Ngoại thích nghi (Exaptive) là gì?
Published on: September 03, 2024
Last updated: September 03, 2025 Xem trên toàn màn hình
Last updated: September 03, 2025 Xem trên toàn màn hình
Recommended for you
- 31 Jul 2024
[Học tiếng Anh] "Virtuous circle" và "Vicious cycle" là gì? 1378 - 03 Dec 2023 [Học tiếng Anh] Thành ngữ thú vị trong tiếng Anh (phần 2) 984
- 07 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "Not even close" là gì? 971
- 07 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "Not even close" là gì? 971
- 26 Jan 2023 [Học tiếng Anh] Các cụm từ thú vị "ad-hoc", "quote unquote", "per se", "Status quo". 854
- 14 Dec 2023 "Garbage in, garbage out" là gì? 808
- 01 Aug 2024 Giải thích ý nghĩa thành ngữ "Cá mè một lứa" và các thành ngữ tương tự trong tiếng Anh 791
- 10 Sep 2023 Định luật Murphy giải thích tại sao chúng ta luôn gặp xui xẻo vào những lúc tưởng thuận lợi 740
- 03 Jul 2024 [Học tiếng Anh] "North star" - Tại sao người Anh/Mỹ hay đề cập "ngôi sao phương bắc" trong các câu chuyện hàng ngày? 673
- 03 Jul 2024 [Học tiếng Anh] "North star" - Tại sao người Anh/Mỹ hay đề cập "ngôi sao phương bắc" trong các câu chuyện hàng ngày? 673
- 10 Sep 2024 [Học tiếng Anh] "Tick all the boxes" là gì? 657
- 04 Feb 2024 [Học tiếng Anh] "Second guess" là gì? 655
- 03 Jul 2023 [Học tiếng Anh] "Square pegs in round holes" nghĩa là gì? 569
- 01 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "On cloud nine" - Trên chín tầng mây 524
- 07 Aug 2023 Fubar là gì? 523
- 06 Aug 2024 [Học tiếng Anh] "It sounds too good to be true" nghĩa là gì? 522
- 22 Feb 2024 [Học tiếng Anh] "Mundane" nghĩa là gì? 498
- 02 Sep 2023 [Học tiếng Anh] "One-trick pony" - ngựa con một mánh 495
- 28 Dec 2023 "Watered-down version" và "Stripped-down version" là gì? 482
- 12 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "What’s the difference between distributors and resellers? " - Phân biệt nhà phân phối với nhà bán lại? 475
- 01 Aug 2024 [Học tiếng Anh] "Hack" được hiểu như thế nào trong từng ngữ cảnh? 409
- 05 Sep 2023 Học tiếng Anh: Hiểu thế nào vè cụm từ "like for like" (L4L)? 367
- 01 Nov 2024 [Học tiếng Anh] "True facts true lines" nghĩa là gì? 348
- 06 Feb 2024 [Học tiếng Anh] Thành ngữ "Too many cooks spoil the broth" / Quá nhiều đầu bếp làm hỏng nước dùng 330
- 18 Jul 2023 [Học tiếng Anh] Tiếp cận bất khả tri "agnostic approach" là gì? 309
- 03 Apr 2024 [Học tiếng Anh] "Swiss army knife" là gì? 306
- 03 Apr 2023 The Cold Start Problem and Network Effect /Khởi đầu nguội và hiệu ứng mạng 279
- 01 May 2024 [Học tiếng Anh] "Boil the Ocean" - Tại sao nói "đun sôi đại dương" là việc làm lãng phí? 278
- 22 Mar 2023 Bootstrapping là gì? 274
- 01 Jul 2023 [Học tiếng Anh] "Set it and forget it" - Tin tôi đi, cứ thế mà vận hành 268
- 04 Nov 2023 [Học tiếng Anh] The "chicken and egg" problem/situation 261
- 24 Feb 2023 [Học tiếng Anh] Cross-cutting skills - Kỹ năng xuyên suốt 252
- 06 Dec 2023 Practice khác với routine như thế nào? 240
- 01 Aug 2023 [Học tiếng Anh] "To be very hip" - Rất là sành điệu 224
- 01 Aug 2023 [Học tiếng Anh] "To be very hip" - Rất là sành điệu 224
- 05 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "Go with caveats" là gì? 223
- 05 Apr 2023 [Học tiếng Anh] The Prisoner's Dilemma in Software Development 222
- 19 Jan 2023 [Học tiếng Anh] DevOps: The IT Tale of the Tortoise and Hare (Chuyện thỏ và rùa trong thực tế) 221
- 05 Jan 2025 [Học tiếng Anh] "Badger" nghĩa là gì? 150
- 03 Feb 2023 [Học tiếng Anh] "Virtual certainty" là gì? 138
- 01 Oct 2024 [Học Tiếng Anh] "Minh Triết" trong tiếng Anh được hiểu như thế nào? 127
- 03 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "Pivot business'' (bẻ ghi) là gì? 123
- 10 Jul 2024 [Học tiếng Anh] "Low-hanging fruit" nghĩa là gì? 88
- 11 May 2025 Từ điển kỹ thuật trong quản lý tài nguyên truy cập hệ thống (System Access Resource Management) 87
- 02 Aug 2022 BVP (Billable Viable Product) là gì? 74
- 29 Dec 2024 Phí Phạm Không Phải Lúc Nào Cũng Xấu – Đây Là Lý Do Tại Sao! 72
- 06 Apr 2025 [Học Tiếng Anh] "Rule" và "Principle" khác nhau như thế nào? 69
- 22 Sep 2024 [Học tiếng Anh] "Smart people" khác với "Driven people" như thế nào? 53
- 30 Aug 2024 Friction points (điểm ma sát) là gì? 42
- 06 Dec 2025 Sức mạnh của phương pháp 30-for-30: Bạn đã bao giờ cam kết 30 ngày liên tục cho một mục tiêu? 36
- 20 Apr 2025 “3-point messaging rule” là gì? 30
- 13 Sep 2025 Vanity Metrics: Follower tăng vọt nhưng doanh thu đứng yên 26
- 05 Sep 2025 “Lời Khuyên”: Thuận lý thì ít, nghịch lý thì nhiều. Suy nghĩ không giống nhau thì không nên khuyên nhau. 23
- 11 Sep 2025 📚 Từ điển thuật ngữ về DevOps 20
- 19 Sep 2025 Luật chống ôm đồm (WIP limits): Làm ít hơn và chất hơn 19
Từ “Exaptive” (trong bối cảnh khoa học tiến hóa, đổi mới sáng tạo, hoặc hệ thống phức hợp) thường được dịch sang tiếng Việt là:
- Ngoại thích nghi
- hoặc Thích nghi ngoài dự kiến
Giải thích ngắn gọn:
- Exaptation (danh từ) là hiện tượng một đặc điểm/vật thể ban đầu phát triển để phục vụ một mục đích nhất định, nhưng sau đó lại được tận dụng cho một mục đích hoàn toàn khác.
- Exaptive (tính từ) mô tả tính chất đó.
Ví dụ:
- Lông chim ban đầu tiến hóa để giữ ấm → sau này lại trở thành yếu tố quan trọng cho việc bay.
- Công nghệ GPS ban đầu được quân đội Mỹ phát triển để điều hướng → sau này lại trở thành công cụ cho hàng loạt ứng dụng dân sự (Google Maps, Grab, Uber).
Trong mô hình Cynefin Framework, exaptive được coi là cầu nối quan trọng giữa vùng hỗn loạn (chaotic domain) và vùng phức tạp (complex domain). Khi tổ chức rơi vào hỗn loạn, các quy tắc cũ không còn hiệu lực; đây chính là thời điểm cần những ý tưởng ngoài dự kiến để tái thiết lập trật tự. Exaptive đóng vai trò như một cơ chế khám phá: tận dụng những nguồn lực, tri thức hay công nghệ vốn được thiết kế cho mục tiêu ban đầu, nhưng lại “bất ngờ” mở ra giá trị mới trong bối cảnh khác.
Vai trò của exaptive trong Cynefin Framework:
- Khai phá hướng đi mới: Exaptive giúp tổ chức tìm ra lối thoát sáng tạo từ hỗn loạn sang phức tạp thay vì quay lại cách làm cũ.
- Khuyến khích thử nghiệm an toàn: Bằng cách tái dụng những ý tưởng có sẵn, tổ chức có thể giảm chi phí thử nghiệm nhưng vẫn tạo ra giá trị mới.
- Tạo điều kiện cho đổi mới đột phá: Các khám phá exaptive thường dẫn đến những giải pháp bất ngờ, không thể dự đoán bằng phân tích tuyến tính.
- Nuôi dưỡng khả năng thích nghi: Trong môi trường đầy biến động, exaptive giúp tổ chức nhanh chóng thích nghi và tái cấu hình hệ thống.
Trần Quang Huy
Automation Lead, TIGO CONSULTING
Automation Lead, TIGO CONSULTING
[{"displaySettingInfo":"[{\"isFullLayout\":false,\"layoutWidthRatio\":\"\",\"showBlogMetadata\":true,\"showAds\":true,\"showQuickNoticeBar\":true,\"includeSuggestedAndRelatedBlogs\":true,\"enableLazyLoad\":true,\"quoteStyle\":\"1\",\"bigHeadingFontStyle\":\"1\",\"postPictureFrameStyle\":\"1\",\"isFaqLayout\":false,\"isIncludedCaption\":false,\"faqLayoutTheme\":\"1\",\"isSliderLayout\":false}]"},{"articleSourceInfo":"[{\"sourceName\":\"\",\"sourceValue\":\"\"}]"},{"privacyInfo":"[{\"isOutsideVietnam\":false}]"},{"tocInfo":"[{\"isEnabledTOC\":true,\"isAutoNumbering\":false,\"isShowKeyHeadingWithIcon\":false}]"},{"termSettingInfo":"[{\"showTermsOnPage\":true,\"displaySequentialTermNumber\":true}]"}]
Nguồn
{content}
Khám phá thêm các chủ đề sau
Đọc thêm: Hướng dẫn hợp tác viết bài (guest blogging)
Các chủ đề được quan tâm nhiều nhất
CHIA SẺ BÀI VIẾT
Link copied!
Mới cập nhật