1. Hành Trình Khởi Nghiệp Công Nghệ và "Bước Nhảy Của Hổ"

Khi mới giành độc lập, chỉ hơn một nửa dân số Estonia sử dụng điện thoại cố định. Nhận thấy tiềm năng to lớn của công nghệ, chính phủ Estonia đã đưa ra quyết định táo bạo: đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ mới và đặt niềm tin tuyệt đối vào mạng Internet. Các lĩnh vực ngân hàng và viễn thông cũng được ưu tiên xây dựng cơ sở hạ tầng hiện đại.

Một trong những sáng kiến đột phá nhất là dự án "Tiger Leap" (Bước nhảy của hổ) nhằm trang bị máy tính cho tất cả các phòng học trên toàn quốc. Mục tiêu của dự án là thông qua tin học hóa, Estonia, đặc biệt là nền giáo dục, sẽ có một bước nhảy vọt mạnh mẽ trong tương lai. Chỉ trong vài năm, kế hoạch đã hoàn thành, đưa máy tính và công nghệ mới vào giảng dạy từ bậc tiểu học, nhằm đào tạo thế hệ tương lai sẵn sàng cho nền kinh tế mới.

Sự xuất hiện của cựu Thủ tướng Taavi Rõivas trên The Daily Show vào tháng 3/2016 đã giúp mô hình e-Estonia trở nên nổi tiếng toàn cầu. Mục tiêu của e-Estonia là tạo ra một quy trình hiệu quả bằng cách số hóa gần như toàn bộ các thủ tục hành chính truyền thống. Đến nay, chỉ sau hơn hai thập kỷ, Estonia đã trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu thế giới về công nghệ. Các kỹ sư phần mềm người Estonia đã đóng góp vào việc phát triển các ứng dụng nổi tiếng như Skype, Hotmail và Kazaa. Đặc biệt, vào năm 2007, Estonia đã trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới cho phép cử tri bỏ phiếu trực tuyến trong các cuộc bầu cử quốc hội, một minh chứng rõ ràng cho sự tiên phong về kỹ thuật số của họ.

2. Vùng Đất Của Các Kỳ Lân Công Nghệ

Estonia tự hào là nơi sản sinh ra nhiều kỳ lân công nghệ (các công ty tư nhân trị giá hơn 1 tỷ USD) tính theo đầu người, nhiều hơn bất kỳ quốc gia nhỏ nào khác trên thế giới.

• Skype, phần mềm nhắn tin và gọi điện nổi tiếng toàn cầu, được khai sinh tại Estonia. Việc Microsoft mua lại Skype với giá 8,5 tỷ USD đã mở đầu phong trào bùng nổ startup công nghệ tại đây. Các nhà sáng lập Skype sau đó đã tái đầu tư lợi nhuận vào quê hương, tạo đà cho thế hệ startup tiếp theo.
• Bolt, thành lập năm 2013, là một kỳ lân công nghệ nổi bật khác, đạt giá trị 1,9 tỷ USD sau vòng gọi vốn tháng 5/2020. Ban đầu, Bolt cung cấp dịch vụ tương tự Uber, tập trung vào các thị trường nhỏ hơn ở châu Âu và châu Phi. Hiện nay, công ty đã mở rộng sang nhiều lĩnh vực khác như thuê xe tay ga, giao đồ ăn và xe đạp điện.
• Ngoài ra, các kỳ lân khác bao gồm ID.me, Playtech, Wise (trước đây là TransferWise), Pipedrive và Zego cũng góp phần củng cố vị thế của Estonia trên bản đồ công nghệ toàn cầu.

Siim Sikkut, cựu Giám đốc Thông tin Chính phủ (GCIO) của Estonia, nhấn mạnh: "Thành công kỹ thuật số của Estonia không diễn ra trong một sớm một chiều – đó là kết quả của nhiều thập kỷ đầu tư, thử nghiệm và hợp tác giữa khu vực công và tư nhân. Đó không chỉ là về công nghệ. Các nhân tố quan trọng là ý chí chính trị và lòng tin.". Nghiên cứu gần đây cho thấy 82% cư dân Estonia tin tưởng các dịch vụ điện tử của quốc gia này.

Ngày nay, Estonia được xem là một trong những nước tiên tiến nhất về công nghệ trên thế giới, vượt trội hơn nhiều so với Mỹ, Anh và nhiều nước Tây Âu. Đây là một e-country nơi mọi thứ đều số hóa, từ e-banking, e-paying, e-vote, e-tax cho đến hệ thống chính phủ điện tử (e-government) được đánh giá là tốt nhất thế giới. "e-Estonia – một xã hội kỹ thuật số và không giấy tờ – nơi mọi người khai thuế, thực hiện các dịch vụ ngân hàng, ký tài liệu, bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử và nhận đơn thuốc qua Internet," Sikkut cho biết thêm. "Tất cả các quy trình này đều nhanh chóng và có thể được thực hiện thoải mái tại nhà riêng hoặc văn phòng bằng cách sử dụng thẻ ID Estonian do nhà nước cấp. Trong 30 năm qua, Estonia đã trở thành một trong những quốc gia công nghệ tiên tiến nhất trên thế giới – một xã hội kỹ thuật số thực sự.".

3. Nền Tảng Hỗ Trợ Khởi Nghiệp và Chính Sách Công Dân Điện Tử

Chính phủ Estonia đã đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy làn sóng khởi nghiệp bằng cách tạo ra một môi trường thuận lợi. Chính sách Công dân điện tử (e-Residency) là một ví dụ điển hình, cho phép những cá nhân không phải công dân Estonia được quyền tiếp cận các dịch vụ số của nước này như thành lập công ty, ngân hàng, thanh toán và đóng thuế. Chính sách này đặc biệt nhắm đến các cá nhân tài năng độc lập như giới phát triển phần mềm và nhà văn, giúp thu hút nhân tài và vốn đầu tư vào Estonia.

Tại thủ đô Tallinn, khu phức hợp Telliskivi Creative City là trung tâm của cộng đồng khởi nghiệp, nơi có Lift99 – một không gian làm việc chung và mạng lưới các nhà sáng lập. Lift99, một tòa nhà từng là xưởng bảo dưỡng động cơ đường sắt, mang đậm phong cách phóng khoáng và hiện đại. Hầu hết các doanh nghiệp tại Lift99 là các công ty nước ngoài, đến Estonia với hy vọng tìm kiếm cơ hội phát triển.

• Vistalworks, một startup công nghệ dữ liệu tại Lift99, tập trung vào việc bảo vệ người tiêu dùng khỏi hàng giả và hàng bất hợp pháp. Phần mềm của họ sử dụng các công cụ lập hồ sơ rủi ro để phát hiện hàng lậu, hàng giả và các sản phẩm chưa được kiểm tra. Vicky Brock, Giám đốc điều hành của Vistalworks, người gốc Anh, đã chọn Estonia để thành lập công ty và nhận thấy môi trường khởi nghiệp công nghệ tại đây "thật tuyệt vời".
• Một startup công nghệ đáng chú ý khác tại Tallinn là Single Earth, một công ty công nghệ chuyên sâu nhằm mục đích phá vỡ hành vi gây hại môi trường của doanh nghiệp. Single Earth là một nền tảng token hóa cho phép rừng, đất ngập nước và các tài nguyên hành tinh khác tạo ra lợi nhuận cho chủ đất bằng cách bán chúng dưới dạng tín chỉ carbon và đa dạng sinh học. Họ sử dụng hình ảnh vệ tinh, phân tích dữ liệu lớn và máy học để xây dựng mô hình carbon toàn cầu, làm cơ sở cho thị trường token MERIT của mình. Các token MERIT được sử dụng để giao dịch, bù đắp CO₂ hoặc đóng góp cho các mục tiêu khí hậu. Giám đốc điều hành và đồng sáng lập Merit Valdsalu nhấn mạnh: "Chúng ta cần khuyến khích việc bảo vệ thiên nhiên bằng cách kiếm tiền từ tín dụng carbon và các yếu tố đa dạng sinh học tồn tại trong nền kinh tế.".

4. Phát Triển Môi Trường Sáng Tạo Thân Thiện Với Trẻ Em

Estonia không chỉ tập trung vào người lớn mà còn đầu tư vào việc nuôi dưỡng tư duy sáng tạo từ khi còn nhỏ. Vivita là một tổ chức thúc đẩy sự sáng tạo dành cho trẻ em và thanh thiếu niên, đồng thời là một trong những phòng thí nghiệm thân thiện với trẻ em ở Estonia. Mục tiêu của Vivita là mang đến cho trẻ em một môi trường sáng tạo, nơi các em có thể sử dụng độc lập các công cụ, vật liệu và máy móc khác nhau để biến ý tưởng và dự án mơ ước thành hiện thực.

Người sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Vivita, Mari-Liis Lind, cho biết các hoạt động của Vivita giúp trẻ phát triển năng lực thông qua các công cụ kinh doanh cấp cơ sở và trải nghiệm những lợi ích của các sáng kiến cố vấn và tăng tốc. Cô tin rằng độ tuổi 9 là giai đoạn học tập và phát triển hiệu quả nhất đối với nhiều trẻ em. Lind chia sẻ: "Trên thực tế, bọn trẻ không thấy nản chí chút nào và chúng thích thú với các ý tưởng tạo ra những đổi mới kinh doanh của riêng mình. Thành thật mà nói, chính các bậc cha mẹ thường là những người lo lắng." Vivita dạy trẻ em cách tạo ra một nguyên mẫu, cách phá vỡ một nguyên mẫu và sau đó dịch chuyển để đạt được thành công cao hơn, nhằm tăng tỷ lệ người sáng tạo trong xã hội.

5. Tư Duy Khởi Nghiệp Quốc Gia và Bài Học Chuyển Đổi Số

Tại Tallinn, các nhà lãnh đạo công nghệ và những người truyền bá đã thành công trong việc truyền cảm hứng "có thể làm được" cho các doanh nghiệp khởi nghiệp. Với nhiều chính sách hỗ trợ, chính phủ luôn tạo mọi điều kiện cho các công ty phát triển và thu hút nhân tài. e-Estonia được xây dựng để hỗ trợ hoạt động kinh tế của chính phủ hiệu quả, bền vững, dân chủ và minh bạch hơn. Nền tảng của mô hình này là một cơ sở dữ liệu quốc gia cho phép mọi người dân giải quyết mọi việc từ nộp thuế đến bỏ phiếu trực tuyến.

Đến nay, đa phần các thủ tục hành chính tại Estonia đều có thể thực hiện trực tuyến, trừ một số thủ tục đặc biệt. Sự thành công của Estonia không chỉ nằm ở công nghệ mà còn ở việc bỏ tư duy cũ, dịch chuyển tư duy để đổi mới sáng tạo.

Các Tạp Chí Uy Tín Đánh Giá Thế Nào Về Thành Công Chuyển Đổi Số Của Estonia

Estonia tiếp tục là chủ đề được quan tâm trong các tạp chí và ấn phẩm kinh doanh hàng đầu về những thành tựu trong chuyển đổi số.

• Forbes: Các bài viết trên Forbes thường xuyên ca ngợi Estonia như một quốc gia đi đầu trong việc áp dụng công nghệ blockchain cho các dịch vụ công, tăng cường bảo mật dữ liệu và tạo sự minh bạch. Forbes cũng nhấn mạnh vai trò của e-Residency trong việc thu hút doanh nhân toàn cầu và thúc đẩy kinh tế số của Estonia. Họ thường đề cập đến Estonia như một "phòng thí nghiệm kỹ thuật số" cho các quốc gia khác học hỏi.

  • Cập nhật: Gần đây, Forbes tiếp tục nêu bật cách Estonia sử dụng công nghệ số để duy trì khả năng phục hồi và cung cấp dịch vụ liền mạch, đặc biệt trong bối cảnh các thách thức toàn cầu, bao gồm việc tăng cường khả năng phòng thủ mạng và bảo mật dữ liệu công dân. Họ cũng thường đề cập đến cách Estonia thu hút đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực công nghệ nhờ môi trường kinh doanh số thân thiện.

• Harvard Business Review (HBR): HBR thường phân tích sâu hơn về chiến lược và các yếu tố quản lý đằng sau thành công của Estonia. Họ nhấn mạnh tầm quan trọng của sự tin cậy của công dân vào chính phủ số, khung pháp lý hỗ trợ và văn hóa thử nghiệm, chấp nhận rủi ro. HBR cũng thường phân tích mô hình hợp tác công-tư độc đáo của Estonia, nơi các công ty tư nhân được khuyến khích phát triển các giải pháp số cho chính phủ.

  • Cập nhật: HBR đã nghiên cứu các trường hợp cụ thể về cách Estonia duy trì vị thế dẫn đầu trong đổi mới số thông qua việc liên tục cập nhật và cải thiện các dịch vụ e-Government của mình, đồng thời tập trung vào việc tạo ra giá trị cho công dân thông qua các dịch vụ cá nhân hóa và pro-active (chủ động). Họ cũng xem xét cách Estonia đã xây dựng một "xã hội số không giấy tờ" bền vững và hiệu quả.

• The Guardian: The Guardian thường tập trung vào khía cạnh xã hội và chính trị của chuyển đổi số ở Estonia. Họ đánh giá cao cách Estonia đã tạo ra một xã hội minh bạch hơn thông qua các dịch vụ số, nơi công dân có quyền truy cập vào thông tin về dữ liệu của họ và các quyết định của chính phủ. Tuy nhiên, họ cũng thỉnh thoảng đặt câu hỏi về những thách thức tiềm ẩn, chẳng hạn như vấn đề quyền riêng tư và khả năng tiếp cận đối với các nhóm dân cư không am hiểu công nghệ, mặc dù các bài viết chung vẫn rất tích cực.

  • Cập nhật: The Guardian tiếp tục theo dõi cách Estonia đối phó với các mối đe dọa mạng ngày càng tăng, đặc biệt là trong bối cảnh địa chính trị phức tạp ở khu vực Baltic. Họ cũng quan tâm đến cách Estonia đảm bảo tính toàn diện trong quá trình chuyển đổi số, để không ai bị bỏ lại phía sau trong xã hội số hóa hoàn toàn.

Nhìn chung, các tạp chí uy tín đều đồng tình rằng thành công của Estonia trong chuyển đổi số không chỉ là về công nghệ tiên tiến mà còn là kết quả của tầm nhìn chiến lược, ý chí chính trị mạnh mẽ, sự tin tưởng của người dân và một môi trường khuyến khích đổi mới, thử nghiệm. Estonia tiếp tục là một hình mẫu cho các quốc gia đang tìm kiếm con đường để xây dựng một xã hội và nền kinh tế số bền vững.

Châu Anh
Tổng hợp từ Internet