Bẫy hiệu ứng "thầy bói xem voi" trong mô hình "Disciplined Agile (DA)" - Làm sao tránh?

Published on: August 18, 2025
Last updated: August 18, 2025 Xem trên toàn màn hình

Recommended for you

06 Feb 2024 Bài toán Trolley Problem: Hi sinh thiểu số để cứu đa số? 72/206
29 Sep 2022 Từ chuyện người ăn xin và chiếc cần câu cá, điều gì là quan trọng nhất: Kiến thức, kỹ năng hay thái độ với cuộc sống 56/706
07 Aug 2024 Kỷ nguyên VUCA và TUNA – Cơ hội phát triển và chuyển đổi mạnh mẽ nhờ cuộc cách mạng 4.0 43/1154
04 Aug 2021 Đừng sợ đi chậm, chỉ sợ đứng yên 32/1235
04 Sep 2021 Tào lao là gì? Các bí quyết để tránh tào lao trong giao tiếp 30/1859
11 Sep 2025 Lightning Decision Jam: Quy trình Siêu tốc để Giải quyết Mọi Vấn đề 18/33
15 Apr 2023 Nghịch lý từ câu chuyện “một chén gạo dưỡng ơn, một đấu gạo gây thù” 16/721
01 Mar 2021 Ý nghĩa và bài học rút ra từ truyện thầy bói xem voi 15/565
16 Mar 2022 [INFOGRAPHIC] 32 Thiên kiến nhận thức làm sai lệch quyết định của bạn (Phần I) 13/1030
03 Nov 2022 Bài học từ chuyện hai viên gạch xấu xí 13/652
15 Aug 2024 Kỹ năng thuyết trình với kỹ năng ABC (Accuracy, Brevity, Clarity) 12/679
29 Jul 2020 Câu chuyện mài chiếc rìu trước khi chặt cây: Bài học từ tổng thống vĩ đại nhất của nước Mỹ - Abraham Lincoln 11/726
19 Sep 2025 Agile vs. Ego: Làm Gì Khi Một Thành Viên Trong Nhóm Nổi Loạn 11/46
19 Sep 2025 Agile vs. Ego: Làm Gì Khi Một Thành Viên Trong Nhóm Nổi Loạn 11/46
05 Dec 2022 Hỏi 5 lần (5 WHYs) – Kỹ thuật "đào" tận gốc cốt lõi vấn đề 10/173
18 Dec 2024 Những Câu Thành Ngữ Khuyến Khích Tư Duy Ngược 10/1161
01 Apr 2023 Bí quyết đàm phán tạo ra giá trị từ câu chuyện Chia Cam 9/525
12 Apr 2023 Phương pháp 6 chiếc mũ tư duy là gì? Vận dụng trong điều hành cuộc họp hiệu quả 9/525
11 Sep 2022 Từ truyện “Thầy bói xem voi” tới quản trị bằng Tư Duy Hệ Thống 9/244
07 Aug 2019 Câu chuyện thanh gỗ ngắn và bài học kinh doanh cho Doanh nghiệp 9/407
08 Nov 2022 16 phong cách làm việc của người Nhật Bản mà Việt Nam cần học hỏi 9/381
28 Apr 2023 Mô hình Why, How, What là gì? 9/1314
23 Jun 2024 Người trí tuệ không tranh cãi ĐÚNG/SAI 8/410
11 Sep 2024 Mindset, skillset, toolset là gì? 7/429
09 Aug 2022 Hiệu ứng “rắn hổ mang” (Cobra effect): Khi giải pháp trở thành vấn đề, tưởng vui lại hóa xui 7/508
24 Mar 2021 Hiệu ứng Dunning-Kruger – Ảo tưởng sức mạnh về năng lực của bản thân 6/669
11 Sep 2022 Sức mạnh của lời khen 6/269
15 Mar 2024 Tê liệt vì suy nghĩ quá nhiều (Analysis Paralysis) là gì? 6/233
24 Apr 2025 Chính sách sở hữu đất đai của Trung Quốc: Động lực thúc đẩy người dân làm việc chăm chỉ và hiệu quả 6/221
02 Oct 2023 Ngôi Chùa Trăm Năm và Viên Gạch Vỡ: Bài Học Thấm Thía Về Lỗi Nhỏ Trong Bức Tranh Lớn 6/259
15 Aug 2025 Dự án phần mềm bị trì hoãn và vấn đề "akrasia" 6/37
13 Aug 2025 OODA và PDCA: Mô hình nào tốt hơn? 6/39
11 Mar 2025 Thiên hướng Hành động (Bias for Action) và Thiên hướng Quy trình (Bias for Process) tác động tiêu cực tới "đổi mới và sáng tạo" như thế nào? 5/60
11 Mar 2024 30 câu hỏi về triết lý sống sách vở không dạy 5/129
11 Oct 2024 "Kham Nhẫn" Trong Kinh Doanh: Sức Mạnh Của Sự Kiên Nhẫn 5/418
16 Mar 2022 [INFOGRAPHIC] 32 thiên kiến nhận thức làm sai lệch quyết định của bạn (Phần II) 5/404
22 May 2022 Tư duy ngoài hộp (Thinking out of box) là gì? Tại sao quan trọng với sự phát triển của doanh nghiệp? 5/429
15 Sep 2020 Hai câu chuyện về dòng nước - Ao tù hay suối nguồn tươi trẻ? 4/177
04 Jul 2022 Steve Jobs đến với Đạo phật như thế nào? 4/547
01 Dec 2023 Tư duy ngược - Chuyện số 1: Nơi nguy hiểm nhất là nơi an toàn nhất 4/217
05 Sep 2025 “Lời Khuyên”: Thuận lý thì ít, nghịch lý thì nhiều. Suy nghĩ không giống nhau thì không nên khuyên nhau. 4/31
08 Sep 2025 Tâm Lý Phản Kháng (Reactance): Vì Sao Càng Cấm, Người Ta Càng Muốn Làm? 4/51
06 Dec 2025 Sức mạnh của phương pháp 30-for-30: Bạn đã bao giờ cam kết 30 ngày liên tục cho một mục tiêu? 4/40
09 Jan 2025 10 Nghịch Lý Cuộc Sống Từ Phim Upstream (nghịch hành nhân sinh): Đối Mặt Rủi Ro Trong Thời Đại VUCA 4/181
09 Aug 2024 Latency (độ trễ) là gì? 4/165
15 May 2025 Hiệu quả năng lượng trong phần mềm (Energy Efficiency in Software) là gì? 3/57
22 Jan 2025 Khi ngư dân không thể ra khơi, họ sửa lưới 3/301
16 Apr 2025 Tư Duy Nguyên Bản (First Principles Thinking) Có Gì Hay? Ưu - Nhược Điểm và Cách Áp Dụng Trong Thực Tế 3/230
16 Apr 2025 Lãnh đạo linh hoạt: Hành động (Bias for Action) hay không hành động (Non-Action)? 3/37
18 Aug 2025 Vì sao các tổ chức quốc tế không công bố lý do cụ thể khi xử phạt? 3/47
10 Sep 2024 Tại sao những thứ chúng ta muốn lại ít khi có được? 3/199
10 Jul 2021 Chuyên gia chia sẻ các nguyên tắc tư duy sáng tạo hệ thống với tên gọi Systematic Inventive Thinking (SIT) 3/419
18 Jul 2020 Lợi ích cận biên (Marginal Utility) là gì? Qui luật lợi ích cận biên giảm dần 3/648
30 Aug 2024 Suy ngẫm: 30 nguyên tắc xử thế trong quan hệ xã hội 2/129
03 Sep 2020 Hiệu ứng rắn hổ mang, Luật Goodhart, Campbell & Chuyện thi cử 2/194
16 Feb 2024 Nghịch lý của sự hoàn hảo: AI có thể quá tốt để sử dụng? 1/169
01 Sep 2023 Định luật Goodhart và định luật Campbell - Nghịch lý về thành tích 1/196
11 Sep 2020 Nghịch lý kinh doanh tại Mỹ: Chăm sóc khách hàng không tốt, nhưng công ty lại lãi lớn 1/143
10 Aug 2020 Bạn có biết quy tắc thất bại nhanh: Fail early, fail often, fail cheap, but always fail forward 1/114
01 May 2025 Vì Sao Các Cửa Hàng Trung Quốc Không Vội Vã Phục Vụ Khách Hàng? 1/80

Có lẽ bạn đã nghe qua ngụ ngôn "người mù sờ voi" (phiên bản tiếng Việt: Thầy bói xem voi). Năm người mù lần đầu tiên gặp một con voi. Người chạm vào đuôi thì nói: “Đây là một sợi dây thừng.” Người chạm vào chân thì khẳng định: “Đây là một cây cột.” Người khác sờ vào vòi thì bảo: “Đây là một con rắn.” Người sờ vào thân thì cho rằng: “Đây là một bức tường.” Người cuối cùng chạm vào tai thì kết luận: “Đây là một cái quạt.”

Họ tranh cãi kịch liệt, cho rằng người khác nói dối và không biết sự thật.

Điều ngụ ngôn này muốn nhấn mạnh rằng: mỗi người chỉ thấy một phần của sự thật, và vấn đề phát sinh khi ai cũng tin rằng phần mình thấy chính là “toàn bộ sự thật.”

Bức tranh vẽ tường thầy bói xem voi ở Thái Lan

Câu chuyện này quen thuộc với Agile như thế nào?

Disciplined Agile (DA) là gì?

"Disciplined Agile (DA)" là một bộ công cụ (toolkit) về cách thức làm việc (Way of Working – WoW) giúp các tổ chức lựa chọn và tùy chỉnh phương pháp quản lý công việc phù hợp nhất thay vì áp dụng cứng nhắc một framework duy nhất như Scrum hay SAFe.

Một số điểm chính:

Nguồn gốc: Được phát triển bởi Scott Ambler và Mark Lines, sau đó được PMI (Project Management Institute) mua lại năm 2019.
Triết lý: “There isn’t a one-size-fits-all” – Không có một khuôn mẫu nào phù hợp cho mọi tổ chức.
Nội dung chính của Disciplined Agile (DA):
- Không chỉ bao gồm Agile (linh hoạt) mà còn tích hợp Lean, DevOps và nhiều thực tiễn quản lý hiện đại.
- Cung cấp decision framework (khung ra quyết định) để đội nhóm chọn được Way of Working (WoW) phù hợp với bối cảnh riêng (ví dụ: startup, doanh nghiệp lớn, dự án CNTT hay phi CNTT).
- Có thể mở rộng từ cấp nhóm lên doanh nghiệp (enterprise).

Điểm khác biệt với Agile truyền thống:

Agile thường gắn với Scrum, Kanban hay XP (Extreme Programming).
DA không ép buộc dùng một phương pháp cụ thể, mà cho phép “lai” (hybrid) và tùy chỉnh.
DA tập trung vào enterprise agility – giúp toàn tổ chức vận hành linh hoạt, chứ không chỉ một nhóm dự án.

Ví dụ: Một công ty có thể dùng Scrum để phát triển phần mềm, Kanban cho bộ phận hỗ trợ khách hàng, Lean cho sản xuất, và DevOps cho vận hành. DA giúp họ kết nối và tối ưu toàn bộ các cách làm đó.

Trong thế giới Agile, mỗi người cũng có “một lát cắt” riêng:

Có người cho rằng Agile chỉ xoay quanh iterations (vòng lặp).
Người khác nhấn mạnh cross-functional teams (nhóm đa chức năng).
Có người lại đề cao việc bắt đầu từ hiện trạng, các niềm đau (pain points)....
Một số nói nhiều về flow (dòng chảy công việc), hay Lean...

Nhưng tất cả mới chỉ là những góc nhìn rời rạc. Nếu các “Agilists mù” nhận ra rằng họ chỉ đang nhìn một phần nhỏ, và cùng nhau ghép lại những gì họ biết, họ sẽ “thấy” được toàn bộ con voi – tức Agile thực sự.

Disciplined Agile – Giải pháp vượt qua “cái bẫy người mù”

Điểm khác biệt của Disciplined Agile (DA) là nó không phải do một cá nhân duy nhất xây dựng. Nó được phát triển và mở rộng bởi gần chục chuyên gia, trong đó ít nhất 7 người là tác giả sách. DA dựa trên tinh thần thực dụng (pragmatism) và agnosticism – nghĩa là không ràng buộc vào bất kỳ giáo điều nào.

DA tích hợp những tinh hoa từ nhiều trường phái: Flow, Lean, Theory of Constraints, Scrum, XP, phát triển tổ chức, mô hình leader-leader, và nhiều hơn nữa. Nguyên tắc then chốt là mọi thành viên đều đóng góp, không dựa vào thẩm quyền của một cá nhân. Chính bề dày trải nghiệm này giúp DA tránh được thiên kiến nhận thức (cognitive bias) từ bất kỳ cá nhân nào áp đặt lên toàn bộ hệ thống.

Đa chiều nhưng không phức tạp

Thoạt nhìn, DA có vẻ phức tạp vì tích hợp nhiều khung tư duy. Nhưng thực ra, nó giống như radio AM/FM: thêm một nút bấm, lý thuyết thì phức tạp hơn, nhưng lại giúp người dùng tận dụng thiết bị hiệu quả hơn.

Tương tự, DA giúp Agile không chỉ đa chiều mà còn thực dụng và fit for purpose (phù hợp với mục tiêu cụ thể).

Tránh thiên kiến “con đường duy nhất đúng”

Các tư vấn viên Disciplined Agile hiểu rõ rằng: bám chặt vào một cách tiếp cận duy nhất thường dẫn đến bế tắc sau này. Tranh luận về “một con đường đúng duy nhất” đi ngược lại tinh thần Agile và dễ tạo ra thách thức.

Giải pháp là hiểu rằng Agile vốn đa chiều. Nhìn nó chỉ từ một khía cạnh – chẳng khác nào gọi con voi là “một bức tường.”

Kết luận

Disciplined Agile không phủ nhận những gì từng có trong Agile, mà là kết nối chúng lại, mở rộng tầm nhìn, để thay vì “mù quáng sờ voi”, chúng ta có thể thấy rõ toàn cảnh.

A A A A

[{"displaySettingInfo":"[{\"isFullLayout\":false,\"layoutWidthRatio\":\"\",\"showBlogMetadata\":true,\"showAds\":true,\"showQuickNoticeBar\":true,\"includeSuggestedAndRelatedBlogs\":true,\"enableLazyLoad\":true,\"quoteStyle\":\"1\",\"bigHeadingFontStyle\":\"1\",\"postPictureFrameStyle\":\"1\",\"isFaqLayout\":false,\"isIncludedCaption\":false,\"faqLayoutTheme\":\"1\",\"isSliderLayout\":false}]"},{"articleSourceInfo":"[{\"sourceName\":\"Al Shalloway (projectmanagement.com)\",\"sourceValue\":\"https://www.projectmanagement.com/blog-post/70197/how-disciplined-agile-avoids-the-blind-men-and-the-elephant-of-agile\"}]"},{"privacyInfo":"[{\"isOutsideVietnam\":false}]"},{"tocInfo":"[{\"isEnabledTOC\":true,\"isAutoNumbering\":false,\"isShowKeyHeadingWithIcon\":false}]"},{"termSettingInfo":"[{\"showTermsOnPage\":true,\"displaySequentialTermNumber\":true}]"}]

Nguồn

{content}