Cụm từ "Lãng phí ngầm chứng nhận" (từ gốc: Certified Waste - "waste có chứng chỉ") là một cách châm biếm và ẩn dụ trong quản lý dự án, đặc biệt khi nói về những quy trình, báo cáo, hoặc công cụ kém hiệu quả nhưng vẫn được hợp thức hóa bằng các loại chứng chỉ, quy chuẩn, hoặc danh nghĩa quản lý.

• "Waste": là lãng phí – một khái niệm trung tâm trong triết lý Lean.
• "Có chứng chỉ": ám chỉ những hoạt động, quy trình, hoặc công việc tuy vô ích, dư thừa nhưng lại được "bao che" bởi việc đã được chứng nhận, kiểm định, hoặc hợp thức hóa theo quy chuẩn nào đó (ví dụ: ISO, PMP, Agile-certified, v.v.).

"Certified Waste" — được sử dụng trong các lĩnh vực như quản lý môi trường, công nghiệp hoặc xử lý chất thải.

Ví dụ: "Certified Waste" là chất thải đã được phân loại và xác nhận bởi cơ quan chức năng (ví dụ như rác thải y tế, rác thải nguy hại, hoặc phế liệu đã được chứng nhận đủ tiêu chuẩn để xử lý hoặc tái chế).

Nghĩa bóng / mỉa mai (slang / sarcastic use)

"Certified Waste" — cách nói châm biếm để chỉ một điều gì đó hoàn toàn vô dụng, phí phạm thời gian, tiền bạc hoặc nguồn lực.

🔴Ví dụ trong ngữ cảnh công việc:

"That 6-hour meeting was certified waste."
(Buổi họp 6 tiếng đó đúng là lãng phí ngầm ngầm)

🔴Cũng có thể ám chỉ một người/vật/kế hoạch không mang lại giá trị nào:

"Hiring him was a certified waste of resources.
(Thuê anh ta chỉ để lấy lòng ai đó - thực chất là lãng phí ngầm)

Không có khái niệm "zero waste" trong đời thực, mặc dù chúng ta luôn hướng tới một môi trường không còn lãng phí (trong xã hội có khẩu hiệu "không còn rác thải). Bởi vì "zero waste" có thể gây xáo trộn bộ máy, gây đổ vỡ cả một hệ thống ("ném chuột chớ để vỡ bình"). "Zero waste" cũng có mặt tốt khi nó được dùng như một công cụ để kiểm soát sự đổ vỡ bất ngờ. Mọi sự lãng phí cần có thời gian và lộ trình để triệt tiêu dần về 0.

Cụm này thường được dùng để phê phán một quy trình, hoạt động, hoặc vai trò trong dự án mà:

• Không tạo ra giá trị thực sự cho sản phẩm hoặc khách hàng;
• Vẫn tồn tại một cách hợp pháp hoặc chính thức do quy định nội bộ, thói quen tổ chức hoặc sự bảo thủ;
• Có thể bị coi là lãng phí kiểu "có giấy phép" — tức là được “chứng nhận” một cách trớ trêu.

• Một báo cáo dài 20 trang gửi hàng tuần mà không ai đọc, nhưng bắt buộc phải làm vì "chuẩn quy trình" hoặc “vì sếp yêu cầu” hoặc “vì ISO audit”.
• Một cuộc họp định kỳ mà không có hành động cụ thể nào được đưa ra.
• Một workflow quá phức tạp nhưng không ai dám cắt giảm vì "đã được phê duyệt và kiểm định".
• Một Scrum ceremony diễn ra chỉ để đúng lịch, nhưng chẳng đem lại giá trị thực.
• Một PM suốt ngày theo dõi vi mô, quản lý tiểu tiết (micromanage) nhưng không đóng góp chiến lược → Certified Waste of leadership (lãnh đạo thừa thãi → cần tinh giản).
• Một hệ thống phần mềm đắt đỏ, rườm rà, được mua do quan hệ chứ không vì hiệu quả → Certified Waste of budget (đốt tiền ngân sách→ cần tiết kiệm hoặc thắt lưng buộc bụng).

Trong tư duy Lean và Agile, "waste" (muda) là khái niệm cốt lõi. Các loại waste bao gồm:

• Overprocessing (xử lý dư thừa)
• Waiting (chờ đợi)
• Overproduction (sản xuất vượt mức)
• Unnecessary motion (chuyển động thừa)
• ...

→ "Certified Waste" thường là những waste thuộc loại được quy trình hóa hoặc bảo vệ bởi quyền lực tổ chức, khiến chúng khó bị loại bỏ dù rõ ràng là dư thừa.

Phạm Tuệ Linh
TIGO Solutions