Hiệu ứng Matthew: Tác động và Ứng dụng trong Chuyển đổi Số và Công nghệ tại Việt Nam

Recommended for you

Hiệu ứng Matthew là một hiện tượng xã hội thú vị, phản ánh sự mất cân bằng giữa các nhóm đối tượng trong nhiều lĩnh vực, từ kinh tế, giáo dục đến khoa học. Tại Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số và sự phát triển của các công ty công nghệ thông tin (CNTT), hiệu ứng này càng trở nên rõ nét, tạo ra nhiều thách thức nhưng cũng đồng thời mở ra những cơ hội. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá khái niệm và ví dụ về hiệu ứng Matthew, cùng với những tác động của nó đối với ngành công nghệ tại Việt Nam.

Hiệu ứng Matthew là gì?

Hiệu ứng Matthew (Matthew Effect) là hiện tượng cho rằng "người giàu sẽ càng giàu, người nghèo sẽ càng nghèo". Khái niệm này được đặt tên theo một đoạn Kinh thánh: “Phàm ai đã có, thì sẽ được cho thêm; còn ai không có, thì ngay cả cái nó đang có cũng sẽ bị lấy đi.” Nhà tâm lý học Keith Stanovich đã sử dụng thuật ngữ này để giải thích sự phân hoá trong giáo dục, nhưng hiệu ứng Matthew cũng tồn tại trong nhiều lĩnh vực khác như kinh tế, khoa học, và cả chuyển đổi số.

Thuật ngữ này được các nhà xã hội học Robert K. Merton và Harriet Zuckerman đặt ra vào năm 1968 và lấy tên từ Dụ ngôn về những tài năng trong Phúc âm Kinh thánh của Ma-thi-ơ.

Merton đặt tên Hiệu ứng Matthew cho một câu Kinh thánh trong Phúc âm Ma-thi-ơ, cụ thể là Ma-thi-ơ 25:29, có nội dung: “Vì ai đã có thì được cho thêm, và sẽ có thêm dư dật; còn ai không có, thì luôn luôn điều họ có cũng bị lấy đi.” (For whosoever hath, to him shall be given, and he shall have more abundance: but whosoever hath not, from him shall be taken away even that he hath.).

Ví dụ về hiệu ứng Matthew trong cuộc sống:

Trong kinh tế: Người có thu nhập cao có khả năng tiết kiệm và đầu tư nhiều hơn, khiến tài sản của họ gia tăng, trong khi người có thu nhập thấp bị mắc kẹt trong vòng xoáy của chi phí sinh hoạt, khó có cơ hội cải thiện tài chính.
Trong giáo dục: Học sinh có điều kiện học tập tốt thường được quan tâm nhiều hơn, có nhiều cơ hội phát triển và thành công hơn, trong khi những học sinh kém hơn thì bị bỏ lại phía sau.

Hiệu ứng Matthew trong ngành công nghệ thông tin (CNTT) và chuyển đổi số tại Việt Nam

Trong bối cảnh chuyển đổi số và sự phát triển của ngành CNTT tại Việt Nam, hiệu ứng Matthew cũng bộc lộ rõ ràng. Các doanh nghiệp lớn, có tiềm lực tài chính và công nghệ mạnh mẽ, dễ dàng nắm bắt cơ hội phát triển, trong khi các doanh nghiệp nhỏ hoặc thiếu vốn lại gặp khó khăn, dẫn đến sự phân hóa ngày càng lớn.

1. Công ty công nghệ lớn càng lớn mạnh

Những tập đoàn công nghệ lớn như FPT, Viettel hay CMC có nguồn lực để đầu tư vào nghiên cứu, phát triển công nghệ mới, và thu hút nhân tài. Họ có khả năng tiếp cận các dự án lớn, hợp tác quốc tế và mở rộng thị phần, điều này giúp họ càng ngày càng lớn mạnh. Các công ty nhỏ, mặc dù cũng có tiềm năng, nhưng khó có thể cạnh tranh do thiếu nguồn lực và kinh nghiệm.

2. Chuyển đổi số và sự phân hóa giữa các doanh nghiệp

Hiệu ứng Matthew cũng áp dụng trong quá trình chuyển đổi số ở Việt Nam. Những doanh nghiệp lớn, đã ứng dụng công nghệ từ sớm, sẽ dễ dàng tiếp tục đầu tư và mở rộng hệ thống kỹ thuật số của mình. Họ tận dụng công nghệ để tối ưu hóa quy trình, nâng cao hiệu quả kinh doanh và phục vụ khách hàng tốt hơn. Trong khi đó, các doanh nghiệp nhỏ, chưa kịp thích nghi với công nghệ, sẽ gặp nhiều rào cản, cả về chi phí lẫn kiến thức kỹ thuật, khiến họ ngày càng bị tụt lại phía sau.

3. Ứng dụng CNTT trong lĩnh vực công và hiệu ứng Matthew

Ngay cả trong lĩnh vực ứng dụng CNTT vào các dịch vụ công, hiệu ứng Matthew cũng có thể thấy rõ. Các dự án lớn được đầu tư ngân sách cao nhưng quản lý kém hiệu quả, dẫn đến sự chênh lệch về khả năng tiếp cận và sử dụng công nghệ giữa các nhóm đối tượng khác nhau. Điều này tạo ra sự mất cân bằng trong việc tiếp cận dịch vụ công trực tuyến, đặc biệt đối với các doanh nghiệp nhỏ và các đối tượng thiếu điều kiện tiếp cận công nghệ.

Hậu quả của hiệu ứng Matthew trong chuyển đổi số

Hậu quả của hiệu ứng Matthew là sự "phân hoá giàu nghèo" ngày càng lớn trong ngành CNTT và chuyển đổi số. Những công ty và doanh nghiệp có khả năng tiếp cận công nghệ tiên tiến sẽ phát triển mạnh mẽ, trong khi những doanh nghiệp nhỏ và yếu kém hơn sẽ đối mặt với nhiều thách thức. Điều này cũng đồng nghĩa với việc mất đi sự cạnh tranh lành mạnh, vì chỉ những doanh nghiệp lớn mới có đủ nguồn lực để vượt qua các thách thức của thị trường.

Làm thế nào để giảm bớt hiệu ứng Matthew trong chuyển đổi số?

Tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhỏ tiếp cận công nghệ: Chính phủ và các cơ quan quản lý cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ trong việc ứng dụng công nghệ, chẳng hạn như ưu đãi thuế, hỗ trợ tài chính hoặc các chương trình đào tạo kỹ thuật số.
Khuyến khích hợp tác công nghệ giữa các doanh nghiệp: Thúc đẩy các liên kết, hợp tác giữa doanh nghiệp lớn và nhỏ, để chia sẻ công nghệ và kinh nghiệm, giúp các doanh nghiệp yếu thế có cơ hội bắt kịp.
Nâng cao nhận thức về chuyển đổi số: Việc đào tạo và nâng cao nhận thức về lợi ích của công nghệ số là yếu tố then chốt để giảm thiểu sự chênh lệch giữa các doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi.

Kết luận

Hiệu ứng Matthew là một hiện tượng xã hội có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến nhiều lĩnh vực, từ giáo dục, kinh tế đến khoa học, và đặc biệt là trong chuyển đổi số và ngành CNTT tại Việt Nam. Để tránh những hệ quả tiêu cực của hiệu ứng này, cần có những chính sách hỗ trợ và chiến lược hợp lý, giúp các doanh nghiệp nhỏ có thể cạnh tranh và phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.

A A A A

Nguồn

{content}