Để khắc phục những thách thức trong việc xây dựng và phát triển phần mềm ở Việt Nam, cần có một loạt giải pháp đồng bộ từ phía nhà nước, doanh nghiệp, và các bên liên quan trong ngành công nghệ thông tin. Dưới đây là một số giải pháp thiết thực:

Cải thiện quy trình quản lý dự án

• Xác định yêu cầu rõ ràng ngay từ đầu: Khách hàng và các bên liên quan cần tham gia tích cực vào giai đoạn xác định yêu cầu, đảm bảo tất cả các mục tiêu, tính năng và giới hạn của dự án được làm rõ trước khi bắt đầu phát triển. Việc sử dụng các phương pháp Agile, đặc biệt là Scrum, có thể giúp tăng tính linh hoạt và khả năng phản hồi với các thay đổi, giảm thiểu tình trạng “đẽo cày giữa đường”.
• Thực hiện quản lý thay đổi chặt chẽ: Nếu có bất kỳ thay đổi nào trong suốt quá trình phát triển phần mềm, cần phải có một quy trình quản lý thay đổi rõ ràng để đánh giá tác động và đảm bảo rằng các thay đổi không làm ảnh hưởng quá lớn đến tiến độ và chi phí dự án.

Ổn định và đồng bộ hóa các quy định pháp lý

• Giảm tần suất thay đổi nghị định: Nhà nước cần tạo ra môi trường pháp lý ổn định hơn cho các doanh nghiệp CNTT. Tránh tình trạng thay đổi các nghị định liên quan đến công nghệ và CNTT quá thường xuyên để các doanh nghiệp có thể lập kế hoạch dài hạn và triển khai phần mềm mà không lo lắng về việc phải liên tục điều chỉnh theo quy định mới.
• Tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho đổi mới sáng tạo: Các quy định pháp lý cần được thiết kế linh hoạt hơn để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào các dự án phần mềm phức tạp và sáng tạo mà không lo ngại về những rào cản pháp lý không cần thiết.

Tăng cường năng lực đội ngũ kỹ thuật

• Đào tạo và phát triển kỹ năng chuyên môn: Doanh nghiệp cần đầu tư vào việc đào tạo nâng cao kỹ năng cho các kỹ sư phần mềm, đặc biệt là trong các lĩnh vực như bảo mật, kiến trúc hệ thống, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), và các công nghệ tiên tiến khác. Hợp tác với các trường đại học, trung tâm đào tạo và tổ chức quốc tế để cung cấp các chương trình học bổng, thực tập hoặc các khóa học ngắn hạn giúp nâng cao chất lượng nhân sự.
• Chương trình chứng chỉ quốc tế: Khuyến khích và hỗ trợ đội ngũ kỹ thuật tham gia các khóa đào tạo và thi lấy chứng chỉ quốc tế uy tín như AWS, Google Cloud, Microsoft Azure, hay PMP (Project Management Professional) để nâng cao năng lực chuyên môn và quản lý dự án.

Quản lý tài chính và chi phí dự án hiệu quả

• Áp dụng phương pháp quản lý tài chính tiên tiến: Sử dụng các công cụ quản lý tài chính và dự toán chi phí hiện đại như Earned Value Management (EVM) để theo dõi sát sao ngân sách, tiến độ và chất lượng dự án, từ đó ngăn chặn tình trạng bội chi ngân sách.
• Tăng cường đầu tư vào nghiên cứu và phát triển: Các doanh nghiệp và chính phủ cần phân bổ nhiều nguồn lực hơn cho nghiên cứu và phát triển (R&D) để đảm bảo rằng các giải pháp kỹ thuật được cải tiến và nâng cấp liên tục, tăng tính cạnh tranh của sản phẩm phần mềm trên thị trường quốc tế.

Cân bằng tỷ lệ chi phí kỹ thuật trên tổng chi phí dự án

• Đầu tư đúng mức cho kỹ thuật: Để đạt được chất lượng phần mềm cao, cần điều chỉnh tỷ lệ chi phí dành cho kỹ thuật ở mức hợp lý, ít nhất là tương đương với các chuẩn mực quốc tế. Điều này bao gồm đầu tư cho việc phát triển, kiểm thử, bảo trì, và cải tiến phần mềm thay vì tập trung quá nhiều vào các yếu tố không quan trọng khác.
• Thúc đẩy sử dụng các công nghệ mới: Áp dụng các công nghệ tiên tiến như DevOps, tự động hóa kiểm thử, và CI/CD (Continuous Integration/Continuous Deployment) giúp tối ưu hóa quy trình phát triển phần mềm, tiết kiệm chi phí dài hạn và đảm bảo chất lượng cao hơn.

Xây dựng hệ sinh thái hợp tác giữa các bên

• Tăng cường hợp tác giữa các doanh nghiệp: Các công ty phần mềm, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, có thể hợp tác với nhau để chia sẻ tài nguyên, kiến thức và kinh nghiệm. Điều này giúp giảm chi phí phát triển, đồng thời tăng cường khả năng cạnh tranh.
• Hợp tác với các đối tác quốc tế: Khuyến khích doanh nghiệp phần mềm Việt Nam hợp tác với các đối tác quốc tế để học hỏi và chuyển giao công nghệ tiên tiến, đồng thời mở rộng thị trường.

Tăng cường kiểm tra, đánh giá và bảo trì phần mềm

• Xây dựng hệ thống giám sát chất lượng: Các doanh nghiệp cần thiết lập hệ thống đánh giá chất lượng phần mềm một cách bài bản và liên tục, từ khâu phát triển đến khi sản phẩm được triển khai. Điều này giúp phát hiện sớm các lỗi tiềm ẩn và giảm thiểu các vấn đề phát sinh sau khi phần mềm được đưa vào vận hành.
• Chú trọng bảo trì và cập nhật phần mềm: Sau khi triển khai, việc bảo trì và cập nhật phần mềm cần được thực hiện thường xuyên để đảm bảo hệ thống luôn hoạt động ổn định và đáp ứng được các yêu cầu mới của người dùng và pháp lý.

Kết luận

Để cải thiện tình trạng xây dựng phần mềm tại Việt Nam, cần một cách tiếp cận toàn diện, từ việc nâng cao kỹ năng đội ngũ kỹ thuật đến ổn định hóa quy định pháp lý, quản lý chi phí hiệu quả và cải thiện quy trình phát triển dự án. Việc thực hiện các giải pháp trên sẽ giúp ngành phần mềm Việt Nam không chỉ phát triển vững mạnh trong nước mà còn đủ sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.