+30 GÓC TỐI của Quản Lý Dự Án
Published on: March 05, 2025
Last updated: August 01, 2025 Xem trên toàn màn hình
Last updated: August 01, 2025 Xem trên toàn màn hình
Recommended for you
- 26 Jul 2024
"Khổ tận cam lai" - Làm thế nào để chuyển hóa từ khổ thành sướng? 2410 - 03 Nov 2022 BAU (Business-As-Usual) là gì? 1713
- 12 Nov 2024 "Nhân tình thế thái" là gì? "Thời thế" là gì? 1600
- 01 Nov 2023 Lệnh thay đổi kỹ thuật (Engineering Change Order - ECO) là gì? 1345
- 01 Nov 2021 Phân tích quy trình hiện tại (AS-IS) là gì? 834
- 11 May 2021 Khác nhau giữa Padding và Buffer trong quản lý rủi ro dự án 809
- 15 Apr 2023 Nghịch lý từ câu chuyện “một chén gạo dưỡng ơn, một đấu gạo gây thù” 677
- 05 Jan 2024 Value-Added Distributors (VAD) là gì? 656
- 01 Sep 2022 Thiên kiến xác nhận (Confirmation Bias) có phải là một dạng bảo thủ? 601
- 18 Jul 2020 Lợi ích cận biên (Marginal Utility) là gì? Qui luật lợi ích cận biên giảm dần 596
- 09 Jan 2024 Domain Knowledge là gì? Ưu và nhược điểm? 590
- 04 Jul 2022 Steve Jobs đến với Đạo phật như thế nào? 520
- 04 Oct 2023 Authority bias (Thiên kiến uy quyền) là gì? 508
- 01 Dec 2022 Business Critical là gì? 507
- 28 Dec 2023 "Watered-down version" và "Stripped-down version" là gì? 483
- 01 Jan 2024 Tổng hợp 25 quy luật quan trọng trong quản lý dự án 482
- 09 Aug 2022 Hiệu ứng “rắn hổ mang” (Cobra effect): Khi giải pháp trở thành vấn đề, tưởng vui lại hóa xui 482
- 04 Sep 2020 IQ, EQ hay LQ quan trọng nhất trong thời đại 4.0? 471
- 01 Jan 2024 Phân tích tổ hợp (Cohort Analysis) là gì? 454
- 01 Nov 2022 Like for like là gì 452
- 02 Jan 2024 Domain Engineering là gì? 436
- 22 May 2022 Tư duy ngoài hộp (Thinking out of box) là gì? Tại sao quan trọng với sự phát triển của doanh nghiệp? 412
- 21 Jan 2022 SSO (Single Sign On) là gì? Bạn đã hiểu đúng và đẩy đủ vè chìa khóa thông minh SSO? 372
- 08 Dec 2023 Resource Leveling là gì? 366
- 08 Dec 2023 Giải mã bí mật của trò chơi vô hạn và hữu hạn 362
- 08 Dec 2023 Hiệu ứng Barnum là gì? Hiệu ứng Barnum tốt hay xấu? 353
- 01 Aug 2022 Đỉnh cao ứng xử của kẻ trí tuệ: Nhìn thấu không nói, biết người không bình, hiểu lý không tranh 343
- 01 Aug 2021 Hiện tượng Gold plating (mạ vàng) là gì? Tại sao có ảnh hưởng quyết định đến chất lượng dự án? 339
- 01 Aug 2024 Infomercial - Chiến thuật "cô đọng" điều gì đó trong đầu người dùng 336
- 22 Nov 2023 Phân biệt tư duy hệ thống khác với tư duy thiết kế 334
- 08 Dec 2022 Phân biệt Cookbook, In a nutshell và Dummies 328
- 04 May 2024 Hiệu ứng FOMO trong phát triển phần mềm 305
- 11 Dec 2022 Sustaining Engineering là gì? 290
- 07 Dec 2022 Lean Software Development là gì? 272
- 02 Nov 2023 "State-of-the-art product" là gì? 272
- 01 Dec 2023 Microsoft Power Apps là gì? 260
- 06 Dec 2023 Loại phần mềm "fire-and-forget" là gì? 259
- 02 Oct 2023 Ngôi Chùa Trăm Năm và Viên Gạch Vỡ: Bài Học Thấm Thía Về Lỗi Nhỏ Trong Bức Tranh Lớn 234
- 05 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "Go with caveats" là gì? 225
- 08 Aug 2023 Mất kiểm soát phạm vi dự án (Scope Creep) và hiệu ứng quả cầu tuyết (snowball) 219
- 15 Mar 2024 Tê liệt vì suy nghĩ quá nhiều (Analysis Paralysis) là gì? 213
- 12 Jan 2024 Tư duy hệ thống trong Quản Lý Dự Án diễn ra như thế nào? 209
- 24 Apr 2025 Chính sách sở hữu đất đai của Trung Quốc: Động lực thúc đẩy người dân làm việc chăm chỉ và hiệu quả 197
- 10 Sep 2024 Tại sao những thứ chúng ta muốn lại ít khi có được? 196
- 01 Sep 2023 Định luật Goodhart và định luật Campbell - Nghịch lý về thành tích 192
- 03 Sep 2020 Hiệu ứng rắn hổ mang, Luật Goodhart, Campbell & Chuyện thi cử 191
- 24 Mar 2023 Mô hình kinh doanh Open-Core là gì? 182
- 09 Jan 2025 10 Nghịch Lý Cuộc Sống Từ Phim Upstream (nghịch hành nhân sinh): Đối Mặt Rủi Ro Trong Thời Đại VUCA 167
- 16 Feb 2024 Nghịch lý của sự hoàn hảo: AI có thể quá tốt để sử dụng? 164
- 09 Dec 2023 Phần mềm Best-of-class là gì? 147
- 01 Nov 2021 Knowldge Base là gì? 142
- 11 Sep 2020 Nghịch lý kinh doanh tại Mỹ: Chăm sóc khách hàng không tốt, nhưng công ty lại lãi lớn 137
- 21 Mar 2024 12 triết lý sống tối giản bạn nên biết 127
- 02 Aug 2024 Tổng hợp các câu nói động lực - chất xúc tác cho sự phát triển bản thân 116
- 09 Apr 2025 10 bẫy thao túng bạn có thể chưa biết 106
- 10 Aug 2020 Bạn có biết quy tắc thất bại nhanh: Fail early, fail often, fail cheap, but always fail forward 102
- 07 Feb 2025 Buyer’s remorse: Sự hối hận của người mua sau khi chốt đơn mua hàng 83
- 01 May 2025 Vì Sao Các Cửa Hàng Trung Quốc Không Vội Vã Phục Vụ Khách Hàng? 79
- 02 Aug 2022 BVP (Billable Viable Product) là gì? 75
- 01 Nov 2022 MVF (Minimum Viable Features): Tối ưu tính năng trong giới hạn nguồn lực 56
- 11 Mar 2025 Thiên hướng Hành động (Bias for Action) và Thiên hướng Quy trình (Bias for Process) tác động tiêu cực tới "đổi mới và sáng tạo" như thế nào? 56
- 10 Jun 2025 Hiệu Ứng Người Thờ Ơ (Bystander Effect): Khi “Ma Cũ” Không Muốn Giúp “Ma Mới” 36
- 19 Sep 2025 Agile vs. Ego: Làm Gì Khi Một Thành Viên Trong Nhóm Nổi Loạn 36
- 16 Apr 2025 Lãnh đạo linh hoạt: Hành động (Bias for Action) hay không hành động (Non-Action)? 34
- 13 Aug 2025 OODA và PDCA: Mô hình nào tốt hơn? 31
- 15 Aug 2025 Dự án phần mềm bị trì hoãn và vấn đề "akrasia" 30
Người ta thường nói đến quản lý dự án với những thuật ngữ như "Agile", "timeline", "budget", "milestone" đầy hào nhoáng. Nhưng ít ai nhắc đến những mặt trái – nơi deadline trở thành ác mộng, nơi sự im lặng của một PM có thể đẩy cả team vào thảm họa, và nơi mọi thứ trông có vẻ vẫn ổn... cho đến khi bắt đầu đổ vỡ từng chút một.
Bài viết này sẽ đưa bạn vào góc tối của quản lý dự án: những từ ngữ drama, tiêu cực, gai góc mà dân PM thực thụ đều từng gặp – nhưng hiếm khi dám nói ra.
Nếu bạn đang (hoặc từng) là Project Manager, Team Lead, hay đơn giản là người tham gia vào một dự án có tổ chức – danh sách 40 từ ngữ sau đây không phải để làm bạn hoang mang, mà để giúp bạn nhận ra sớm các tín hiệu nguy hiểm, trước khi chúng tích tụ thành quả cầu tuyết cuốn phăng mọi nỗ lực.
| Thuật ngữ tiếng Anh | Từ tiếng Việt + Giải thích | Case Study thực tế |
|---|---|---|
| Project failure – Project not meeting goals, over time/budget | Dự án thất bại – Dự án không đạt mục tiêu, trễ tiến độ hoặc vượt ngân sách | Hơn 70% dự án ERP thất bại do triển khai thiếu chuẩn, điển hình như dự án SAP của Lidl (Đức) gây lỗ gần 500 triệu USD |
| Scope creep – Uncontrolled expansion of project scope | Phạm vi trượt/phình to – Tăng yêu cầu mà không kiểm soát, dẫn đến quá tải và thất bại | Dự án hệ thống y tế HealthCare.gov (Mỹ) bị trượt phạm vi, dẫn tới hệ thống sập ngay ngày ra mắt |
| Feature creep – Adding excessive new features | Nhồi nhét tính năng – Thêm cái mới liên tục, rối rắm và trễ | Một app học tiếng Anh thêm cả phim, đọc báo, livestream, chat AI cùng lúc và crash liên tục |
Snowball effect – describes how small, initially manageable issues can escalate into larger, more significant problems if not addressed promptly. This effect can lead to delays, budget overruns, and even project failure. It's crucial to identify and resolve problems early to prevent them from growing into unmanageable crises. |
Hiệu ứng quả cầu tuyết: Một vấn đề nhỏ không được xử lý sớm sẽ tích tụ, lan rộng và gây ra hậu quả lớn, làm gia tăng chi phí, chậm tiến độ và mất kiểm soát toàn cục. | Dự án phần mềm cho khách hàng A bắt đầu suôn sẻ, nhưng yêu cầu liên tục thay đổi mà không có kiểm soát. Mỗi thay đổi kéo theo chỉnh sửa tài liệu, thiết kế và code. Đến tháng thứ 7, ngân sách cạn kiệt, nhóm rã rời, dự án thất bại. |
| Blame game – Passing responsibility without resolution | Đổ lỗi vòng quanh – Các bên đá trách nhiệm, không ai chịu nhận lỗi | Dự án đường sắt Cát Linh – Hà Đông bị chậm trễ nhiều năm do các bên (tư vấn – nhà thầu – chủ đầu tư) đổ lỗi qua lại |
| Death march – project destined to failure | Dự án tử thần – dự án biết sẽ thất bại nhưng vẫn phải triển khai | Team bị ép làm 14h/ngày suốt nhiều tuần, burnout rồi rút nhân sự – càng làm càng tệ |
| Dead horse – psomething that has become useless or irrelevant, often after being extensively discussed or worked on | Một ẩn dụ (metaphor) trong quản lý và tổ chức, khuyên bạn nên dừng lại những dự án, chiến lược hoặc khoản đầu tư không còn hiệu quả, thay vì tiếp tục "cưỡi ngựa chết" bằng cách đổ thêm nguồn lực vào chúng. | Một nhóm kỹ sư liên tục vá lỗi và bổ sung tính năng cho hệ thống cũ đã lỗi thời. Dù hoạt động kém hiệu quả, ban lãnh đạo vẫn không chịu thay đổi. |
| Deadline hell – Constant unrealistic time pressure | Ác mộng deadline – Dồn ép tiến độ quá mức gây kiệt sức | Nhiều startup công nghệ buộc team làm xuyên đêm suốt tuần để kịp MVP demo với nhà đầu tư |
| Micromanagement – Over-controlling every small task | Sếp soi từng ly từng tí – Can thiệp quá mức vào từng chi tiết, khiến nhân viên mất động lực | Elon Musk từng bị chỉ trích tại Tesla vì micromanage nhóm kỹ sư trong thời kỳ Model 3 |
| Budget overrun – Actual cost exceeds initial budget | Vỡ ngân sách – Chi tiêu vượt dự toán, gây thiếu hụt hoặc ngừng dự án | Sydney Opera House (Úc) đội vốn từ 7 triệu lên 102 triệu AUD, kéo dài hơn 10 năm |
| Client nightmare – Unreasonable or ever-changing client demands | Khách hàng ác mộng – Hay đổi ý, yêu cầu vô lý, không hợp tác | Freelancer bị review 1 sao do client thay đổi scope liên tục nhưng vẫn yêu cầu đúng deadline cũ |
| Burnout (PM burnout) – Exhaustion from prolonged stress | PM kiệt sức – Quản lý dự án mất năng lượng, mất động lực vì áp lực liên tục | Một PM trong công ty outsourcing kể lại bị trầm cảm nhẹ sau 3 tháng chạy 4 dự án cùng lúc |
| Fake Agile – Pretending to use Agile without principles | Agile giả vờ – Dự án gắn mác Agile nhưng làm theo Waterfall, không có phản hồi thật | Công ty phần mềm chỉ tổ chức daily stand-up mà không có sprint review hay backlog grooming |
| Planning fallacy – Underestimating time and cost consistently | Ảo tưởng lập kế hoạch – Luôn tin rằng sẽ xong sớm hơn thực tế | Apple Newton thất bại vì đội thiết kế tin rằng 18 tháng là đủ để tạo nên phần cứng AI đầu tiên |
| Optimism bias – Unrealistic belief in success likelihood | Thiên kiến lạc quan – Quá tự tin, đánh giá thấp rủi ro | PM trong startup fintech lập kế hoạch 6 tháng ra app, nhưng phải mất 18 tháng mới ra MVP |
| Strategic misrepresentation – Intentionally misleading stakeholders | Bóp méo chiến lược – Báo cáo sai lệch để được duyệt dự án | Dự án Olympic Rio khai thấp chi phí để được duyệt ngân sách |
| Escalation of commitment – Keep investing despite failure signs | Leo thang cam kết – Cố chấp theo đuổi dự án đã lỗi thời | Dự án phần mềm y tế Care.data (Anh) tiếp tục tiêu tiền dù dư luận phản đối dữ dội |
| Lack of transparency – Hiding information or status | Thiếu minh bạch – Không cập nhật tiến độ hoặc che giấu sự cố | Dự án đường sắt Lào Cai – Hà Nội từng bị chỉ trích vì thiếu công khai tiến độ thực tế |
| Overcommitting – Taking more work than can be handled | Tham công tiếc việc – Nhận nhiều hơn khả năng xử lý | Một PM nhận 3 dự án đồng thời và không thể giám sát kỹ bất kỳ cái nào |
| Incompetent leadership – Leaders lack decision-making or vision | Lãnh đạo thiếu năng lực – Không ra được quyết định, mù định hướng | Dự án blockchain “Bitconnect” sụp đổ do ban lãnh đạo yếu kém và gian lận |
| Overconfidence bias – Believing too much in one's abilities | Ảo tưởng (thiên lệch) năng lực – Tự tin quá mức, không lắng nghe team | Một PM startup AI tự quyết mô hình triển khai mà không có data scientist trong nhóm |
| Poor communication – Unclear or insufficient project info flow | Giao tiếp rối loạn – Không họp đúng lúc, thông tin sai lệch | Dự án e-learning cho trường đại học trễ 4 tháng do PM không chia sẻ roadmap cho dev và content team |
| Team conflict – Internal fights, lack of collaboration | Xung đột đội nhóm – Các thành viên đấu đá, chia bè phái | Một công ty gia công phần mềm phải thay cả team dev vì bất đồng về quy trình làm việc |
| Leadership bottleneck – Delays caused by managerial indecision | Tắc nghẽn do sếp – Sếp không duyệt kịp, mọi việc bị trì trệ | Team thiết kế phải chờ 2 tuần mới được duyệt banner do PM nghỉ phép không bàn giao |
| Toxic PM – Project manager causing stress/toxic culture | PM độc hại – Quản lý gây áp lực, chia rẽ đội nhóm, kém giao tiếp | Quản lý dự án tại Boeing bị chỉ trích là "phớt lờ báo động" trong chuỗi dự án 737 Max |
| Tyrant PM – Dictatorial manager ignoring feedback | PM độc tài – Không tiếp thu ý kiến, ép buộc nhóm làm theo ý mình | Một nhóm dev nghỉ hàng loạt vì PM ép dùng công nghệ lỗi thời mà không cho thảo luận |
| Toxic positivity – Forcing fake optimism and silencing problems |
Tích cực độc hại – Không được nói tiêu cực, bỏ qua vấn đề | Một PM startup cấm team dùng từ “bug” và gọi đó là “cơ hội cải thiện” |
| Gaslighting – Manipulating others to question reality | Thao túng "đèn ga" làm đồng nghiệp hoang mang – Khiến team nghi ngờ chính họ | PM thường xuyên phủ nhận bug do team QA báo cáo, khiến QA mất tự tin |
| Favoritism – Unfair treatment between team members | Thiên vị trong nhóm – Ưu ái người quen, gây mất đoàn kết | Tester được thăng chức bất ngờ dù năng lực yếu, gây bất mãn nội bộ |
| Lack of user involvement – Ignoring end-users in development | Không có người dùng thật sự tham gia – Phát triển “trên giấy” | Dự án app cho sinh viên không mời sinh viên tham gia feedback, app ra mắt không ai dùng |
| Unclear roles – No clarity in team responsibilities | Không phân công rõ – Ai cũng nghĩ việc đó của người khác | Dự án thất bại vì không có ai chịu trách nhiệm test trước khi release |
| Mushroom management – keeping team in the dark | Quản lý kiểu nấm – nhân viên "bị che mờ", không biết mục tiêu và liên tục hoang mang | Team phát triển phần mềm bị nhốt trong phòng, mỗi người chỉ ngồi trong cubicle của mình, ít thông tin, chỉ nhận chỉ thị. Khi sản phẩm không đúng kỳ vọng khách hàng, cả team mới biết yêu cầu đã thay đổi từ lâu mà không ai thông báo. Dự án thất bại. |
| Gaslighting – overlap creating endemic distrust | Thao túng tâm lý bằng màn sương mờ ảo (gaslight), chồng chéo tạo ra sự ngờ vực cố hữu | PM phủ nhận bug của QA → QA mất tự tin → bug lan rộng, cuối cùng trở thành lỗ hổng nghiêm trọng. |
| Shadow management Unofficial power structures overriding PM |
Sếp ẩn mặt – Có người ngoài nhóm thao túng quyết định | Trưởng phòng marketing “chỉ đạo ngầm” team IT không theo định hướng của PM |
[{"displaySettingInfo":"[{\"isFullLayout\":false,\"layoutWidthRatio\":\"\",\"showBlogMetadata\":true,\"showAds\":true,\"showQuickNoticeBar\":true,\"includeSuggestedAndRelatedBlogs\":true,\"enableLazyLoad\":true,\"quoteStyle\":\"1\",\"bigHeadingFontStyle\":\"1\",\"postPictureFrameStyle\":\"1\",\"isFaqLayout\":false,\"isIncludedCaption\":false,\"faqLayoutTheme\":\"1\",\"isSliderLayout\":false}]"},{"articleSourceInfo":"[{\"sourceName\":\"\",\"sourceValue\":\"\"}]"},{"privacyInfo":"[{\"isOutsideVietnam\":false}]"},{"tocInfo":"[{\"isEnabledTOC\":true,\"isAutoNumbering\":false,\"isShowKeyHeadingWithIcon\":false}]"},{"termSettingInfo":"[{\"showTermsOnPage\":true,\"displaySequentialTermNumber\":true}]"}]
Nguồn
[{"LocalizationCommonClickToOpen":"Xem tiếp","LocalizationCommonClickToClose":"Đóng","LocalizationBlogTermsInThisArticle":"Thuật ngữ trong bài"}]
{content}
Khám phá thêm các chủ đề sau
Đọc thêm: Hướng dẫn hợp tác viết bài (guest blogging)
Các chủ đề được quan tâm nhiều nhất
CHIA SẺ BÀI VIẾT
Link copied!
Mới cập nhật
