Sự trỗi dậy của "bai lan": Tại sao giới trẻ Trung Quốc chán nản lại chọn cách “mặc kệ, cho thối rữa luôn”

Published on: June 25, 2023
Last updated: December 08, 2025 Xem trên toàn màn hình

Recommended for you

06 Feb 2024 Bài toán Trolley Problem: Hi sinh thiểu số để cứu đa số? 78/216
19 Dec 2023 Hồi tưởng lạc quan (Rosy retrospection): Khi những quá khứ tươi đẹp có thể đe dọa đến tương lai của bạn 54/568
26 Sep 2024 "Ăn mày quá khứ" nghĩa là gì? 48/1991
12 Nov 2024 "Nhân tình thế thái" là gì? "Thời thế" là gì? 47/1671
11 Feb 2024 Càng đọc càng thấm: 10 suy ngẫm sâu sắc từ nhà tâm lý học Carl Jung 33/2298
26 Jul 2024 "Khổ tận cam lai" - Làm thế nào để chuyển hóa từ khổ thành sướng? 28/2485
14 Aug 2023 Hiệu Ứng Người Quan Sát (Observer Effect) là gì? 20/148
25 Nov 2025 Vì sao "parasocial" được từ điển Cambridge bình chọn là từ nổi bật năm 2025? 17/30
15 Apr 2023 Nghịch lý từ câu chuyện “một chén gạo dưỡng ơn, một đấu gạo gây thù” 17/725
04 May 2024 Hiệu ứng FOMO trong phát triển phần mềm 13/329
10 Sep 2024 Cây dừa giữa giông bão: Bình tĩnh sống giữa trạng thái “VUCA” 13/548
14 Sep 2024 11 Cơ Chế Tâm Lý Che Giấu Cần Nhận Diện Để Hiểu Bản Thân và Người Khác 11/423
04 Oct 2023 Authority bias (Thiên kiến uy quyền) là gì? 10/534
02 Oct 2024 Lời sấm của Tào Tháo: "Đảo ngược lời khuyên của vợ, thành công ắt đến" 10/34
01 Nov 2024 Đừng Chỉ Làm Việc, Hãy Trưởng Thành: Bốn Bài Học Từ Thiền Nhật Bản 9/162
09 Aug 2022 Hiệu ứng “rắn hổ mang” (Cobra effect): Khi giải pháp trở thành vấn đề, tưởng vui lại hóa xui 9/514
01 Sep 2022 Thiên kiến xác nhận (Confirmation Bias) có phải là một dạng bảo thủ? 9/638
01 Oct 2021 Sự Tự Điều Chỉnh (Self-Regulation) Là Gì? Tại Sao Nó Quan Trọng? 8/669
02 Oct 2023 Ngôi Chùa Trăm Năm và Viên Gạch Vỡ: Bài Học Thấm Thía Về Lỗi Nhỏ Trong Bức Tranh Lớn 7/261
12 Jun 2022 Marcus Aurelius: Hạnh phúc phụ thuộc vào chất lượng của những suy nghĩ 7/463
09 Jan 2025 10 Nghịch Lý Cuộc Sống Từ Phim Upstream (nghịch hành nhân sinh): Đối Mặt Rủi Ro Trong Thời Đại VUCA 7/184
15 Mar 2024 Tê liệt vì suy nghĩ quá nhiều (Analysis Paralysis) là gì? 6/235
04 Sep 2020 IQ, EQ hay LQ quan trọng nhất trong thời đại 4.0? 6/508
08 Dec 2023 Giải mã bí mật của trò chơi vô hạn và hữu hạn 6/386
02 May 2024 "Viên đạn bọc đường" là gì? Làm sao để nhận diện "viên đạn bọc đường"? 6/345
01 Jul 2020 8 Thiên Kiến Nhận Thức Mà Người Quản Lý Dự Án Cần Cảnh Giác 5/49
22 May 2022 Tư duy ngoài hộp (Thinking out of box) là gì? Tại sao quan trọng với sự phát triển của doanh nghiệp? 5/432
21 Mar 2024 12 triết lý sống tối giản bạn nên biết 5/131
02 Oct 2023 OCEAN: Mô hình 5 tính cách Big Five 4/266
02 Aug 2024 Tổng hợp các câu nói động lực - chất xúc tác cho sự phát triển bản thân 4/120
01 Aug 2024 Infomercial - Chiến thuật "cô đọng" điều gì đó trong đầu người dùng 4/350
01 Aug 2022 Đỉnh cao ứng xử của kẻ trí tuệ: Nhìn thấu không nói, biết người không bình, hiểu lý không tranh 4/360
08 Dec 2023 Hiệu ứng Barnum là gì? Hiệu ứng Barnum tốt hay xấu? 4/371
16 May 2024 Nghịch lý Allais: Khi con người không “lý trí” như kinh tế học tưởng 4/113
17 Feb 2024 Khí Phách Cuối Cùng Của Nhà Vua – Và Bài Học Về Quy Luật Cuộc Sống 3/66
07 Feb 2025 Buyer’s remorse: Sự hối hận của người mua sau khi chốt đơn mua hàng 3/89
04 Nov 2025 Internal vs. External Locus of Evaluation: Bạn Đang Tìm Sự Công Nhận Từ Đâu? 3/13
10 Sep 2024 Tại sao những thứ chúng ta muốn lại ít khi có được? 3/199
18 Jul 2020 Lợi ích cận biên (Marginal Utility) là gì? Qui luật lợi ích cận biên giảm dần 3/654
22 Sep 2024 Hội chứng Zeigarnik – Tại sao những công việc dở dang "đọng" lại trong trí nhớ lâu hơn các công việc đã hoàn thành? 3/74
04 Sep 2022 Hiệu ứng cánh bướm là gì? Ý nghĩa và tác động của hiệu ứng cánh bướm 3/565
03 Sep 2020 Hiệu ứng rắn hổ mang, Luật Goodhart, Campbell & Chuyện thi cử 2/194
01 Sep 2023 Định luật Goodhart và định luật Campbell - Nghịch lý về thành tích 1/196
11 Sep 2020 Nghịch lý kinh doanh tại Mỹ: Chăm sóc khách hàng không tốt, nhưng công ty lại lãi lớn 1/143
16 Feb 2024 Nghịch lý của sự hoàn hảo: AI có thể quá tốt để sử dụng? 1/169
09 Apr 2025 10 bẫy thao túng bạn có thể chưa biết 1/111
10 Sep 2025 Học Tài Thi Phận Là Gì? Cần Làm Gì Để Vượt Qua May Rủi? 1/4
01 May 2025 Vì Sao Các Cửa Hàng Trung Quốc Không Vội Vã Phục Vụ Khách Hàng? 1/80
09 May 2023 Hiện tượng "Tang Ping" (thảng bình) – Nằm Phẳng hay "Vô Vi" thời hiện đại? 1/69
09 May 2025 Funemployment (Thất Nghiệp Vui Vẻ): Lựa Chọn Sống Chậm Giữa Áp Lực /84

Cụm từ “bai lan” ngày càng phổ biến khi sự cạnh tranh khốc liệt và áp lực xã hội khiến nhiều người trẻ cảm thấy tuyệt vọng

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã kêu gọi giới trẻ nước này hãy xây dựng những “lý tưởng lớn” và gắn mục tiêu cá nhân của mình với “bức tranh lớn” của quốc gia và dân tộc Trung Hoa. Ông nói trong một bài phát biểu quan trọng: “Hy vọng của Trung Quốc nằm ở thanh niên.”

Nhưng trên mạng Internet Trung Quốc, một số người trẻ lại cho rằng những “lý tưởng” đó đơn giản là không thể đạt được, và nhiều người đã từ bỏ việc cố gắng. Trước sự bất ổn ngày càng tăng và thiếu cơ hội kinh tế, họ chuyển sang một từ khóa mới – “bai lan” (摆烂, nghĩa là “mặc kệ cho thối rữa” trong tiếng Anh) – để diễn tả thái độ sống của mình.

Cụm từ “bai lan” có nguồn gốc từ các trận đấu NBA, mang ý nghĩa là chủ động từ bỏ việc theo đuổi một mục tiêu nào đó vì nhận thấy nó quá khó để đạt được. Trong bóng rổ Mỹ, từ này thường ám chỉ việc một đội bóng cố tình thua trận để có cơ hội chọn cầu thủ tốt hơn trong đợt tuyển chọn tiếp theo.

Trên Weibo, các chủ đề liên quan đến “bai lan” đã thu hút hàng trăm triệu lượt đọc và bình luận kể từ tháng Ba. Cư dân mạng cũng sáng tạo ra nhiều biến thể khác nhau của tinh thần “bai lan”. “Giá nhà ở Thượng Hải quá đắt? Thôi, tôi sẽ thuê cả đời, vì lương tháng của tôi thì chẳng thể nào mua nổi,” một người phàn nàn.

Trong thời gian gần đây, cụm từ này – và trước đó là “tang ping” (躺平 – nằm yên), nghĩa là từ chối sự cạnh tranh khốc liệt để sống cuộc sống tối giản – đã trở nên phổ biến do áp lực xã hội và sự cạnh tranh ngày càng khắc nghiệt khiến nhiều người trẻ Trung Quốc bỏ cuộc.

Tuy nhiên, “bai lan” còn mang một sắc thái đáng lo ngại hơn: đó là thái độ chấp nhận và buông xuôi trước sự sa sút, thay vì cố gắng thay đổi tình hình. Nó gần giống với những cụm thành ngữ Trung Quốc như “đập vỡ chiếc bình đã nứt” (破罐破摔) hay “heo chết không sợ nước sôi” (死猪不怕开水烫).

Đọc thêm: So sánh triết lý Kintsugi và Wabi-Sabi của Nhật Bản và "Phá quán phá soái (破罐破摔)" (buông xuôi tiêu cực) của người Trung Quốc

Truyền thông nhà nước đã chú ý đến xu hướng này. Một bài viết trên một cơ quan báo chí chính thống gần đây đặt câu hỏi: “Tại sao giới trẻ Trung Quốc hiện đại lại thích ‘bai lan’?” Bài viết cho rằng đây là kết quả của tự kỷ ám thị tiêu cực, khi liên tục nhủ rằng “tôi không thể làm được”… và kiểu tư duy này dễ dẫn đến tâm lý “bai lan”.

Tuy nhiên, thực tế lại không hẳn như những gì truyền thông nhà nước mô tả, theo Sal Hang, một người làm trong ngành sáng tạo ở Bắc Kinh, 29 tuổi. Anh cho rằng, với thế hệ trẻ Trung Quốc hiện nay, thái độ “bai lan” chủ yếu xuất phát từ thiếu cơ hội thăng tiến xã hội và sự bất định ngày càng gia tăng trong xã hội hiện đại Trung Quốc.

“Khác với thế hệ cha mẹ tôi, giới trẻ ngày nay có kỳ vọng lớn hơn nhiều, nhưng đồng thời cũng đối mặt với nhiều bất ổn hơn. Ví dụ, chúng tôi không còn khả năng lập kế hoạch dài hạn cho cuộc đời mình, vì chẳng ai biết 5 năm tới sẽ ra sao.”

Sau thời gian làm kỹ sư hàng không ở tây nam Trung Quốc, Hang đã chuyển đến Bắc Kinh ba năm trước để theo đuổi đam mê âm nhạc. Nhưng thực tế nơi làm việc đã khiến anh thay đổi lý tưởng ban đầu.

“Sếp tôi thường đặt ra những mục tiêu không thực tế. Dù tôi cố gắng đến đâu thì vẫn luôn không đạt KPI. Cuối cùng tôi mất động lực và chỉ làm tối thiểu những gì cần làm.”

Giáo sư Mary Gallagher, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Trung Quốc tại Đại học Michigan, cho rằng “bai lan” không phải là một cảm xúc chỉ có ở Trung Quốc. “Nó giống với thế hệ ‘lười biếng’ (slacker) ở Mỹ vào thập niên 1990. Và giống như ‘tang ping’ năm ngoái, nó cũng là sự phản kháng lại sự cạnh tranh khốc liệt trong xã hội Trung Quốc ngày nay.”

Tuy nhiên, tình trạng bi quan trong giới trẻ Trung Quốc hiện nay còn trầm trọng hơn bởi sự suy giảm các cơ hội kinh tế, bà nói. Trong vài tháng gần đây, khi hàng trăm triệu người dân Trung Quốc bị phong tỏa vì Covid, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới cũng vật lộn để phục hồi tăng trưởng.

Hơn 18% người trẻ Trung Quốc trong độ tuổi 16–24 không có việc làm vào tháng 4 – mức cao nhất kể từ khi có số liệu chính thức. “Tốt nghiệp năm nay mà khó xin việc? Thôi kệ, tôi cứ ‘bai lan’ – ở nhà xem TV cả ngày vậy,” một cư dân mạng viết, dù lãnh đạo tối cao của Trung Quốc vẫn kêu gọi giới trẻ chiến đấu vì tương lai.

Giáo sư Kecheng Fang, chuyên ngành truyền thông tại Đại học Trung văn Hồng Kông, cho biết giới trẻ Trung Quốc dùng cụm từ “bai lan” hay “tang ping” như một cách không đồng tình với các thông điệp chính thống. “Tất cả những cụm từ lan truyền này phản ánh cảm xúc xã hội chung của thời đại. Khi mọi người dùng chúng, họ không chỉ đang bộc lộ bản thân mà còn đang tìm kiếm sự kết nối với những người đồng cảm,” ông nói.

“Bất chấp những lời hoa mỹ từ các nhà lãnh đạo, trong cuộc sống thực tế, tất cả chúng tôi vẫn đang ở trong cùng một hoàn cảnh.”

A A A A

[{"displaySettingInfo":"[{\"isFullLayout\":false,\"layoutWidthRatio\":\"\",\"showBlogMetadata\":true,\"showAds\":true,\"showQuickNoticeBar\":true,\"includeSuggestedAndRelatedBlogs\":true,\"enableLazyLoad\":true,\"quoteStyle\":\"1\",\"bigHeadingFontStyle\":\"1\",\"postPictureFrameStyle\":\"1\",\"isFaqLayout\":false,\"isIncludedCaption\":false,\"faqLayoutTheme\":\"1\",\"isSliderLayout\":false}]"},{"articleSourceInfo":"[{\"sourceName\":\"Chi Hui Lin and Xiaoqian Zhu (theguardian)\",\"sourceValue\":\"https://www.theguardian.com/world/2022/may/26/the-rise-of-bai-lan-why-chinas-frustrated-youth-are-ready-to-let-it-rot\"}]"},{"privacyInfo":"[{\"isOutsideVietnam\":false}]"},{"tocInfo":"[{\"isEnabledTOC\":true,\"isAutoNumbering\":false,\"isShowKeyHeadingWithIcon\":false}]"},{"termSettingInfo":"[{\"showTermsOnPage\":true,\"displaySequentialTermNumber\":true}]"}]

Nguồn

{content}