Tự soi mình (self-verification) là gì?
Last updated: July 23, 2025 Xem trên toàn màn hình
Recommended for you
- 11 Feb 2024
Càng đọc càng thấm: 10 suy ngẫm sâu sắc từ nhà tâm lý học Carl Jung 1847 - 01 Oct 2024 "Tâm sinh tướng" là gì? 1154
- 09 Aug 2019 Nghịch lý Icarus - Nghịch lý nói hay làm dở (Good idea, bad execution) 421
- 01 Oct 2021 Sự Tự Điều Chỉnh (Self-Regulation) Là Gì? Tại Sao Nó Quan Trọng? 419
- 10 Sep 2024 Cây dừa giữa giông bão: Bình tĩnh sống giữa trạng thái “VUCA” 374
- 12 Jun 2022 Marcus Aurelius: Hạnh phúc phụ thuộc vào chất lượng của những suy nghĩ 351
- 04 Sep 2022 Hiệu ứng cánh bướm là gì? Ý nghĩa và tác động của hiệu ứng cánh bướm 351
- 19 Dec 2023 Hồi tưởng lạc quan (Rosy retrospection): Khi những quá khứ tươi đẹp có thể đe dọa đến tương lai của bạn 343
- 12 Feb 2025 Thành Công Không Chỉ Dựa Vào Chăm Chỉ, Trí Thông Minh Hay Tiền Bạc – Mà Cần "Căn Cơ" 297
- 14 Sep 2024 11 Cơ Chế Tâm Lý Che Giấu Cần Nhận Diện Để Hiểu Bản Thân và Người Khác 283
- 13 Feb 2025 Căn Cơ Là Gì? Yếu Tố Quyết Định Thành Bại Trong Cuộc Sống 234
- 02 Oct 2023 OCEAN: Mô hình 5 tính cách Big Five 182
- 01 Jan 2025 Phương Pháp Shadow Work: Chìa Khóa Chữa Lành Và Phát Triển Bản Thân 139
- 01 Nov 2023 Lòng Tham Vi Tế: Khi Chúng Ta Chạy Theo Miễn Phí Mà Không Biết Đang Đánh Đổi Điều Gì 92
- 02 May 2024 Những trích dẫn hàng đầu của Albert Einstein để truyền cảm hứng và động lực 85
- 08 May 2024 Ghosting và Thao Túng Tâm Lý: Những Điều Gen Z Cần Biết để Bảo Vệ Bản Thân 69
- 18 Jan 2025 Echoist là kiểu người gì? Echoist khác với người hướng nội và người ái kỷ như thế nào? 61
- 22 Sep 2024 Hội chứng Zeigarnik – Tại sao những công việc dở dang "đọng" lại trong trí nhớ lâu hơn các công việc đã hoàn thành? 58
- 01 Nov 2024 Đừng Chỉ Làm Việc, Hãy Trưởng Thành: Bốn Bài Học Từ Thiền Nhật Bản 47
- 01 Jul 2020 8 Thiên Kiến Nhận Thức Mà Người Quản Lý Dự Án Cần Cảnh Giác 31
Tự soi mình, hoặc tự xác thực bản thân (self-verification) là một lý thuyết trong tâm lý học xã hội cho rằng con người mong muốn được người khác biết đến và thấu hiểu dựa trên những niềm tin và cảm xúc mà họ giữ vững về chính mình — tức là các nhận thức về bản thân (self-views, bao gồm self-concepts và self-esteem). Một lý thuyết đối lập với self-verification là tự đề cao bản thân (self-enhancement) — tức là động lực muốn được người khác đánh giá tích cực.
Lý do là vì khi người khác xác nhận đúng hình ảnh bản thân mà ta tin, ta cảm thấy thế giới dễ hiểu, ổn định và dễ đoán hơn. Điều này cũng giúp giao tiếp xã hội trơn tru hơn, vì mọi người biết mong đợi gì ở nhau.
Con người thường chọn những môi trường và mối quan hệ có khả năng xác nhận lại quan điểm của họ về chính mình. Họ cũng có xu hướng "gợi mở" hoặc "kích hoạt" những phản ứng từ người khác để khẳng định lại hình ảnh bản thân. Thậm chí khi nhận phản hồi, họ có xu hướng diễn giải theo hướng củng cố cái nhìn hiện có của mình.
Mỗi người có những nhận thức khác nhau về bản thân. Đối với những người có cái nhìn tích cực về chính mình (positive self-views), nhu cầu self-verification có thể phối hợp với một động lực quan trọng khác: mong muốn được đánh giá tích cực hay còn gọi là “tự đề cao” (self-enhancement). Khi một người không thể đạt được phản ứng xác thực (self-verifying reactions) từ người khác thông qua việc thể hiện các dấu hiệu nhận diện cá nhân (identity cues) hoặc được lựa chọn những môi trường xã hội, họ vẫn có thể đạt được điều đó bằng cách chủ động khơi gợi những phản ứng. Ví dụ, người bị trầm cảm (depressed people) thường có hành vi tiêu cực với bạn cùng phòng (roommates), từ đó khiến những người này từ chối họ — đúng với sự mong đợi tiêu cực ban đầu của bản thân họ.
Dù nỗ lực self-verification có xu hướng duy trì sự ổn định trong nhận thức bản thân (stabilize self-views), sự thay đổi (change in self-views) vẫn có thể xảy ra. Nguồn thay đổi phổ biến nhất thường bắt đầu khi môi trường xã hội nhận thấy có sự chuyển biến rõ rệt về tuổi tác (age, ví dụ: khi thanh thiếu niên trở thành người lớn), vị thế xã hội (status, ví dụ: khi sinh viên trở thành giáo viên), hoặc vai trò xã hội (social role, ví dụ: khi một người bị kết án hình sự). Khi đó, cộng đồng có thể thay đổi cách họ đối xử với người đó, và theo thời gian, người đó sẽ điều chỉnh lại self-view của mình để phù hợp với cách đối xử mới.
Gần đây, một số chỉ trích đã thách thức khái niệm về động lực tự xác thực (motive to self-verify). Lý thuyết Raison Oblige (Raison Oblige Theory) được cho là có thể giải thích mọi hành vi mang tính self-verifying và đưa ra một cách lý giải khác về lý do vì sao con người có vẻ như đang xác thực nhận thức bản thân (appear to verify their self-view).
Tự soi mình thường giúp tăng sự nhất quán trong tâm lý, giảm lo âu, cải thiện sự phối hợp trong nhóm và làm giảm định kiến xã hội. Tuy nhiên, nếu ai đó có cái nhìn tiêu cực không đúng về bản thân, thì xu hướng này có thể khiến họ mãi mắc kẹt trong sự tiêu cực, làm cho cuộc sống họ trở nên khó khăn hơn.
Khám phá thêm các chủ đề sau
Đọc thêm: Hướng dẫn hợp tác viết bài (guest blogging)
Các chủ đề được quan tâm nhiều nhất
CHIA SẺ BÀI VIẾT
