Phân biệt ẨN DỤ TRI NHẬN, ẨN DỤ TỪ VỰNG và ẨN DỤ TU TỪ
Published on: April 17, 2025
Last updated: December 07, 2025 Xem trên toàn màn hình
Last updated: December 07, 2025 Xem trên toàn màn hình
Recommended for you
- 01 Aug 2024
Giải thích ý nghĩa thành ngữ "Cá mè một lứa" và các thành ngữ tương tự trong tiếng Anh 28/843 - 03 Jul 2024 [Học tiếng Anh] "North star" - Tại sao người Anh/Mỹ hay đề cập "ngôi sao phương bắc" trong các câu chuyện hàng ngày? 18/732
- 10 Sep 2024 [Học tiếng Anh] "Tick all the boxes" là gì? 16/700
- 07 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "Not even close" là gì? 13/1016
- 09 Mar 2025 [Góc nhìn chuyển đổi số]: Có Business Rules, tại sao không có Business Principles? 11/25
- 01 Aug 2023 [Học tiếng Anh] "To be very hip" - Rất là sành điệu 10/253
- 16 May 2025 [Giải mã SEO] Phân biệt Pillar content, Topic cluster content và Cornerstone content 9/22
- 08 Aug 2024 Phân biệt mô hình MLP với mô hình BVP 7/114
- 01 Jun 2025 PMP Cheat Sheet: 25 Cặp Thuật Ngữ Dễ Nhầm Lẫn 7/36
- 01 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "On cloud nine" - Trên chín tầng mây 7/554
- 01 Oct 2024 [Học Tiếng Anh] "Minh Triết" trong tiếng Anh được hiểu như thế nào? 7/137
- 06 Aug 2024 [Học tiếng Anh] "It sounds too good to be true" nghĩa là gì? 6/561
- 16 May 2025 Phân biệt Statement Of Work (SOW) và Project Scope Statement 6/109
- 13 Apr 2025 Phân biệt MLP (Minimum Lovable Product) và State-of-the-art Product 5/83
- 06 Dec 2025 Sức mạnh của phương pháp 30-for-30: Bạn đã bao giờ cam kết 30 ngày liên tục cho một mục tiêu? 5/41
- 10 Sep 2023 Định luật Murphy giải thích tại sao chúng ta luôn gặp xui xẻo vào những lúc tưởng thuận lợi 5/763
- 03 Jul 2023 [Học tiếng Anh] "Square pegs in round holes" nghĩa là gì? 5/607
- 10 Jul 2024 [Học tiếng Anh] "Low-hanging fruit" nghĩa là gì? 5/119
- 03 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "Pivot business'' (bẻ ghi) là gì? 5/140
- 01 Jul 2023 [Học tiếng Anh] "Set it and forget it" - Tin tôi đi, cứ thế mà vận hành 4/283
- 22 Feb 2024 [Học tiếng Anh] "Mundane" nghĩa là gì? 4/527
- 05 Sep 2025 “Lời Khuyên”: Thuận lý thì ít, nghịch lý thì nhiều. Suy nghĩ không giống nhau thì không nên khuyên nhau. 4/31
- 29 Aug 2023 Phân biệt Accountable và Responsible? 4/115
- 04 Feb 2022 Phân biệt lập trình viên (programmer) và kỹ sư phần mềm (software engineer) 4/97
- 05 Aug 2025 "Nói láo" khác với "nói dối" như thế nào? 4/42
- 29 Dec 2024 Phí Phạm Không Phải Lúc Nào Cũng Xấu – Đây Là Lý Do Tại Sao! 3/78
- 19 Mar 2023 Post-mortem và Retrospective: Khác biệt là gì? 3/262
- 11 Dec 2023 Phân biệt Vendor Management và Supplier Relationship Management (SRM) 3/7
- 10 Apr 2025 [Giải mã CMS] Phân biệt "Curated Picks" và "Editor's Picks" 2/4
- 10 Mar 2025 Mặt tối của thành công – 3 sự thật trần trụi 2/55
- 23 Aug 2023 Đẽo Cày Giữa Đường: Bài học về tâm trí mạnh mẽ 2/58
- 05 Jan 2025 [Học tiếng Anh] "Badger" nghĩa là gì? 2/170
- 06 Apr 2025 [Học Tiếng Anh] "Rule" và "Principle" khác nhau như thế nào? 2/83
- 01 Nov 2024 [Học tiếng Anh] "True facts true lines" nghĩa là gì? 1/358
- 22 Sep 2024 [Học tiếng Anh] "Smart people" khác với "Driven people" như thế nào? /55
- 29 Apr 2025 [Học Tiếng Anh] “Twist” là gì? /68
- 19 Dec 2023 Phân biệt Ẩn dụ (metaphor) với Hoán dụ (metonymy) /6
1. ẨN DỤ TRI NHẬN (conceptual metaphor / cognitive metaphor)
Bản chất:
- Là ẩn dụ nằm trong tư duy, trong cách con người hệ thống hóa và hiểu thế giới.
- Không phải một câu văn cụ thể mà là một cơ chế nhận thức.
- Mang tính khái quát – trừu tượng, chi phối cách ta nói và nghĩ hằng ngày.
Cấu trúc:
- Dạng “A là B” (source domain → target domain).
- Ví dụ nổi tiếng của Lakoff & Johnson:
- LÍ LẼ LÀ CHIẾN TRANH (ARGUMENT IS WAR)
- THỜI GIAN LÀ TIỀN (TIME IS MONEY)
Ví dụ:
- “Tôi không muốn tranh luận nữa.”
- “Cậu phí thời gian quá.” → Đây là cách tri nhận chứ không nhằm tạo hiệu quả văn chương.
Dấu hiệu nhận biết:
- Có tính phổ quát.
- Chi phối ngôn ngữ tự nhiên.
- Không nhất thiết mang mục đích nghệ thuật.
2. ẨN DỤ TỪ VỰNG (lexical metaphor)
Bản chất:
- Là những ẩn dụ đã cố định trong từ điển, trở thành nghĩa từ vựng của từ.
- Người nói không cảm nhận chúng như ẩn dụ nữa (ẩn dụ chết – dead metaphor).
- Phát sinh từ ẩn dụ tri nhận nhưng đông cứng thành nghĩa của từ.
Ví dụ:
- “Chuột (mouse)” để chỉ thiết bị máy tính.
- “Cánh cửa”, “mũi thuyền”, “dòng điện”, “lưới điện”, “cổ chai”.
- “Lên chức”, “tụt mood”, “bão giá”.
Dấu hiệu:
- Có trong từ điển.
- Không tạo hiệu ứng tu từ đặc biệt.
- Người dùng thấy hoàn toàn tự nhiên.
3. ẨN DỤ TU TỪ (rhetorical metaphor / stylistic metaphor)
Bản chất:
- Dùng trong văn chương, diễn thuyết, viết sáng tạo để tạo hình ảnh – cảm xúc.
- Tạo hiệu ứng nghệ thuật, bất ngờ.
- Người đọc nhận ra đây là một phép tu từ.
Ví dụ:
- “Nỗi buồn rơi xuống vai tôi.”
- “Tuổi trẻ là một cơn mưa rào.”
- “Anh là mặt trời giữa đời em.”
Dấu hiệu:
- Có dụng ý nghệ thuật.
- Thường mới lạ, gây ấn tượng.
- Người đọc thấy rõ tính ẩn dụ.
TÓM TẮT
| Loại ẩn dụ | Tên tiếng Anh | Bản chất | Ví dụ |
|---|---|---|---|
| Ẩn dụ tri nhận | conceptual metaphor | Cơ chế tư duy, cấu trúc tri nhận | “Thời gian là tiền” |
| Ẩn dụ từ vựng | lexical metaphor | Nghĩa ẩn dụ đã cố định trong từ | “con chuột máy tính”, “cánh tay robot” |
| Ẩn dụ tu từ | rhetorical metaphor | Phép tu từ mang tính nghệ thuật | “Mắt em là hồ thu” |
Mẹo nhớ nhanh
- Tri nhận → trong não (cách nghĩ).
- Từ vựng → trong từ điển (nghĩa đã định).
- Tu từ → trong văn chương (tạo nghệ thuật).
[{"displaySettingInfo":"[{\"isFullLayout\":false,\"layoutWidthRatio\":\"\",\"showBlogMetadata\":true,\"showAds\":true,\"showQuickNoticeBar\":true,\"includeSuggestedAndRelatedBlogs\":true,\"enableLazyLoad\":true,\"quoteStyle\":\"1\",\"bigHeadingFontStyle\":\"1\",\"postPictureFrameStyle\":\"1\",\"isFaqLayout\":false,\"isIncludedCaption\":false,\"faqLayoutTheme\":\"1\",\"isSliderLayout\":false}]"},{"articleSourceInfo":"[{\"sourceName\":\"\",\"sourceValue\":\"\"}]"},{"privacyInfo":"[{\"isOutsideVietnam\":false}]"},{"tocInfo":"[{\"isEnabledTOC\":true,\"isAutoNumbering\":false,\"isShowKeyHeadingWithIcon\":false}]"},{"termSettingInfo":"[{\"showTermsOnPage\":true,\"displaySequentialTermNumber\":true}]"}]
Nguồn
{content}
Khám phá thêm các chủ đề sau
Đọc thêm: Hướng dẫn hợp tác viết bài (guest blogging)
Các chủ đề được quan tâm nhiều nhất
CHIA SẺ BÀI VIẾT
Link copied!
Mới cập nhật