Thuật ngữ kỹ trị: Phân biệt Technopoly, Technocracy và Technophilia
Published on: September 17, 2025
Last updated: December 03, 2025 Xem trên toàn màn hình
Last updated: December 03, 2025 Xem trên toàn màn hình
Recommended for you
- 29 Sep 2022
Từ chuyện người ăn xin và chiếc cần câu cá, điều gì là quan trọng nhất: Kiến thức, kỹ năng hay thái độ với cuộc sống 56/704 - 07 Aug 2024 Kỷ nguyên VUCA và TUNA – Cơ hội phát triển và chuyển đổi mạnh mẽ nhờ cuộc cách mạng 4.0 40/1148
- 04 Aug 2021 Đừng sợ đi chậm, chỉ sợ đứng yên 30/1231
- 04 Sep 2021 Tào lao là gì? Các bí quyết để tránh tào lao trong giao tiếp 27/1851
- 16 Mar 2022 [INFOGRAPHIC] 32 Thiên kiến nhận thức làm sai lệch quyết định của bạn (Phần I) 13/1027
- 01 Mar 2024 Google thử nghiệm Search AI (Search Generative Experience - SGE) 12/365
- 15 Aug 2024 Kỹ năng thuyết trình với kỹ năng ABC (Accuracy, Brevity, Clarity) 11/673
- 04 Mar 2019 Quản trị Team là gì? Team và Group khác nhau như thế nào? 11/590
- 29 Jul 2020 Câu chuyện mài chiếc rìu trước khi chặt cây: Bài học từ tổng thống vĩ đại nhất của nước Mỹ - Abraham Lincoln 10/721
- 08 Nov 2022 16 phong cách làm việc của người Nhật Bản mà Việt Nam cần học hỏi 9/380
- 30 Aug 2024 Friction points (điểm ma sát) là gì? 9/61
- 09 Mar 2025 [Góc nhìn chuyển đổi số]: Có Business Rules, tại sao không có Business Principles? 9/18
- 28 Apr 2023 Mô hình Why, How, What là gì? 8/1308
- 19 Sep 2025 Luật chống ôm đồm (WIP limits): Làm ít hơn và chất hơn 7/28
- 08 Aug 2024 Phân biệt mô hình MLP với mô hình BVP 7/111
- 01 Jun 2025 PMP Cheat Sheet: 25 Cặp Thuật Ngữ Dễ Nhầm Lẫn 6/35
- 02 Aug 2022 BVP (Billable Viable Product) là gì? 6/81
- 03 Dec 2024 Lãnh đạo 4.0: Nhân Trị, Pháp Trị hay Kỹ Trị ? 6/15
- 24 Mar 2021 Hiệu ứng Dunning-Kruger – Ảo tưởng sức mạnh về năng lực của bản thân 6/664
- 08 Mar 2021 PMO là gì? Vai trò của PMO trong quản trị doanh nghiệp? 6/357
- 11 Sep 2022 Sức mạnh của lời khen 6/269
- 11 Oct 2024 "Kham Nhẫn" Trong Kinh Doanh: Sức Mạnh Của Sự Kiên Nhẫn 5/415
- 16 Mar 2022 [INFOGRAPHIC] 32 thiên kiến nhận thức làm sai lệch quyết định của bạn (Phần II) 5/404
- 16 May 2025 [Giải mã SEO] Phân biệt Pillar content, Topic cluster content và Cornerstone content 5/14
- 13 Apr 2025 Phân biệt MLP (Minimum Lovable Product) và State-of-the-art Product 5/83
- 16 May 2025 Phân biệt Statement Of Work (SOW) và Project Scope Statement 5/103
- 13 Sep 2025 Vanity Metrics: Follower tăng vọt nhưng doanh thu đứng yên 4/30
- 02 Jul 2025 Doanh nghiệp đối diện CHI PHÍ ẨN khi không áp dụng "AI Agents": Lộ diện nguy cơ tụt hậu 4/41
- 05 Aug 2025 "Nói láo" khác với "nói dối" như thế nào? 4/41
- 29 Aug 2023 Phân biệt Accountable và Responsible? 4/114
- 04 Feb 2022 Phân biệt lập trình viên (programmer) và kỹ sư phần mềm (software engineer) 4/94
- 19 Mar 2023 Post-mortem và Retrospective: Khác biệt là gì? 3/260
- 22 Jan 2025 Khi ngư dân không thể ra khơi, họ sửa lưới 3/301
- 19 Jun 2024 Giải mã AI, ML và DL: Chìa khóa nắm bắt xu hướng chuyển đổi số 3/162
- 23 Aug 2024 Nghịch lý toán học chứng minh giới hạn của AI 3/228
- 10 Jul 2021 Chuyên gia chia sẻ các nguyên tắc tư duy sáng tạo hệ thống với tên gọi Systematic Inventive Thinking (SIT) 3/417
- 15 Sep 2020 Hai câu chuyện về dòng nước - Ao tù hay suối nguồn tươi trẻ? 3/175
- 11 May 2025 Từ điển kỹ thuật trong quản lý tài nguyên truy cập hệ thống (System Access Resource Management) 3/94
- 01 Sep 2025 AI đang thay đổi khoa học quản trị hiện đại như thế nào 3/31
- 11 Sep 2025 📚 Từ điển thuật ngữ về DevOps 3/25
- 28 Nov 2025 AI có thể chống lại “tư duy bầy đàn” trong doanh nghiệp? 2/5
- 11 Dec 2023 Phân biệt Vendor Management và Supplier Relationship Management (SRM) 2/5
- 15 Feb 2021 Ứng dụng thuyết ngũ hành trong quản lý 2/623
- 27 Nov 2024 Ứng dụng AI theo dõi thu chi gây sốt vì 'mắng' người tiêu tiền 2/119
- 31 Jul 2025 Quản lý sản phẩm và đội ngữ kỹ thuật: Liệu có thực sự HÒA HỢP? 2/24
- 23 Apr 2025 Multimodal Agent AI – Cuộc cách mạng trong tương tác người – máy 2/106
- 19 Jan 2025 AI Agents: Ngọn Hải Đăng Dẫn Lối Khởi Nghiệp Trong Kỷ Nguyên Số 1/140
- 03 May 2024 AI Đàm Thoại (Conversational AI) – Cuộc Cách Mạng Công Nghệ Đầy Hứa Hẹn 1/158
- 13 Apr 2021 Ví sao thuê nhân sự bên ngoài (staffing outsourcing) là xu hướng mới trong thời đại 4.0? /218
- 14 Aug 2025 Văn bản do AI tạo ra có cấu trúc khác với văn bản con người tạo ra như thế nào? /5
3 thuật ngữ này đều liên quan đến định hướng công nghệ trong cuộc sống, còn gọi là kỹ trị. Ở Việt Nam, ngân hàng Techcombank là ngân hàng kỹ trị đầu tiên ứng dụng công nghệ vào vận hành ngân hàng từ những năm 2000.
Technopoly – Chế độ toàn trị bởi công nghệ
(hiểu là xã hội bị công nghệ thống trị hoàn toàn, công nghệ trở thành giá trị tối cao và chi phối mọi mặt đời sống)
Technocracy – Chuyên chế kỹ trị / Chính quyền kỹ trị
(hiểu là mô hình quản trị do các chuyên gia kỹ thuật, khoa học, công nghệ nắm quyền ra quyết định)
Technophilia – Đam mê, ái mộ công nghệ / Phát cuồng công nghệ
(hiểu là thái độ hoặc xu hướng say mê, thích thú mạnh mẽ với công nghệ và các sản phẩm công nghệ)
Sau đây là bảng so sánh rõ ràng giữa Technopoly – Technocracy – Technophilia để bạn nắm được bản chất và khác biệt trọng yếu giữa ba khái niệm thường bị nhầm lẫn này:
1. Định nghĩa
| Khái niệm | Định nghĩa ngắn |
|---|---|
| Technopoly | Xã hội thần thánh hóa công nghệ, tin công nghệ là giải pháp cho mọi vấn đề và để công nghệ điều khiển văn hóa, giá trị và cách sống. |
| Technocracy | Hệ thống xã hội/quản trị trong đó quyền lực nằm trong tay chuyên gia kỹ thuật, nhà khoa học, kỹ sư – những người ra quyết định dựa trên dữ liệu và khoa học. |
| Technophilia | Sự mê đắm và ái mộ cá nhân với công nghệ; coi công nghệ là thú vui, đam mê hoặc biểu tượng của sự tiến bộ cá nhân. |
2. Khác nhau về bản chất
| Tiêu chí | Technopoly | Technocracy | Technophilia |
|---|---|---|---|
| Bản chất | Công nghệ thống trị toàn bộ văn hóa xã hội | Chuyên gia kỹ thuật điều hành xã hội | Cá nhân thích/ mê công nghệ |
| Phạm vi ảnh hưởng | Toàn bộ xã hội | Toàn bộ xã hội nhưng qua tầng lớp chuyên gia | Cá nhân hoặc nhóm nhỏ |
| Ai kiểm soát? | Công nghệ (và logic công nghệ) | Chuyên gia kỹ thuật | Người dùng |
| Triết lý nền tảng | Công nghệ = chân lý tối thượng | Khoa học & dữ liệu = chuẩn mực lãnh đạo | Công nghệ = niềm vui / tiện ích |
| Vấn đề cốt lõi | Mất giá trị văn hóa, đạo đức, chiều sâu nhân văn | Thiếu đa dạng quan điểm, dân chủ suy yếu | Không có vấn đề hệ thống, chỉ mang tính sở thích |
3. Ví dụ thực tế
Technopoly – Công nghệ “lãnh đạo” xã hội
- Con người tin rằng mọi thứ phải được đo lường (dataism).
- Cuộc sống bị chi phối bởi thuật toán: đề xuất, xếp hạng, KPI, AI scoring.
- Giá trị văn hóa bị thay thế bởi tối ưu hóa công nghệ.
Ví dụ: Xã hội lệ thuộc vào AI để quyết định tuyển dụng, giáo dục, điều trị, hành chính…
Technocracy – Kỹ sư và chuyên gia nắm quyền
- Chính phủ vận hành dựa vào khoa học–kỹ thuật.
- Chuyên gia ra quyết định thay cho dân bầu.
- Quyền lực nằm ở nhóm hiểu biết kỹ thuật.
Ví dụ: Mô hình điều hành Singapore thời Lý Quang Diệu thường được xem gần với technocracy.
Technophilia – Fan công nghệ
- Thích gadget, AI, app mới.
- Mong muốn sống trong nhà thông minh, metaverse.
- Không có tính hệ thống hoặc quyền lực.
Ví dụ: Tín đồ Apple, người mê AI tools, người thích robot cá nhân.
4. Mối quan hệ giữa ba khái niệm
| Khái niệm | Vai trò | Mức độ |
|---|---|---|
| Technophilia | Cảm xúc cá nhân yêu công nghệ | Nhẹ |
| Technocracy | Tổ chức xã hội dựa trên chuyên môn kỹ thuật | Trung bình |
| Technopoly | Văn hóa bị công nghệ kiểm soát hoàn toàn | Nặng nhất |
Technophilia có thể dẫn đến Technocracy, và Technocracy có thể dẫn đến Technopoly nếu xã hội đánh mất giá trị văn hóa và trao quyền quá mức cho công nghệ.
[{"displaySettingInfo":"[{\"isFullLayout\":false,\"layoutWidthRatio\":\"\",\"showBlogMetadata\":true,\"showAds\":true,\"showQuickNoticeBar\":true,\"includeSuggestedAndRelatedBlogs\":true,\"enableLazyLoad\":true,\"quoteStyle\":\"1\",\"bigHeadingFontStyle\":\"1\",\"postPictureFrameStyle\":\"2\",\"isFaqLayout\":false,\"isIncludedCaption\":false,\"faqLayoutTheme\":\"1\",\"isSliderLayout\":false}]"},{"articleSourceInfo":"[{\"sourceName\":\"\",\"sourceValue\":\"\"}]"},{"privacyInfo":"[{\"isOutsideVietnam\":false}]"},{"tocInfo":"[{\"isEnabledTOC\":true,\"isAutoNumbering\":false,\"isShowKeyHeadingWithIcon\":false}]"},{"termSettingInfo":"[{\"showTermsOnPage\":true,\"displaySequentialTermNumber\":true}]"}]
Nguồn
{content}
Khám phá thêm các chủ đề sau
Bài trước
Đọc thêm: Hướng dẫn hợp tác viết bài (guest blogging)
Các chủ đề được quan tâm nhiều nhất
CHIA SẺ BÀI VIẾT
Link copied!
Mới cập nhật
