"The Cult of Youth" (tạm dịch: Sự tôn thờ tuổi trẻ hoặc Sùng bái tuổi trẻ) là một khái niệm xã hội học và văn hóa, mô tả sự ngưỡng mộ, tôn vinh và ám ảnh thái quá đối với tuổi trẻ, sự tươi mới, năng động và các đặc điểm liên quan đến thanh niên.

Thể hiện qua những điểm chính sau:

1. Khái niệm và Nội dung

• Tôn vinh tuổi trẻ: "The Cult of Youth" là xu hướng coi tuổi trẻ là lý tưởng, đỉnh cao của sự phát triển con người và là trạng thái đáng khao khát nhất.
• Ngưỡng mộ thái quá: Có sự ngưỡng mộ quá mức đối với những người trẻ tuổi hoặc những người giữ được vẻ ngoài, năng lượng và phong cách sống trẻ trung.
• Liên kết với thành công: Thường gắn liền với quan niệm rằng chỉ những người trẻ (hoặc trẻ trung, khỏe mạnh, thành công) mới có thể đạt được và duy trì thành công xã hội.

Chúng ta đang sống trong một nền văn hóa liên tục nói rằng:

• ➡️ Lão hóa là một vòng xoáy đi xuống (dân công sở thường ví von "bên kia dốc sườn đồi")
• ➡️ Tuổi già là đối tượng của một cuộc "thay máu"
• ➡️ Trẻ hơn thì vẫn tốt hơn

Kết quả: Người trẻ cảm thấy áp lực rất lớn phải hoàn thành TẤT CẢ mọi việc từ sớm. Phải đạt được MỌI mục tiêu và cột mốc trước khi hết thời gian ở tuổi 40 (hoặc thậm chí 30). Trong khi người già cảm thấy áp lực khi không thể có đủ năng lượng và thời gian để cập nhật kiến thức mới như người trẻ vốn không bị ràng buộc về gia đình và trách nhiệm cá nhân.

Đặc biệt là trong thời đại mà con người đang sống tốt hơn và lâu hơn bao giờ hết. 

Những điều này dẫn đến một cuộc khủng hoảng hiện sinh.

Sự thật là:

• ➡️ Trẻ hơn không phải lúc nào cũng tốt hơn
• ➡️ Tuổi già có thể là khoảng thời gian của niềm vui, sự giàu có và thành tựu đáng kinh ngạc

Việc đối xử với những năm tháng tuổi trẻ như một cuộc đua với thời gian không chỉ là không cần thiết. Đó cũng là một cách chỉ để lãng phí tuổi trẻ.

2. Biểu hiện trong Văn hóa và Xã hội

• Văn hóa tiêu dùng: Thúc đẩy mạnh mẽ các ngành công nghiệp chống lão hóa (anti-aging), mỹ phẩm, thời trang trẻ trung, và các dịch vụ giữ gìn sự tươi trẻ.
• Truyền thông: Phương tiện truyền thông đại chúng (đặc biệt là Hollywood và các ngành công nghiệp giải trí toàn cầu) thường tạo ra và truyền bá hình ảnh lý tưởng về người trẻ tuổi, khỏe khoắn, và hấp dẫn tình dục.
• Thế giới việc làm: Ưu tiên, thậm chí là tôn thờ, sự linh hoạt, cởi mở, và sẵn sàng đối mặt với thử thách (được coi là đặc tính của tuổi trẻ) trong môi trường kinh doanh và chính trị.

3. Ảnh hưởng Tiêu cực

• Áp lực tâm lý: Tạo ra áp lực lớn lên mọi người, đặc biệt là phụ nữ và người lớn tuổi, phải giữ được vẻ ngoài trẻ trung.
• Kỳ thị tuổi tác (Ageism): Dẫn đến việc coi thường hoặc đánh giá thấp những giai đoạn phát triển khác, đặc biệt là tuổi già, làm sai lệch cái nhìn về các giai đoạn này.
• Thiếu thực tế: Khuyến khích sự tập trung vào cái tôi và vẻ ngoài thay vì kinh nghiệm, học vấn hay sự trưởng thành.

Tóm lại, The Cult of Youth phản ánh một xã hội mà trong đó tuổi trẻ không chỉ là một giai đoạn của cuộc đời, mà đã trở thành một giá trị được tôn thờ, một tiêu chuẩn để đánh giá sự thành công và vẻ đẹp.

👇🏻Case study về Mark Zuckerberg và Alexandr Wang tại Meta là một ví dụ rất rõ nét và gần đây về những căng thẳng phát sinh từ "The Cult of Youth" trong ngành công nghệ.

Dưới đây là phân tích chi tiết về sự việc này, tập trung vào góc độ xung đột thế hệ và văn hóa:

💥 Case Study: Alexandr Wang và Căng Thẳng Thế Hệ tại Meta AI

1. Sự "Sùng Bái Tuổi Trẻ" của Mark Zuckerberg (Zuckerberg's Cult of Youth)

• Nhân vật trẻ được tôn vinh: Alexandr Wang (Vương Đào - sinh năm 1997, tỷ phú tự thân trẻ nhất thế giới ở tuổi 24).
• Thương vụ "Acqui-hire" kỷ lục: Giữa năm 2025 (theo các nguồn tin), Meta đã chi khoản tiền khổng lồ, được báo cáo là khoảng 14-15 tỷ USD, để mua lại một phần lớn cổ phần (49%) của Scale AI (công ty của Wang) và quan trọng nhất là chiêu mộ Wang về làm Chief AI Officer (Giám đốc AI) và lãnh đạo Meta Superintelligence Labs (MSL) mới thành lập.
• Tầm nhìn: Zuckerberg đã công khai gọi Wang là "nhà sáng lập ấn tượng nhất thế hệ mình" và đặt cược ván lớn vào tài năng trẻ này để đưa Meta dẫn đầu cuộc đua Siêu trí tuệ Nhân tạo (AGI/ASI). Việc giao phó một vai trò chiến lược, cấp cao như vậy cho một người trẻ tuổi cho thấy sự ưu tiên của Zuckerberg đối với sự đổi mới, tốc độ, và góc nhìn mới mẻ—những đặc tính gắn liền với tuổi trẻ.

2. Sự "Va Chạm" Văn Hóa và Thế Hệ

Sự xuất hiện của Alexandr Wang đã tạo ra một cấu trúc lãnh đạo mới, gây căng thẳng rõ rệt với những nhân vật kỳ cựu:

A. Đại diện Thế hệ & Kinh nghiệm (The Veterans)

• Yann LeCun: Một trong ba "cha đẻ của AI" đoạt giải Turing, Giám đốc Khoa học AI của Meta. Ông đại diện cho trường phái nghiên cứu hàn lâm, khoa học nền tảng, và có những quan điểm đã được chứng minh qua nhiều thập kỷ.
• Quan điểm xung đột: LeCun là người công khai chỉ trích mạnh mẽ Mô hình Ngôn ngữ Lớn (LLM) – trọng tâm chiến lược AI hiện tại của Meta và cũng là lĩnh vực mà Scale AI của Wang chuyên về dữ liệu huấn luyện. LeCun cho rằng LLM là "ngõ cụt" và không thể đạt đến trí thông minh cấp độ con người.

B. Xung đột và Hệ quả

• Xung đột Chiến lược: Việc bổ nhiệm Wang, người đại diện cho hướng đi tập trung vào dữ liệu và ứng dụng thực tiễn của LLM, đã đặt câu hỏi lớn về vai trò và ảnh hưởng của LeCun cùng nhóm nghiên cứu nền tảng (FAIR).
• Rạn nứt nội bộ: Các nguồn tin cho thấy căng thẳng nội bộ đã gia tăng khi các Giám đốc điều hành và nhà khoa học có kinh nghiệm bị gạt ra ngoài lề hoặc vai trò bị giảm bớt để nhường chỗ cho chiến lược mới của Wang.
• Kết quả: Sự ra đi của nhân tài: Trong bối cảnh nội bộ lục đục, Yann LeCun được cho là đã bắt đầu lôi kéo đồng nghiệp để thành lập startup riêng và có ý định rời Meta. Sự ra đi của một tượng đài AI như LeCun là cái giá mà Meta phải trả cho việc tái cấu trúc đội ngũ dưới sự lãnh đạo của một tài năng trẻ tuổi, gây ra một cuộc khủng hoảng niềm tin và chiến lược trong phòng thí nghiệm AI của tập đoàn.

3. Kết luận: "The Cult of Youth" là con dao hai lưỡi

Case study này là minh chứng hoàn hảo cho việc:

• Ưu tiên Tuổi trẻ: Zuckerberg sẵn sàng chi ra hàng tỷ USD và mạo hiểm cấu trúc lãnh đạo để có được một người trẻ tuổi, tài năng, và đầy tham vọng như Wang, bất chấp việc những người kỳ cựu khác đang nắm giữ các vị trí quan trọng.
• Tác động tiêu cực của Ageism (Kỳ thị tuổi tác): Sự tôn thờ tốc độ, sự năng động, và góc nhìn "mới" của tuổi trẻ đã gián tiếp dẫn đến việc coi nhẹ kinh nghiệm, sự thận trọng, và chiều sâu khoa học của những nhà nghiên cứu lớn tuổi như LeCun. Điều này tạo ra một sự mất cân bằng quyền lực và cuối cùng làm tan vỡ đội ngũ AI lý tưởng.

Sự kiện này cho thấy "The Cult of Youth" có thể là động lực thúc đẩy đổi mới, nhưng đồng thời cũng là con dao hai lưỡi, gây ra sự bất ổn và mất mát nhân tài kỳ cựu trong các tổ chức lớn.

"Second Act Story" (Câu chuyện hồi thứ 2 cuộc đời)

"The Cult of Youth" mâu thuẫn trực tiếp với khái niệm "Second Act Story"—một thuật ngữ thường được dùng để mô tả những người trung niên hoặc lớn tuổi, sau khi đã đạt được thành công hoặc hoàn thành sự nghiệp đầu tiên, quyết định tái tạo bản thân, theo đuổi đam mê mới, hoặc bắt đầu một sự nghiệp thứ hai có ý nghĩa.

---

---

---

  "Second Act" (Bỗng Dưng Làm Sếp) - Tên một Bộ phim

Second Act cũng là tên một bộ phim hài tâm lý ra mắt năm 2018 với sự tham gia của Jennifer Lopez, được dịch sang tiếng Việt là "Bỗng Dưng Làm Sếp".

• Nội dung: Phim kể về Maya Vargas, một phụ nữ trung niên tài năng và giàu kinh nghiệm nhưng bị đánh giá thấp vì không có bằng cấp đại học. Nhờ một bộ hồ sơ giả mạo, cô đã có được cơ hội thứ hai ("Second Act") để chứng minh năng lực của mình tại một tập đoàn lớn.
• Ý nghĩa: Trong ngữ cảnh này, "Second Act" mang ý nghĩa về cơ hội thứ hai (a second chance) hay một chương mới đầy thử thách và thay đổi trong cuộc đời và sự nghiệp.

Mâu thuẫn giữa Tôn vinh Tuổi trẻ và Tôn trọng Kinh nghiệm

• "The Cult of Youth" đòi hỏi sự mới lạ và tốc độ: Nó ám chỉ rằng sự đổi mới, đột phá chỉ có thể đến từ những người trẻ tuổi, còn "thế hệ cũ" thì chậm chạp và trì trệ. Điều này tạo ra một rào cản tâm lý và tổ chức, khiến các cá nhân lớn tuổi khó có được cơ hội cho "Hồi thứ hai" của mình.
• "Second Act Story" bị gạt bỏ: Trong môi trường sùng bái tuổi trẻ (như trường hợp các nhà khoa học gạo cội tại Meta), những đóng góp, kinh nghiệm, và thậm chí cả sự khát khao đổi mới của người lớn tuổi đều bị đánh giá thấp so với sự "năng động" và "tiềm năng" của người trẻ (như Alexandr Wang). Dù Yann LeCun có muốn chuyển hướng nghiên cứu hay thành lập công ty mới (second act), ông vẫn phải đối mặt với một môi trường đang đề cao một người trẻ tuổi hơn ông hàng chục tuổi.
• Giá trị bị thay thế: Thay vì tôn trọng kinh nghiệm đã được tích lũy để tạo ra một "second act" sâu sắc hơn, xã hội bị ảnh hưởng bởi "The Cult of Youth" lại ưu tiên sự bùng nổ tức thời và tính năng động bề ngoài của những người trẻ tuổi.
• Điều quan trọng nhất mà "The Cult of Youth" thường bỏ qua là sức mạnh của Soshin (tiếng Nhật: 初心), hay Tâm thế người mới bắt đầu. Những người bước vào "second act" không chỉ mang theo kinh nghiệm mà còn sở hữu một năng lực then chốt: sự sẵn sàng học hỏi với một tâm hồn khiêm tốn.

Sự xung đột thế hệ tại Meta AI chính là kết quả của việc Zuckerberg đang viết một "Hồi thứ Nhất" vĩ đại cho Alexandr Wang, đồng thời gián tiếp làm mất đi cơ hội viết tiếp "Hồi thứ Hai" ý nghĩa hơn cho những nhà khoa học đã thành danh. Điều này tạo ra một thông điệp tiêu cực rằng đã qua tuổi trẻ, cơ hội để dẫn dắt sự đổi mới sẽ khép lại.

Châu Anh
TIGO CONSULTING