So sánh Business Rules và Business Principles, khám phá nguyên tắc kinh doanh định hướng văn hóa và quyết định doanh nghiệp.

[Góc nhìn chuyển đổi số]: Có Business Rules, tại sao không có Business Principles?

Published on: March 09, 2025
Last updated: November 25, 2025 Xem trên toàn màn hình

Recommended for you

29 Sep 2022 Từ chuyện người ăn xin và chiếc cần câu cá, điều gì là quan trọng nhất: Kiến thức, kỹ năng hay thái độ với cuộc sống 48/679
07 Aug 2024 Kỷ nguyên VUCA và TUNA – Cơ hội phát triển và chuyển đổi mạnh mẽ nhờ cuộc cách mạng 4.0 30/1133
26 Sep 2024 "Ăn mày quá khứ" nghĩa là gì? 25/1957
04 Aug 2021 Đừng sợ đi chậm, chỉ sợ đứng yên 19/1207
04 Sep 2021 Tào lao là gì? Các bí quyết để tránh tào lao trong giao tiếp 19/1822
01 Aug 2024 Giải thích ý nghĩa thành ngữ "Cá mè một lứa" và các thành ngữ tương tự trong tiếng Anh 16/815
03 Jul 2024 [Học tiếng Anh] "North star" - Tại sao người Anh/Mỹ hay đề cập "ngôi sao phương bắc" trong các câu chuyện hàng ngày? 13/700
07 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "Not even close" là gì? 11/993
11 Nov 2025 [Giải mã startup] Vesting là gì? Cliff là gì? 9/13
16 Mar 2022 [INFOGRAPHIC] 32 Thiên kiến nhận thức làm sai lệch quyết định của bạn (Phần I) 8/1005
29 Jul 2020 Câu chuyện mài chiếc rìu trước khi chặt cây: Bài học từ tổng thống vĩ đại nhất của nước Mỹ - Abraham Lincoln 7/705
28 Apr 2023 Mô hình Why, How, What là gì? 7/1275
19 Sep 2025 Luật chống ôm đồm (WIP limits): Làm ít hơn và chất hơn 7/27
19 Dec 2024 Quy Tắc Hai Chiếc Pizza của Jeff Bezos: Bí Quyết Họp Hành Tinh Gọn và Hiệu Quả 6/371
08 Nov 2022 16 phong cách làm việc của người Nhật Bản mà Việt Nam cần học hỏi 6/370
15 Aug 2024 Kỹ năng thuyết trình với kỹ năng ABC (Accuracy, Brevity, Clarity) 6/657
01 Jan 2022 Luật chơi trong quản lý doanh nghiệp 6/321
06 Aug 2024 [Học tiếng Anh] "It sounds too good to be true" nghĩa là gì? 6/544
10 Sep 2024 [Học tiếng Anh] "Tick all the boxes" là gì? 6/671
01 Aug 2023 [Học tiếng Anh] "To be very hip" - Rất là sành điệu 5/236
01 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "On cloud nine" - Trên chín tầng mây 5/537
11 Sep 2022 Sức mạnh của lời khen 5/266
11 Jun 2019 Cờ vua, cờ tướng và 7 bài học về tư duy quản trị 5/146
01 Jun 2021 5 "điểm chết" trong teamwork 5/267
04 May 2019 Muốn thành công, người làm kinh doanh cần ghi nhớ 20 nguyên tắc này 5/160
11 Oct 2024 "Kham Nhẫn" Trong Kinh Doanh: Sức Mạnh Của Sự Kiên Nhẫn 5/408
02 Aug 2022 BVP (Billable Viable Product) là gì? 5/78
30 Aug 2024 Friction points (điểm ma sát) là gì? 5/54
16 May 2025 Phân biệt Statement Of Work (SOW) và Project Scope Statement 5/99
15 Aug 2025 Dự án phần mềm bị trì hoãn và vấn đề "akrasia" 5/36
01 Jun 2025 PMP Cheat Sheet: 25 Cặp Thuật Ngữ Dễ Nhầm Lẫn 4/30
05 Aug 2025 "Nói láo" khác với "nói dối" như thế nào? 4/40
03 Mar 2024 [Học tiếng Anh] "Pivot business'' (bẻ ghi) là gì? 4/134
10 Jul 2024 [Học tiếng Anh] "Low-hanging fruit" nghĩa là gì? 4/105
20 Apr 2019 Bạn có phân biệt được các mô hình thuê ngoài Staffing và Outsourcing? 4/271
10 Sep 2024 Cây dừa giữa giông bão: Bình tĩnh sống giữa trạng thái “VUCA” 4/522
10 Sep 2023 Định luật Murphy giải thích tại sao chúng ta luôn gặp xui xẻo vào những lúc tưởng thuận lợi 3/751
01 Jul 2023 [Học tiếng Anh] "Set it and forget it" - Tin tôi đi, cứ thế mà vận hành 3/275
10 Jul 2021 Chuyên gia chia sẻ các nguyên tắc tư duy sáng tạo hệ thống với tên gọi Systematic Inventive Thinking (SIT) 3/405
11 Mar 2025 Thiên hướng Hành động (Bias for Action) và Thiên hướng Quy trình (Bias for Process) tác động tiêu cực tới "đổi mới và sáng tạo" như thế nào? 3/57
13 Apr 2025 Phân biệt MLP (Minimum Lovable Product) và State-of-the-art Product 3/80
08 Aug 2024 Phân biệt mô hình MLP với mô hình BVP 3/106
04 Feb 2022 Phân biệt lập trình viên (programmer) và kỹ sư phần mềm (software engineer) 3/93
13 Sep 2025 Vanity Metrics: Follower tăng vọt nhưng doanh thu đứng yên 3/28
11 Sep 2025 📚 Từ điển thuật ngữ về DevOps 3/25
16 Apr 2025 Lãnh đạo linh hoạt: Hành động (Bias for Action) hay không hành động (Non-Action)? 3/36
20 Apr 2025 “3-point messaging rule” là gì? 3/33
29 Aug 2023 Phân biệt Accountable và Responsible? 2/106
01 Oct 2024 [Học Tiếng Anh] "Minh Triết" trong tiếng Anh được hiểu như thế nào? 2/130
22 Jan 2025 Khi ngư dân không thể ra khơi, họ sửa lưới 2/299
16 Mar 2022 [INFOGRAPHIC] 32 thiên kiến nhận thức làm sai lệch quyết định của bạn (Phần II) 2/398
24 Mar 2021 Hiệu ứng Dunning-Kruger – Ảo tưởng sức mạnh về năng lực của bản thân 2/648
12 Jun 2022 Marcus Aurelius: Hạnh phúc phụ thuộc vào chất lượng của những suy nghĩ 2/449
11 Feb 2020 MBWA - phong cách quản lý hiệu quả bằng cách đi vòng vòng 2/214
03 Jul 2023 [Học tiếng Anh] "Square pegs in round holes" nghĩa là gì? 2/582
22 Feb 2024 [Học tiếng Anh] "Mundane" nghĩa là gì? 2/517
15 Sep 2020 Hai câu chuyện về dòng nước - Ao tù hay suối nguồn tươi trẻ? 1/169
05 Jan 2025 [Học tiếng Anh] "Badger" nghĩa là gì? 1/157
01 Nov 2024 [Học tiếng Anh] "True facts true lines" nghĩa là gì? 1/355
19 Mar 2023 Post-mortem và Retrospective: Khác biệt là gì? 1/252
11 May 2025 Từ điển kỹ thuật trong quản lý tài nguyên truy cập hệ thống (System Access Resource Management) 1/89
06 Nov 2025 Đăng ký Tự động (Auto-Enrollment) là gì? /2
06 Apr 2025 [Học Tiếng Anh] "Rule" và "Principle" khác nhau như thế nào? /75
10 Aug 2020 Bạn có biết quy tắc thất bại nhanh: Fail early, fail often, fail cheap, but always fail forward /105
15 Feb 2021 Ứng dụng thuyết ngũ hành trong quản lý /610
22 Sep 2024 [Học tiếng Anh] "Smart people" khác với "Driven people" như thế nào? /54

Trong thế giới doanh nghiệp, cụm từ Business Rules (quy tắc kinh doanh) được dùng rất phổ biến — từ hệ thống ERP, phần mềm CRM, đến quy trình nghiệp vụ nội bộ. Nhưng đã bao giờ bạn tự hỏi: Nếu có Business Rules, sao lại hiếm khi nghe nói đến Business Principles (nguyên tắc kinh doanh)?

Đọc thêm: "Rule" và "Principle" khác nhau như thế nào?

Một câu hỏi tưởng chừng không có gì quan tâm, nhưng lại mở ra một suy ngẫm rằng tại sao có Business Rule, lại không có Principle?

1. Business Rules là gì?

Business Rules là những quy tắc chi tiết, cụ thể nhằm hướng dẫn hành vi, quyết định và quy trình trong một doanh nghiệp. Ví dụ:

Mỗi hóa đơn trên 100 triệu phải được giám đốc phê duyệt.
Một khách hàng chỉ có thể đổi trả hàng trong vòng 30 ngày.
Chỉ nhân viên cấp quản lý mới được truy cập dữ liệu tài chính.

Chúng là những “luật lệ” giúp máy móc và con người hành xử theo logic nhất quán, nhằm đảm bảo hiệu suất và tuân thủ.

2. Business Principles là gì? Và tại sao lại “vắng bóng” trong các cuộc đối thoại nhóm làm việc?

Business Principles — nếu hiểu đúng nghĩa — là các nguyên tắc cốt lõi, bất biến, điều hướng tư duy chiến lược và ra quyết định đạo đức trong doanh nghiệp. Ví dụ:

Khách hàng là trung tâm.
Minh bạch là ưu tiên số một.
Chúng ta đổi mới để tồn tại, không phải để gây ấn tượng.

Nghe có vẻ giống core values (giá trị cốt lõi)? Nhưng không hoàn toàn. Principles là kim chỉ nam cho hành động, còn values có thể là niềm tin được tôn vinh. Một principle buộc bạn hành động, trong khi value chỉ nhắc bạn nên làm vậy.

Vấn đề nằm ở đây: nhiều doanh nghiệp vận hành bằng quy tắc, nhưng không sống bằng nguyên tắc.

3. Rule kiểm soát hành vi. Principle định hình văn hóa

Một ví dụ đơn giản:

Rule (quy tắc): Không được dùng email cá nhân để gửi tài liệu nội bộ.
Principle (nguyên tắc): Bảo mật là ưu tiên hàng đầu trong mọi giao tiếp.

Quy tắckhông sai, nhưng chỉ đúng trong một bối cảnh cụ thể. Nguyên tắc thì trường tồn. Nếu nhân viên hiểu và tin vào nguyên tắc bảo mật, họ sẽ chủ động bảo vệ thông tin — không cần phải có cả trăm quy định chi tiết.

4. Vì sao doanh nghiệp ưu tiên Rules mà quên Principles?

Dễ đo lường: Rules có thể kiểm soát và audit. Principles thì trừu tượng.
Ngắn hạn: Rules phục vụ các mục tiêu cụ thể. Principles cần thời gian để thấm nhuần.
Sợ mơ hồ: Lãnh đạo ngại ban hành thứ gì đó không thể kiểm soát.
Văn hóa “chạy KPI”: Miễn đạt chỉ tiêu, không cần hỏi “có đúng với nguyên tắc của chúng ta không?”

5. Điều gì xảy ra nếu một doanh nghiệp chỉ có Rules mà không có Principles?

Nhân viên làm việc theo kiểu “né lỗi”, không phải “tạo giá trị”.
Khi tình huống vượt ra ngoài quy tắc, mọi người không biết hành xử thế nào.
Dễ lạc hướng, dễ suy đồi đạo đức khi gặp khủng hoảng hoặc áp lực.

Ngược lại, doanh nghiệp có nguyên tắc vững chắc sẽ linh hoạt hơn, sáng tạo hơn và đáng tin cậy hơn trong dài hạn.

6. Nguyên tắc không cần viết ra?

🛑Sai. Phải “khắc vào hành vi”.

Nguyên tắc nếu không được diễn đạt rõ ràng, chia sẻ và đào tạo lặp đi lặp lại, sẽ trở thành… khẩu hiệu vô hình. Hãy nhìn vào Apple, Toyota, hay Patagonia — mỗi quyết định kinh doanh đều phản ánh nguyên tắc họ theo đuổi, không phải chỉ làm theo luật lệ nội bộ.

7. Kết: Đã đến lúc khơi dậy Business Principles

Câu hỏi “Tại sao không có Business Principles?” chính là lời cảnh tỉnh cho các nhà lãnh đạo và startup:

Đừng chỉ tạo ra luật để kiểm soát — hãy truyền cảm hứng bằng nguyên tắc.

Vì Business Rules giúp bạn “chạy đúng”, Còn Business Principles giúp bạn “chạy xa” và “chạy đúng hướng”.

Gợi ý hành động:

Viết ra 5 nguyên tắc kinh doanh bạn tin tưởng.
Đưa chúng vào onboarding cho nhân viên mới.
Tự hỏi: Quyết định sắp tới có trái với nguyên tắc cốt lõi nào không?

A A A A

[{"displaySettingInfo":"[{\"isFullLayout\":false,\"layoutWidthRatio\":\"\",\"showBlogMetadata\":true,\"showAds\":true,\"showQuickNoticeBar\":true,\"includeSuggestedAndRelatedBlogs\":true,\"enableLazyLoad\":true,\"quoteStyle\":\"1\",\"bigHeadingFontStyle\":\"1\",\"postPictureFrameStyle\":\"2\",\"isFaqLayout\":false,\"isIncludedCaption\":false,\"faqLayoutTheme\":\"1\",\"isSliderLayout\":false}]"},{"articleSourceInfo":"[{\"sourceName\":\"\",\"sourceValue\":\"\"}]"},{"privacyInfo":"[{\"isOutsideVietnam\":false}]"},{"tocInfo":"[{\"isEnabledTOC\":true,\"isAutoNumbering\":false,\"isShowKeyHeadingWithIcon\":false}]"},{"bannerInfo":"[{\"isBannerBrightnessAdjust\":false,\"bannerBrightnessLevel\":\"\",\"isRandomBannerDisplay\":true}]"},{"termSettingInfo":"[{\"showTermsOnPage\":true,\"displaySequentialTermNumber\":true}]"}]

Nguồn

{content}