Thiên hướng Hành động (Bias for Action) và Thiên hướng Quy trình (Bias for Process) tác động tiêu cực tới "đổi mới và sáng tạo" như thế nào?
Last updated: July 28, 2025 Xem trên toàn màn hình
Recommended for you
- 04 Mar 2020
Kinh nghiệm lập dự toán chi phí dự án phần mềm theo phương pháp Man-Month 2530 - 26 Jul 2024 "Khổ tận cam lai" - Làm thế nào để chuyển hóa từ khổ thành sướng? 2413
- 12 Nov 2024 "Nhân tình thế thái" là gì? "Thời thế" là gì? 1605
- 01 Jul 2023 Phương pháp Shuhari - Làm sao học ít hiểu nhiều? 933
- 01 Aug 2022 "Sponsored Content" là gì? Khác nhau giữa Sponsored Content và Native Advertising? 779
- 01 Feb 2022 Thách thức với doanh nghiệp chuyển đổi số trong thời đại VUCA 680
- 15 Apr 2023 Nghịch lý từ câu chuyện “một chén gạo dưỡng ơn, một đấu gạo gây thù” 679
- 15 Feb 2021 Ứng dụng thuyết ngũ hành trong quản lý 604
- 01 Sep 2022 Thiên kiến xác nhận (Confirmation Bias) có phải là một dạng bảo thủ? 601
- 18 Jul 2020 Lợi ích cận biên (Marginal Utility) là gì? Qui luật lợi ích cận biên giảm dần 596
- 15 Apr 2020 Phần mềm BPM là gì? So sánh với ERP và các phần mềm Workflows 539
- 04 Jul 2022 Steve Jobs đến với Đạo phật như thế nào? 521
- 04 Oct 2023 Authority bias (Thiên kiến uy quyền) là gì? 509
- 03 Oct 2021 Khác biệt giữa thiết kế phần mềm và thiết kế công trình xây dựng 497
- 09 Aug 2022 Hiệu ứng “rắn hổ mang” (Cobra effect): Khi giải pháp trở thành vấn đề, tưởng vui lại hóa xui 483
- 04 Sep 2020 IQ, EQ hay LQ quan trọng nhất trong thời đại 4.0? 473
- 14 Aug 2022 Khác biệt giữa tiêu chí hoàn thành DOD (Definition of Done) với tiêu chí nghiệm thu (Acceptance Criteria) 467
- 03 Feb 2020 Sản phẩm OEM và ODM là gì? 446
- 22 May 2022 Tư duy ngoài hộp (Thinking out of box) là gì? Tại sao quan trọng với sự phát triển của doanh nghiệp? 412
- 04 Jan 2023 Đánh giá nhân sự theo chuẩn người Nhật 376
- 19 Dec 2024 Quy Tắc Hai Chiếc Pizza của Jeff Bezos: Bí Quyết Họp Hành Tinh Gọn và Hiệu Quả 366
- 08 Dec 2023 Giải mã bí mật của trò chơi vô hạn và hữu hạn 363
- 12 May 2021 Các yêu cầu thay đổi (Change Requests) - nỗi ám ảnh của team dự án phần mềm 360
- 08 Dec 2023 Hiệu ứng Barnum là gì? Hiệu ứng Barnum tốt hay xấu? 355
- 01 Aug 2022 Đỉnh cao ứng xử của kẻ trí tuệ: Nhìn thấu không nói, biết người không bình, hiểu lý không tranh 345
- 01 Aug 2024 Infomercial - Chiến thuật "cô đọng" điều gì đó trong đầu người dùng 336
- 01 Jan 2022 Luật chơi trong quản lý doanh nghiệp 318
- 04 May 2024 Hiệu ứng FOMO trong phát triển phần mềm 305
- 20 Apr 2019 Bạn có phân biệt được các mô hình thuê ngoài Staffing và Outsourcing? 262
- 01 Jun 2021 5 "điểm chết" trong teamwork 255
- 02 Oct 2023 Ngôi Chùa Trăm Năm và Viên Gạch Vỡ: Bài Học Thấm Thía Về Lỗi Nhỏ Trong Bức Tranh Lớn 235
- 18 Mar 2018 Dịch vụ Hosting cho Website là gì? Các lời khuyên chọn Hosting tốt nhất 232
- 01 Sep 2020 Co-founder là gì? Vai trò của các Co-Founder khi lập nghiệp. 218
- 17 Aug 2020 Mục tiêu dự án là gì? Làm thế nào để xác định mục tiêu? 216
- 15 Mar 2024 Tê liệt vì suy nghĩ quá nhiều (Analysis Paralysis) là gì? 214
- 11 Feb 2020 MBWA - phong cách quản lý hiệu quả bằng cách đi vòng vòng 213
- 14 May 2024 Chiến lược răng lược là gì? Làm thế nào để tận dụng chiến lược răng lược trong kinh doanh? 207
- 24 Apr 2025 Chính sách sở hữu đất đai của Trung Quốc: Động lực thúc đẩy người dân làm việc chăm chỉ và hiệu quả 198
- 10 Sep 2024 Tại sao những thứ chúng ta muốn lại ít khi có được? 196
- 08 Mar 2022 Mô hình nguồn mở hoạt động ra sao? 193
- 01 Sep 2023 Định luật Goodhart và định luật Campbell - Nghịch lý về thành tích 192
- 03 Sep 2020 Hiệu ứng rắn hổ mang, Luật Goodhart, Campbell & Chuyện thi cử 191
- 09 Jan 2025 10 Nghịch Lý Cuộc Sống Từ Phim Upstream (nghịch hành nhân sinh): Đối Mặt Rủi Ro Trong Thời Đại VUCA 168
- 01 May 2023 [Tư vấn CNTT] Quản lý ngân sách CNTT cho doanh nghiệp 166
- 16 Feb 2024 Nghịch lý của sự hoàn hảo: AI có thể quá tốt để sử dụng? 164
- 08 Mar 2020 Vì sao doanh nghiệp cần phải tạo Web bán hàng? 160
- 01 Apr 2022 Chi phí nhà thầu phụ chiếm bao nhiêu phần trăm gói thầu? 151
- 04 May 2019 Muốn thành công, người làm kinh doanh cần ghi nhớ 20 nguyên tắc này 150
- 19 Aug 2020 Lift & Shift - Phương pháp tối ưu dịch chuyển hệ thống phần mềm qua đám mây 147
- 25 Apr 2018 Bảo hộ bản quyền phần mềm dưới khía cạnh sở hữu trí tuệ như thế nào? 141
- 11 Jun 2019 Cờ vua, cờ tướng và 7 bài học về tư duy quản trị 140
- 11 Sep 2020 Nghịch lý kinh doanh tại Mỹ: Chăm sóc khách hàng không tốt, nhưng công ty lại lãi lớn 139
- 17 Feb 2018 Hệ luỵ khi sử dụng Web Hosting từ nhà cung cấp kém chất lượng 138
- 21 Mar 2024 12 triết lý sống tối giản bạn nên biết 127
- 09 Feb 2021 Tầm nhìn là gì? Tí dụ minh họa cụ thể về tầm nhìn 124
- 28 Feb 2025 “Học giỏi” hay “giỏi học”? 124
- 02 Aug 2024 Tổng hợp các câu nói động lực - chất xúc tác cho sự phát triển bản thân 116
- 09 Dec 2024 10 nghịch lý quản trị khiến tổ chức mãi loay hoay 110
- 09 Apr 2025 10 bẫy thao túng bạn có thể chưa biết 106
- 10 Aug 2020 Bạn có biết quy tắc thất bại nhanh: Fail early, fail often, fail cheap, but always fail forward 102
- 07 Feb 2025 Buyer’s remorse: Sự hối hận của người mua sau khi chốt đơn mua hàng 83
- 01 May 2025 Vì Sao Các Cửa Hàng Trung Quốc Không Vội Vã Phục Vụ Khách Hàng? 79
- 07 Mar 2023 Google Maps: Bài Học Tỷ Đô Từ Một Ứng Dụng Miễn Phí 78
- 19 Jul 2023 3 cấp độ của thất bại và bí quyết "cái khó ló cái khôn" 78
- 02 May 2025 Vì sao học giỏi mà vẫn nghèo, học dốt lại thành đạt trong cuộc sống? 56
- 06 May 2025 Dấu hiệu thao túng Gaslighting là gì? Các cách "kháng" hành vi Gaslighting? 50
- 02 Jul 2025 Một CTO mới tuyển dụng cho công ty phần mềm sẽ xử lý khủng hoảng kỹ thuật như thế nào? 48
- 19 Sep 2025 Agile vs. Ego: Làm Gì Khi Một Thành Viên Trong Nhóm Nổi Loạn 36
- 16 Apr 2025 Lãnh đạo linh hoạt: Hành động (Bias for Action) hay không hành động (Non-Action)? 34
- 15 Aug 2025 Dự án phần mềm bị trì hoãn và vấn đề "akrasia" 32
- 13 Aug 2025 OODA và PDCA: Mô hình nào tốt hơn? 32
- 16 Aug 2025 Hoài nghi khoa học với 20 thuật ngữ bi quan về hiệu quả của Scrum 26
- 05 Aug 2025 Hiệu ứng Người Đứng Nhìn (Bystander Effect) trong môi trường doanh nghiệp: Nguyên nhân và giải pháp? 18
"Quá chú trọng quy trình" (Over-Processing) giết chết sự đổi mới như thế nào?
Chúng ta đều đã từng nghe – và có lẽ cũng từng ca ngợi – lợi ích của việc có thiên hướng hành động (bias for action), đặc biệt trong các môi trường tăng trưởng nhanh. Ngược lại, bạn cũng có thể chỉ ra lý do vì sao thiếu thiên hướng hành động lại cản trở tiến độ. Nhưng có một kiểu thứ ba – ngấm ngầm và nguy hiểm hơn – cũng ảnh hưởng đến tổ chức. Đó là điều tôi gọi là thiên hướng quy trình (bias for process). Điều khiến thiên hướng quy trình trở nên nguy hiểm là nó có thể trông giống hệt thiên hướng hành động đối với những người không tinh ý. Và đây là cách nó có thể âm thầm bào mòn lõi sáng tạo của tổ chức bạn.
Hiểu đúng các khái niệm: Thiên hướng Hành động và Thiên hướng Quy trình
Thiên hướng hành động (bias for action) thường được mô tả là "mô hình lãnh đạo lấy hành động làm phương châm" cho văn hóa doanh nghiệp của họ ... Đối với thiên hướng này, bước tiếp theo mặc định luôn là hành động tạo ra tiến triển thực sự – một cách nói ẩn dụ kiểu như “đưa quả bóng tiến về phía trước” thay vì chỉ ngồi đó mà nghĩ kế hoạch này kia. Điểm mấu chốt là, mỗi bước thực hiện đều đưa chúng ta tiến gần hơn đến mục tiêu.
Ngược lại, thiên hướng quy trình (bias for process) trông giống thiên hướng hành động, nhưng thực ra thì không. Nối tiếp hình ảnh ví von: thay vì “đưa quả bóng tiến về phía trước”, bạn “nhấc bóng lên và đặt lại đúng chỗ cũ”. Trên thực tế, những “bước tiếp theo” kiểu này tạo ra ảo giác về năng suất nhưng không thực sự tạo ra giá trị – chỉ khiến mọi người trông có vẻ bận rộn nhưng kết quả thì "sáo rỗng".
Dấu hiệu phổ biến của Thiên hướng Quy trình
Dưới đây là một số ví dụ điển hình về các bước đi sai lầm mang tính quy trình:
Lên lịch họp lại để thảo luận cùng chủ đề, chỉ khác là lần này có người mới tham gia.
Tại sao người này không có mặt ngay từ đầu? Họ có phải là người ra quyết định không? Nếu đúng, thì buổi họp với họ mới là cuộc họp thực sự. Bạn vừa tham gia một cuộc họp để chuẩn bị cho cuộc họp khác – và có thể phải chờ cả tuần mới lên được lịch. Tại sao không viết thẳng kết luận và gửi cho người đó xem xét qua email?
Thành lập ủy ban hoặc nhóm công tác (committee or working group).
Tại sao không chỉ định một người ra quyết định chính và cho họ quyền tham khảo những người liên quan? Ủy ban đó đưa ra quyết định hay chỉ đề xuất? Ai duyệt đề xuất đó? Ủy ban có quyền thực thi không? Người thực thi có biết quyết định đến từ ủy ban không – và họ có đồng ý không?
Tạo quy trình phê duyệt hoặc mô hình quản trị mới (approval workflow or governance process).
Những thứ này thường được đưa ra dưới danh nghĩa “đảm bảo chất lượng” hoặc “quản lý rủi ro”, nhưng nhanh chóng trở thành nút thắt hành chính. Liệu mọi quyết định có thực sự cần qua 5 bước phê duyệt? Chi phí trì hoãn so với lợi ích giám sát thêm là gì? Chúng ta có đang đối xử với mọi quyết định như nhau về mức độ rủi ro không? Một biện pháp an toàn hợp lý ban đầu có thể dễ dàng biến thành rào cản bóp nghẹt sự sáng tạo và kéo dài thời gian cho cả các quyết định đơn giản.
Chi phí ẩn từ Thiên hướng Quy trình
Đôi khi những hành động trên là cần thiết – chúng là công cụ để tạo ra dòng chảy liên tục. Nhưng vấn đề là: chúng có phải là phản xạ mặc định của văn hóa công ty bạn không? Nếu có, bạn đang mắc thiên hướng quy trình.
Những hành vi tưởng chừng như hợp lý này, khi lặp lại thường xuyên, sẽ trở thành thói quen và làm lu mờ nhu cầu hành động dứt khoát. Các nhóm làm việc dễ bị cuốn vào vòng lặp thảo luận và họp hành triền miên, vốn được cho là để khuyến khích hợp tác – nhưng thực chất lại dẫn đến tê liệt ra quyết định (decision paralysis).
Nguy hiểm ở chỗ, những hành vi này dần trở thành “bình thường mới” và làm tê liệt mọi tiến triển thực chất. Nhân viên bắt đầu cảm thấy hụt hẫng, thấy rằng thời gian và năng lực của mình không được tận dụng để tạo ra kết quả cụ thể. Thay vì sáng tạo và linh hoạt, tổ chức trở nên cứng nhắc, ngập trong thủ tục và mất đi khả năng phản ứng linh hoạt với thay đổi.
Phá băng quy trình bị tê liệt (Process Paralysis)
Để khắc phục thiên hướng quy trình (bias for process), tổ chức có thể áp dụng các chiến lược sau:
- Trao quyền ra quyết định (Empower decision-makers): Xác định rõ ai có quyền ra quyết định và hỗ trợ họ trong việc thực hiện quyền đó.
- Đặt thời hạn rõ ràng (Set time limits): Với bất kỳ hoạt động nào mang tính quy trình, hãy xác định thời gian cụ thể và cam kết tuân thủ.
- Đo lường kết quả, không phải hoạt động (Measure outcomes, not activity): Tập trung vào kết quả đạt được thay vì số lượng cuộc họp hay văn bản được tạo ra.
- Thường xuyên chất vấn hiện trạng (Challenge the status quo): Đánh giá định kỳ xem quy trình hiện có có còn phục vụ mục tiêu ban đầu hay chỉ đang cồng kềnh hóa tổ chức.
- Tôn vinh hành động (Celebrate action): Ghi nhận và khen thưởng những đội ngũ và cá nhân có khả năng ra quyết định và hành động hiệu quả.
Hướng đi tiếp theo...
Điều tối quan trọng là tổ chức cần chủ động nuôi dưỡng thiên hướng hành động, thay vì sa vào cạm bẫy của thiên hướng quy trình. Khi nhận diện đúng và xử lý các khuynh hướng "hành động hình thức", doanh nghiệp sẽ khai phóng được tiềm năng thực sự – đảm bảo rằng thời gian của đội ngũ được dùng để tạo ra giá trị thực gắn liền với mục tiêu chiến lược và nhu cầu khách hàng.
Hãy nhớ: Quy trình nên phục vụ tiến bộ – chứ không cản trở nó, cũng không phải là "kỳ đà cản mũi" sự sáng tạo trong tổ chức. Khi nhấn mạnh vào kết quả, trách nhiệm và trao quyền cho đội nhóm, tổ chức không chỉ làm mới được tinh thần đổi mới mà còn tạo ra động lực phát triển bền vững và lâu dài.
Bạn đã từng làm việc trong môi trường có thiên hướng quy trình chưa? Hãy chia sẻ trải nghiệm và góc nhìn của bạn trong phần bình luận bên dưới nhé. 💬
Khám phá thêm các chủ đề sau
Đọc thêm: Hướng dẫn hợp tác viết bài (guest blogging)
Các chủ đề được quan tâm nhiều nhất
CHIA SẺ BÀI VIẾT
Link copied!
Mới cập nhật