Cụm từ “bai lan” ngày càng phổ biến khi sự cạnh tranh khốc liệt và áp lực xã hội khiến nhiều người trẻ cảm thấy tuyệt vọng

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã kêu gọi giới trẻ nước này hãy xây dựng những “lý tưởng lớn” và gắn mục tiêu cá nhân của mình với “bức tranh lớn” của quốc gia và dân tộc Trung Hoa. Ông nói trong một bài phát biểu quan trọng: “Hy vọng của Trung Quốc nằm ở thanh niên.”

Nhưng trên mạng Internet Trung Quốc, một số người trẻ lại cho rằng những “lý tưởng” đó đơn giản là không thể đạt được, và nhiều người đã từ bỏ việc cố gắng. Trước sự bất ổn ngày càng tăng và thiếu cơ hội kinh tế, họ chuyển sang một từ khóa mới – “bai lan” (摆烂, nghĩa là “mặc kệ cho thối rữa” trong tiếng Anh) – để diễn tả thái độ sống của mình.

Cụm từ “bai lan” có nguồn gốc từ các trận đấu NBA, mang ý nghĩa là chủ động từ bỏ việc theo đuổi một mục tiêu nào đó vì nhận thấy nó quá khó để đạt được. Trong bóng rổ Mỹ, từ này thường ám chỉ việc một đội bóng cố tình thua trận để có cơ hội chọn cầu thủ tốt hơn trong đợt tuyển chọn tiếp theo.

Trên Weibo, các chủ đề liên quan đến “bai lan” đã thu hút hàng trăm triệu lượt đọc và bình luận kể từ tháng Ba. Cư dân mạng cũng sáng tạo ra nhiều biến thể khác nhau của tinh thần “bai lan”. “Giá nhà ở Thượng Hải quá đắt? Thôi, tôi sẽ thuê cả đời, vì lương tháng của tôi thì chẳng thể nào mua nổi,” một người phàn nàn.

Trong thời gian gần đây, cụm từ này – và trước đó là “tang ping” (躺平 – nằm yên), nghĩa là từ chối sự cạnh tranh khốc liệt để sống cuộc sống tối giản – đã trở nên phổ biến do áp lực xã hội và sự cạnh tranh ngày càng khắc nghiệt khiến nhiều người trẻ Trung Quốc bỏ cuộc.

Tuy nhiên, “bai lan” còn mang một sắc thái đáng lo ngại hơn: đó là thái độ chấp nhận và buông xuôi trước sự sa sút, thay vì cố gắng thay đổi tình hình. Nó gần giống với những cụm thành ngữ Trung Quốc như “đập vỡ chiếc bình đã nứt” (破罐破摔) hay “heo chết không sợ nước sôi” (死猪不怕开水烫).

Truyền thông nhà nước đã chú ý đến xu hướng này. Một bài viết trên một cơ quan báo chí chính thống gần đây đặt câu hỏi: “Tại sao giới trẻ Trung Quốc hiện đại lại thích ‘bai lan’?” Bài viết cho rằng đây là kết quả của tự kỷ ám thị tiêu cực, khi liên tục nhủ rằng “tôi không thể làm được”… và kiểu tư duy này dễ dẫn đến tâm lý “bai lan”.

Tuy nhiên, thực tế lại không hẳn như những gì truyền thông nhà nước mô tả, theo Sal Hang, một người làm trong ngành sáng tạo ở Bắc Kinh, 29 tuổi. Anh cho rằng, với thế hệ trẻ Trung Quốc hiện nay, thái độ “bai lan” chủ yếu xuất phát từ thiếu cơ hội thăng tiến xã hội và sự bất định ngày càng gia tăng trong xã hội hiện đại Trung Quốc.

“Khác với thế hệ cha mẹ tôi, giới trẻ ngày nay có kỳ vọng lớn hơn nhiều, nhưng đồng thời cũng đối mặt với nhiều bất ổn hơn. Ví dụ, chúng tôi không còn khả năng lập kế hoạch dài hạn cho cuộc đời mình, vì chẳng ai biết 5 năm tới sẽ ra sao.”

Sau thời gian làm kỹ sư hàng không ở tây nam Trung Quốc, Hang đã chuyển đến Bắc Kinh ba năm trước để theo đuổi đam mê âm nhạc. Nhưng thực tế nơi làm việc đã khiến anh thay đổi lý tưởng ban đầu.

“Sếp tôi thường đặt ra những mục tiêu không thực tế. Dù tôi cố gắng đến đâu thì vẫn luôn không đạt KPI. Cuối cùng tôi mất động lực và chỉ làm tối thiểu những gì cần làm.”

Giáo sư Mary Gallagher, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học Michigan, cho rằng “bai lan” không phải là một cảm xúc chỉ có ở Trung Quốc. “Nó giống với thế hệ ‘lười biếng’ (slacker) ở Mỹ vào thập niên 1990. Và giống như ‘tang ping’ năm ngoái, nó cũng là sự phản kháng lại sự cạnh tranh khốc liệt trong xã hội Trung Quốc ngày nay.”

Tuy nhiên, tình trạng bi quan trong giới trẻ Trung Quốc hiện nay còn trầm trọng hơn bởi sự suy giảm các cơ hội kinh tế, bà nói. Trong vài tháng gần đây, khi hàng trăm triệu người dân Trung Quốc bị phong tỏa vì Covid, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới cũng vật lộn để phục hồi tăng trưởng.

Hơn 18% người trẻ Trung Quốc trong độ tuổi 16–24 không có việc làm vào tháng 4 – mức cao nhất kể từ khi có số liệu chính thức. “Tốt nghiệp năm nay mà khó xin việc? Thôi kệ, tôi cứ ‘bai lan’ – ở nhà xem TV cả ngày vậy,” một cư dân mạng viết, dù lãnh đạo tối cao của Trung Quốc vẫn kêu gọi giới trẻ chiến đấu vì tương lai.

Giáo sư Kecheng Fang, chuyên ngành truyền thông tại Đại học Trung văn Hồng Kông, cho biết giới trẻ Trung Quốc dùng cụm từ “bai lan” hay “tang ping” như một cách không đồng tình với các thông điệp chính thống. “Tất cả những cụm từ lan truyền này phản ánh cảm xúc xã hội chung của thời đại. Khi mọi người dùng chúng, họ không chỉ đang bộc lộ bản thân mà còn đang tìm kiếm sự kết nối với những người đồng cảm,” ông nói.

“Bất chấp những lời hoa mỹ từ các nhà lãnh đạo, trong cuộc sống thực tế, tất cả chúng tôi vẫn đang ở trong cùng một hoàn cảnh.”

A A A A

[{"displaySettingInfo":"[{\"isFullLayout\":false,\"layoutWidthRatio\":\"\",\"showBlogMetadata\":true,\"showAds\":true,\"showQuickNoticeBar\":true,\"includeSuggestedAndRelatedBlogs\":true,\"enableLazyLoad\":true,\"quoteStyle\":\"1\",\"bigHeadingFontStyle\":\"1\",\"postPictureFrameStyle\":\"1\",\"isFaqLayout\":false,\"isIncludedCaption\":false,\"faqLayoutTheme\":\"1\",\"isSliderLayout\":false}]"},{"articleSourceInfo":"[{\"sourceName\":\"Chi Hui Lin and Xiaoqian Zhu (theguardian)\",\"sourceValue\":\"https://www.theguardian.com/world/2022/may/26/the-rise-of-bai-lan-why-chinas-frustrated-youth-are-ready-to-let-it-rot\"}]"},{"privacyInfo":"[{\"isOutsideVietnam\":false}]"},{"tocInfo":"[{\"isEnabledTOC\":true,\"isAutoNumbering\":false,\"isShowKeyHeadingWithIcon\":false}]"},{"termSettingInfo":"[{\"showTermsOnPage\":true,\"displaySequentialTermNumber\":true}]"}]

Khám phá thêm các chủ đề sau