuổi, tôi nghĩ mình “đang thắng cuộc”.
Và chính lúc đó, tôi mở cửa cho bước ngoặt tệ nhất đời mình.
Larry Page và Sergey Brin gặp nhau khi còn là nghiên cứu sinh tại Stanford. Điều thú vị là… ban đầu họ không ưa nhau. Hai người tranh luận như nước với lửa. Nhưng chính vì khác biệt đó, họ nhận ra rằng:
- Larry là người mơ lớn, tư duy hệ thống, nhìn thấy cấu trúc và tương lai của web.
- Sergey lại sắc bén về toán, thuật toán, logic tối ưu hóa.
Hai hướng suy nghĩ trái ngược không triệt tiêu nhau — mà bổ sung cho nhau để tạo nên thuật toán PageRank, một trong những phát minh quan trọng nhất của kỷ nguyên internet.
Điểm chung không phải là “thân” — mà là “tư duy và giá trị phù hợp”
Larry & Sergey đặt ra 3 nguyên tắc bất di bất dịch từ ngày đầu:
- “Don’t be evil” – quyết định dựa vào giá trị dài hạn, không theo đường tắt.
- Quyền lực chia sẻ, trách nhiệm chia đôi.
- Dữ liệu — không cảm xúc — là trọng tài cho mọi tranh luận.
Họ khác nhau, nhưng cùng hướng về một chuẩn giá trị.
Họ tranh luận nảy lửa, nhưng luôn vì sản phẩm, không vì cái tôi.
Họ signed vesting terms từ đầu, có cơ chế quản trị rõ ràng, không mập mờ, không cả nể.
Nhờ đó, Google không chỉ trở thành công ty nghìn tỷ đô.
Quan trọng hơn: tình bạn của họ vẫn nguyên vẹn, nâng đỡ nhau suốt hàng chục năm.
Bài học từ Google
- Co-founders không cần hợp gu.
- Không cần nhậu chung.
- Không cần là bạn thân từ thuở nhỏ.
Co-founders chỉ cần chung giá trị, bổ sung năng lực, và dám tranh luận để sản phẩm tốt hơn.
2. “Cho tao làm với” – và cái bẫy của sự cả nể
Một cậu bạn thân (từng khởi nghiệp cùng tôi trước đây) thấy công việc thuận lợi nên đề nghị tham gia:
“Cho tao làm với, tao chán đi chợ bán hàng rồi.”
Tôi đồng ý.
Lập công ty mới.
Tôi góp 75%, bạn góp 25%.
Rồi những người bạn khác—bạn nhậu, bạn đá bóng, bạn học—cũng xin tham gia mô hình phân phối 75/25.
Tổng cộng 5 công ty, đều phát triển mạnh.
Tôi chia sẻ hết bí quyết. Tôn trọng họ. Đối xử công bằng.
Thậm chí còn đề nghị giảm cổ phần về 50/50, và cuối cùng tặng luôn 100% khi tôi quá mệt mỏi.
Đó là sai lầm ngu ngốc nhất trong sự nghiệp của tôi.
3. Bị co-founders “đá” khỏi chính công ty mình dựng lên
Khi tôi không còn cổ phần, những người bạn thân họp kín — bàn cách loại tôi khỏi toàn bộ hệ thống mà tôi đã tự tay xây dựng.
Lý do họ đưa ra rất đơn giản:
“Ông ấy làm ít, hay về Việt Nam đi chơi.”
Một anh trong nhóm còn xù luôn 20.000 USD tiền hàng.
Tôi mở một công ty phân phối mới, cạnh tranh trực tiếp, và các nhà sản xuất đều nói thẳng với “ông anh”:
“Với anh ấy (tôi) thì được công nợ. Với ông thì không. Trả tiền mặt 100%.”
Bạn ấy không trụ nổi.
Công ty đóng cửa.
Rồi trôi dạt nhiều năm, cuối cùng về Việt Nam làm quản lý khách sạn mini.
Đại dịch ập tới, khách sạn đóng cửa, bạn quay lại Ba Lan, sống nhờ bạn bè… và rồi qua đời.
Bốn người bạn còn lại?
Tất cả các công ty đều lần lượt đóng cửa.
Tình bạn cũng đóng cửa theo.
Một cái kết buồn mà không ai muốn đối mặt.
4. Sự thật phũ phàng về co-founders mà mọi startup cần tỉnh
Startup chết không phải vì thiếu ý tưởng.
Không phải vì thiếu vốn.
Không phải vì thiếu cơ hội.
Startup chết vì chọn sai co-founders.
Vì sự cả nể.
Vì nhầm lẫn giữa tình bạn và năng lực kinh doanh.
Vì sợ mất lòng mà không dám tạo ranh giới rõ ràng.
Vì tin rằng bạn thân sẽ không phản mình.
Nhưng tiền làm con người thay đổi.
Cổ phần làm con người thay đổi.
Quyền lực làm con người thay đổi.
Và khi mọi thứ đổ vỡ, thứ chết đầu tiên luôn là tình bạn.
5. Bài học xương máu dành cho startup tìm co-founders
Nếu bạn đang xây startup, hãy ghi nhớ:
1. Co-founder phải là người bổ sung năng lực — không phải người uống bia hợp gu
Kinh doanh không phải tình bạn.
Bạn thân có thể là supporter, đừng ép họ thành partner.
2. Chia cổ phần phải dựa vào giá trị thực – không dựa vào cảm xúc
Không 50/50 để cho “đều”.
Không tặng cổ phần.
Không góp cho vui.
Cổ phần = trách nhiệm + năng lực + rủi ro.
3. Hợp đồng phải sắc lạnh
Thỏa thuận founder phải có:
- Vesting và cliff
- Quyền biểu quyết
- Quyền phủ quyết
- Lương/compensation minh bạch
- Cơ chế mua lại cổ phần khi rạn nứt
Đừng để giấy trắng mực đen bị đánh bại bởi cảm xúc.
4. Khi có dấu hiệu lệch nhịp — xử lý ngay
Startup đổ vỡ không xảy ra trong một ngày. Nó bắt đầu từ:
- Cuộc họp gắt tiếng
- Các hồ sơ (files) không minh bạch
- Một khoản tiền chậm báo
- Một cái nhìn nghi ngờ
- Một câu nói “cho tao làm với”
5. Co-founder không phải người khiến bạn dễ chịu — mà là người khiến công ty mạnh lên
Nhiều người chọn co-founder dựa vào cảm giác thoải mái: hợp gu uống bia, hợp gu nhậu, hay “vui vẻ với nhau từ cấp 3”. Nhưng startup không phải là câu lạc bộ bạn bè.
Một co-founder giỏi không nhất thiết phải dễ chịu hay lúc nào cũng đồng ý với bạn. Họ thách thức bạn, đặt câu hỏi khó, tranh luận nảy lửa để sản phẩm và chiến lược ngày càng tốt hơn.
Nếu bạn chỉ muốn “êm ấm”, bạn sẽ dễ rơi vào bẫy: cả nể, nhường nhịn, không dám đưa ra quyết định quan trọng, và cuối cùng… công ty sẽ yếu đi ngay từ bên trong.
Kết
Tôi mất một công ty triệu đô.
Mất năm mối quan hệ thân thiết nhất đời.
Và mất nhiều năm để đứng lại.
Nếu có thể quay lại, tôi vẫn chọn khởi nghiệp.
Nhưng tôi sẽ không bao giờ chọn co-founders chỉ vì hai chữ “bạn thân”.
Bạn có thể kiếm thêm tiền.
Bạn có thể xây thêm công ty.
Nhưng bạn không thể xây lại những gì đã đổ vỡ vì sự cả nể.
Hãy nhớ: co-founder là người bạn chọn để cùng xây một cỗ máy mạnh mẽ, không phải để cùng ngồi nhậu vui vẻ. Cảm giác dễ chịu là bonus, nhưng năng lực, tư duy chiến lược và cam kết mới là bắt buộc.
Chúc các bạn sáng suốt, vững tâm — và chọn co-founders bằng lý trí, không bằng cảm xúc.
Startup đã đủ khó rồi. Đừng để sai người phá hỏng cả tương lai.
Nguyễn Trung Dũng
CEO & Founder at Dh Foods
Khám phá thêm các chủ đề sau
Đọc thêm: Hướng dẫn hợp tác viết bài (guest blogging)
Các chủ đề được quan tâm nhiều nhất
CHIA SẺ BÀI VIẾT
Link copied!
Mới cập nhật